
Tarihte 26 şubat olayları
Ocak – Şubat – Mart | ||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 |
Olaylar

- 364 – I. Valentinianus, Roma imparatoru oldu.
Valentinianus | |||||
---|---|---|---|---|---|
![]() |
|||||
65. Roma imparatoru | |||||
Hüküm süresi | 26 Şubat – 28 Mart 364 (tek başına) 26 Mart 364 – 17 Kasım 375 (doğunun imparatoru kardeşi Valens ile birlikte batının imparatoru olarak) |
||||
Önce gelen | Jovian | ||||
Sonra gelen | Valens, Gratianus ve II. Valentinianus | ||||
Doğum | 321 Cibalae, Pannonia |
||||
Ölüm | 17 Kasım 375 Brigetio, Pannonia (Szőny, günümüz Macaristan) |
||||
Defin | Havariyyun Kilisesi | ||||
Eş(ler)i | Marina Severa Justina |
||||
Çocuk(lar)ı |
|
||||
|
|||||
Hanedan | Valentinianus Hanedanı | ||||
Babası | Yaşlı Gratianus |
Flavius Valentinianus (321 – 17 Kasım 375), 364 yılından ölümüne kadar Roma imparatoruydu. Kendisinden genellikle son büyük Batı imparatoru olarak bahsedilir. Başarılı bir general olan Yaşlı Gratianus’un oğlu olarak dünyaya gelmiştir.
Yaşamı
Valentinianus, Julianus ve Jovian dönemlerinde subaydı ve imparatorluk kademelerinde yukarılara yükselmişti. Sağlam yapısı ve dikkat çeken görünümüyle büyük cesaret ve askerî yeteneğe sahipti. Jovian’ın ölümünden sonra 26 Şubat 364’te Bitinya’da Nicaea’da (bugünkü İznik) kırk dört yaşında ordudaki subaylar tarafından imparator seçildi. Valentinianus kısa bir süre sonra kardeşi Valens’i de imparator yaptı.
İki kardeş yukarı Moesia’da Niş şehrinde imparatorluğu paylaştılar. Batı Roma imparatoru olarak Valentinius İtalya, İllirya, Hispania, Galya, Büyük Britanya ve Afrika’yı aldı. Valens ise Balkan yarımadasının doğusunu, Yunanistan, Mısır, Suriye ve Anadolu’yu aldı. Çok geçmeden Julianus’un soyundan Procopius’un ayaklanmasıyla karşı karşıya kaldılar. Valens 366’da Procopius’un ordusunu Lidya’da yenilgiye uğrattı ve Procopius hemen idam edildi.
Valentinianus’un kısa süreli hükümdarlığı sırasında Afrika, Almanya ve Britanya’da savaşlar vardı. Roma barbarlarla, özellikle de Burgundiler ve Saksonlar ile çatışma içindeydi.
Valentinianus’un başlıca çalışması sınırların korunmasıydı. Başlangıçta Milano kuzey İtalya’nın meselelerini çözmek için seçtiği karargâhtı. Ertesi yıl (365) Valentinianus Alamanlara karşı generallerinin seferlerini idare etmek için önce Paris sonra da Reims’teydi. Jovian’ın yenilgiye uğrattığı Alamanlar Ren’in öteki yakasına çekilmişlerdi. Ancak 367’nin sonlarından aniden Ren’i geçip Moguntiacum (Mainz)’a saldırdılar ve şehri yağmaladılar. Valentinianus, Solicinum’da büyük bir orduyla Alamanlara saldırdı ve büyük bir katliam yaparak yendi. Ancak kendi de büyük kayıplar verdiği için başarısının arkasını getirmedi.
Daha sonra 374’te Valentinianus, Alamanlar’ın kralı Macrianus ile barış yaptı ve o noktadan sonra Macrianus gerçek anlamda Romalıların dostu oldu. Sonraki üç yılı Valentinianus Ren sınırının savunmasını düzenlemek için karargâh olarak seçtiği Trier’de geçirdi ve sayısız miktarda kalenin inşasını bizzat idare etti.
Döneminde Galya kıyıları Sakson korsanların saldırılarına uğruyordu. Piktler ve İskoçlarla iş birliği yapan korsanlar Antoninus Duvarından Kent kıyılarına kadar Britanya’yı yakıp yıkmışlardı. 368 yılında istilacıları püskürtmek için Kont Theodosius gönderildi ve başarı sağlandı. Ardından adada imparatorun onuruna Valentia adında yeni bir eyalet kuruldu.
Afrika’da Firmus askerî vali Comes Romanus’un zalimliği ve zorbalığından çaresiz düşmüş köylülerin desteğiyle isyan çıkardı. Yine Theodosius ufak çaplı bir gazi ordusuyla Afrika’ya gönderildi. Firmus esir düşmemek için intihar etti.
374’te bugünkü Moravya ve Slovakya’nın olduğu bölgedeki bir Germen kabilesi Quadi kendi toprakları kabul ettikleri Tuna’nın kuzeyindeki Roma kalelerinden rahatsız oldular ve kralları Gabinius’un haince öldürülmesiyle iyice çileden çıktılar ve nehrini öteki yakasına geçerek Panonya eyaletini yakıp yıktılar. İmparator 375’in Nisan ayında güçlü bir ordu ile İlliryum’a girdi. Ancak Quadi elçileriyle yapılan bir resmî görüşmede öfkeli bir şekilde bağırırken kafatasındaki damarlarda bir çatlama oldu. Bu yara 17 Kasım 375’te ölümüne yol açtı.
İtibarı
A.H.M. Jones’un yazdığına göre “Valentinianus sert ve gaddar olmasının yanında kendi görgüsüz olduğu gibi görgülü kişilere de düşman olduğunu anlatır. İyi giyimlilerden, eğitimlilerden, zenginlerden ve iyi şartlarda doğmuş olanlardan nefret ederdi. Ancak yetenekli bir asker ve vicdan sahibi bir yöneticiydi. Kendi babasının da geldiği alt sınıflarının refahına ilgi gösterirdi. Ne yazık ki, iyi niyetli girişimleri seçtiği yanlış bakanlar ve tüm kanıtlara rağmen onların erdemine olan inatçı inancı yüzünden çoğu zaman boşa giderdi.”[1]
Valentinianus Hristiyandı ancak tüm tebaasına dinî özgürlük tanırdı.
- 1618 – Osmanlı Sultanı, I. Mustafa tahttan indirildi ve yerine II. Osman Padişah oldu.
I. Mustafa مصطفى اوّل |
|||||
---|---|---|---|---|---|
İslâm Halifesi Emîrü’l-mü’minîn İki Kutsal Caminin Hizmetkârı |
|||||
![]() I. Mustafa’yı tasvir eden bir yağlı boya tablosu.
|
|||||
15. Osmanlı Padişahı | |||||
Hüküm süresi | 22 Kasım 1617 – 26 Şubat 1618 (İlk dönem) (3 ay ve 4 gün) |
||||
Önce gelen | I. Ahmed | ||||
Sonra gelen | II. Osman | ||||
Hüküm süresi | 20 Mayıs 1622 – 10 Eylül 1623 (İkinci dönem) (1 yıl, 3 ay ve 21 gün) |
||||
Önce gelen | II. Osman | ||||
Sonra gelen | IV. Murad | ||||
94. İslâm Halifesi | |||||
Hüküm süresi | 22 Kasım 1617 – 26 Şubat 1618 (İlk dönem) |
||||
Önce gelen | I. Ahmed | ||||
Sonra gelen | II. Osman | ||||
Hüküm süresi | 20 Mayıs 1622 – 10 Eylül 1623 (İkinci dönem) |
||||
Önce gelen | II. Osman | ||||
Sonra gelen | IV. Murad | ||||
Doğum | 1591 Topkapı Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
||||
Ölüm | 20 Ocak 1639 (48 yaşında) Eski Saray, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
||||
Defin | Ayasofya, İstanbul | ||||
|
|||||
Hanedan | Osmanlı Hanedanı | ||||
Babası | III. Mehmed | ||||
Annesi | Halime Sultan | ||||
Dini | İslam | ||||
İmza | ![]() |
I. Mustafa, ikinci saltanatı sırasında Deli Mustafa olarak anılmış[1] (Osmanlı Türkçesi: مصطفى اول; d. 1591, Manisa – ö. 20 Ocak 1639, Topkapı Sarayı, İstanbul), 15. Osmanlı padişahı ve 94. İslam halifesidir. Akli dengesi yerinde olmayan I. Mustafa’nın ilk saltanatı 96 gün, ikinci saltanatı ise 1 yıl 3 ay 22 gün sürdü.[2] Psikolojik rahatsızlığının zamanla geçeceğini savunanların ısrarıyla padişah yapıldı.[3] Menfaatlerini I. Mustafa’nın padişahlığının devamında gören kimseler, onun keramet sahibi bir veli olduğunu iddia ediyordu.[4] Aklî zayıflığı nedeniyle padişahlık yapamayacağı anlaşılan I. Mustafa’nın tahttan indirilmesi sağlandı. Bulunduğu odanın kapıları üstüne kapatılarak hapsedilen I. Mustafa’nın yerine II. Osman tahta çıkarıldı.[5] I. Mustafa’nın ikinci kez tahta oturması ise II. Osman’ın öldürülmesiyle sonuçlanan ayaklanma ile oldu.
Hayatı

Babası Sultan III. Mehmed’tir. I. Mustafa’nın Abaza asıllı olan annesinin ismi kesin olarak bilinmemektedir.[5] I. Ahmed tahta çıktığında tek erkek kardeşi olarak bulunan Mustafa’nın hayatına dokunulmadı. Ayrıca III. Mehmed’in on dokuz kardeşini öldürtmesinin halk tarafından nefretle karşılanmış olmasının da öldürülmemesinde bir etkisi vardı.[5] Osmanlı tarihinde ilk defa padişahlığın babadan oğla geçmesi kuralını bozarak kardeşinin arkasından tahta çıkmış olan padişah olması özelliğini taşır.
Padişahlığı Öncesi
I. Mustafa’nın tahta çıkması ve öldürülmemesi üzerindeki genel kanı kendisinden birkaç yaş büyük olan kardeşi Ahmed’in on dört yaşında tahta çıkması üzerine Osmanlı hânedanın geride kalan tek erkek üyesi olması ve yeni padişahın henüz bir erkek çocuğu bulunmadığından da hayatına dokunulmadığı şeklindedir. İstanbul içinden geçerken, Handan Valide Sultan’ın alayına denk gelen bir balyosun raporuna göre de öldürüleceği lafının sürekli konuşulduğu söylenmektedir.[6] Bu dedikodular ve baskı yüzünden hayatı boyunca ölüm korkusu yaşamış ve bu durum akli dengesini yitirmesine yol açmıştır.[7] Handan Sultan ölümüne kadar I. Mustafa’nın öldürülmesine engel oldu. Onun vefatından sonra Sultan Ahmed’in çocukları olunca öldürülmesi fikri yeniden akla geldiyse de devlet adamları Şehzade Mustafa’nın hasta ve zararsız olduğu hakkında padişahı ikna ettiler.[8]
İlk Saltanatı
I. Ahmed öldüğünde en büyük oğlu Mahfiruz Hatice Sultan’dan doğma Şehzade Osman 13 yaşında olduğu için, hanedanın en kıdemli erkek üyesi olması bakımından, I. Mustafa’nın tahta çıkarılmasına karar verildi. Sultan I. Mustafa ağabeyi Sultan I. Ahmed’in vefatı üzerine 22 Kasım 1617’de hanedanın en yaşlı mensubu olarak tahta geçti. Osmanlı padişahlarının on beşincisi olan I. Mustafa devlet meseleleri ile ilgilenmediğini ifade ederek saltanatı kabul etmediyse de bu durum, devlet erkânı tarafından göz önüne alınmadı. Ancak gerçekten I. Mustafa devlet işleri ile ilgilenmeyip, devlet işlerini ehline teslim etmek istedi. Nitekim tahta çıktıktan 96 gün sonra 26 Şubat 1618 günü tahttan indirildi, yerine yeğeni II. Osman geçti. Ancak yenilik taraftarı olmayanların tahrikleri neticesinde isyan eden yeniçeriler, 19 Mayıs 1622’de II. Osman’ı tahttan indirdiler.[9]
İkinci Saltanatı

Genç Osman’ın isyancılar tarafından öldürülmesiyle I. Mustafa tekrar tahta çıktı. Bu sırada sultan II. Osman’ın veziriazam Kara Davud Paşa tarafından öldürtülmesi büyük karışıklıklara sebep oldu. İkinci saltanatı sırasında Veli olarak anıldı.[1]
I. Mustafa, Davut Paşa’yı azletti ancak isyanlar durmadı. İstanbul’da oluşan karışıklıklar ve Anadolu’da meydana gelen isyanlar, Osmanlı Devleti’nin başında devlet işlerinden anlayan ve bunu yapmak isteyen bir padişahın bulunmasını gerekli kılıyordu.
I. Mustafa 1,5 yıl daha hüküm sürdükten sonra Şeyhülislâm Fatih Efendi ve devlet erkânı, I. Mustafa’nın yerine yeğeni Şehzade Murad’ın tahta geçmesi konusunda karara vardı. Akıl sağlığı bozuk olduğu için 10 Eylül 1623 tarihinde şeyhülislam’ın fetvası ile tekrar tahttan indirilip yerine 11 yaşındaki diğer yeğeni ve Kösem Sultan’ın oğlu olan IV. Murad geçirildi.[10] I. Mustafa, annesinin ve kızlar ağasının özendirmelerine rağmen kadınlara ilgi ve alaka duymamış ve çocuğu olmamıştır.[11]
Fatih Camii Olayı
Osmanlı Veziriazamı Mere Hüseyin Paşa, seyitlerden olduğu söylenen bir kadıyı dövdürmesi üzerine ulema ve tarikat şeyhlerinin tepkisiyle karşılaştı. 1623’te Fatih Camii’nde toplanan ulema, onun kafir olduğunu ileri sürdü ve kanının helal olduğu belirtildi. Yönetime karşı tepki gösteren çok sayıda Müslüman din adamı Fatih Camii’nde toplanarak isyan etti.[12] Başlangıçta uzlaşılmaya çalışılan Fatih Camii’ndeki toplanan din alimlerinin derhal dağıtılması için saraydan karar çıktı. Dönemin Veziriazamı Mere Hüseyin Paşa’nın verdiği emir ile isyan bastırılmak istenince, askerler yola koyuldular. Bu durumu öğrenen Fatih Camii’nde toplananlardan birçoğu çeşitli sebepler ileri sürerek oradan ayrılarak dağıldılar.[13] Askerler isyan yerine vardıklarında orada namaz için bulunan ve isyanla ilgisi olmayan halk dahil olmak üzere din adamlarını öldürdüler. Cesetleri ise lağım ve kuyulara atıldı.[14]
Ölümü
Sultan I. Mustafa tahttan indirildikten sonra 15 yıl daha kafes hayatı yaşadı. 20 Ocak 1639 günü Topkapı Sarayı’nda geçirdiği bir sara krizi nedeniyle öldüğü sanılmaktadır.[15] Bir rivayete göreyse IV. Murad’ın emriyle öldürülmüştür.[16] Ayasofya Camii’nde Roma döneminde vaftizhane olarak kullanılan yapıya defnedilmiştir.
Kişiliği
İki defa tahta çıkan I. Mustafa denizdeki balıklara altın atıyor, karşısına çıkanlara para dağıtıyordu. Saltanat hazinesini boşaltacak bir hale getiren bu davranışları ile dikkat çekiyordu.[17] Üstelik bir defasında oturduğu köşkün önünde orta oyunu oynatıp seyrederken oyunculardan birini çok beğendiği için ona, saray hazinesinin en kıymetli mücevherlerini pencereden atmıştı.[4] I. Mustafa zamansız sokağa çıkıyor, etraftakilere para dağıtıyor, divan toplantı halindeyken içeri girerek vezirlerin kavuklarını çıkarıp yuvarlıyor, oturduğu köşkün önünde aynısını art arda tekrarlatarak orta oyunu oynatıp pencereden seyrediyordu.[3]
Popüler kültürdeki yeri
2015 yılından itibaren yayınlanmakta olan Muhteşem Yüzyıl Kösem adlı Türk dizisinde çocukluğunu Alihan Türkdemir, yetişkinliğini ise Boran Kuzum canlandırmıştır. 2. sezonda ise yaşlılığını Cüneyt Uzunlar canlandırmıştır.
II. Osman عثمان ثانى |
|||||
---|---|---|---|---|---|
Kayser-i Rûm İslâm Halifesi Emîrü’l-mü’minîn İki Kutsal Caminin Hizmetkârı |
|||||
![]() Sultanlık dönemini tasvir eden portresi.
|
|||||
16. Osmanlı Padişahı | |||||
Hüküm süresi | 26 Şubat 1618 – 20 Mayıs 1622 (4 yıl, 2 ay ve 24 gün) |
||||
Önce gelen | I. Mustafa | ||||
Sonra gelen | I. Mustafa | ||||
95. İslâm Halifesi | |||||
Hüküm süresi | 26 Şubat 1618 – 20 Mayıs 1622 | ||||
Önce gelen | I. Mustafa | ||||
Sonra gelen | I. Mustafa | ||||
Doğum | 3 Kasım 1604 Topkapı Sarayı, Kostantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu |
||||
Ölüm | 20 Mayıs 1622 (17 yaşında) Yedikule Zindanları, Kostantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu |
||||
Defin | Sultanahmet Camii, İstanbul | ||||
Eş(ler)i | Ayşe Sultan Meylişah Hatun Akile Hatun |
||||
Çocuk(lar)ı | Şehzade Ömer Şehzade Mustafa Zeynep Sultan |
||||
|
|||||
Hanedan | Osmanlı Hanedanı | ||||
Babası | I. Ahmed | ||||
Annesi | Mahfiruz Hatice Sultan | ||||
Dini | İslam | ||||
İmza | ![]() |

II. Osman (Osmanlıca: عثمان ثانى, romanize: Osmân-ı Sânî) ya da Genç Osman, divan edebiyatındaki mahlasıyla Farisî, tahttan indirildikten sonraki adıyla Osman Çelebi (3 Kasım 1604, İstanbul – 20 Mayıs 1622, İstanbul); 16. Osmanlı padişahı ve 95. İslam halifesidir. Babası I. Ahmed, annesi Mahfiruz Hatice Sultan’dır. II. Osman 13 yaşında iken, amcası Sultan I. Mustafa’nın tahttan indirilmesi üzerine Osmanlı tahtına oturdu. Annesi onun yetişmesi için çok titiz davrandı. II. Osman iyi bir terbiye ve tahsil gördü. Arapça ve Farsça öğrendi. Bazı batı kaynaklarında Latince, Yunanca ve İtalyanca gibi batı dillerini öğrendiği kaydedilirse de bunun doğru olma ihtimali olmadığı[1] iddiasına karşın yabancı asıllı olan annesi tarafından bu dillere eğitildiği söylenir.[2] Osmanlı şehzadeleri arasında en kültürlüsü olduğu belirtilir.[3]
II. Osman, Fatih Sultan Mehmed devrine kadar yapıldığı gibi saray dışından, hür Müslüman olan Şeyhülislam Es’ad Efendi’nin ve Pertev Paşa’nın kızları ile evlendi. Yavuz Sultan Selim devrinden itibaren padişah saray dışından evlenmediği için bu davranış önemli bir değişiklik oldu. Kendisine planlarını uygulayacak bir sadrazam bulamadı.
Tarihte eşine az rastlanır bir şekilde tahttan indirilerek, çeşitli hakarete ve saldırılara maruz bırakıldıktan sonra[4] Yedikule Zindanları’nda yeniçeriler tarafından boğularak öldürülen II. Osman, babası Sultan I. Ahmed’in yaptırdığı Sultanahmet Camii’nin yanındaki türbesine defnedildi. Tahta çıkar çıkmaz devlet erkânı içindeki üst düzey yetkilileri değiştiren, müderris ve kadıların atanma yetkilerini şeyhülislamdan aldı. Bir ayaklanmada öldürülen ilk padişah ve Osmanlı padişahları arasında en genç ölen padişahtır.
- 1658 – Danimarka ve İsveç arasında, Roskilde Antlaşması imzalandı.
- 1815 – Napolyon Bonapart, Elba’dan kaçtı.
- 1848 – Fransa’da İkinci Cumhuriyet ilan edildi.
- 1870 – New York’ta ilk metro çalışmaya başladı.
- 1910 – İstanbul’da ilk solcu dergi, “İştirak” yayımlanmaya başladı. Dergi Hüseyin Hilmi tarafından çıkarıldı.
- 1917 – Nick LaRocca’nın Original Dixiland Jazz Band orkestrası, ilk caz plağını Victor Talking Machine Company adlı plakçılık şirketi’nin, New York stüdyolarında doldurdu.
- 1925 – Fransızların yönetiminde bulunan Tütün Rejisinin (tekelinin), 1 Mart 1925’ten itibaren lağvedildiğine ilişkin yasa, TBMM’de kabul edildi.
- 1926 – Türkiye İstatistik Kurumu (o dönemki adıyla Merkezi İstatistik Dairesi) kuruldu.
- 1934 – İstanbul Belediyesi, evlerin bazılarında görülen “kafes”lerin (cumbaların) kaldırılmasını kararlaştırdı.
- 1943 – İstanbul’da Varlık Vergisi’ni ödemeyen 160 kişi, Aşkale’ye gönderildi.
- 1952 – Winston Churchill, Birleşik Krallık’ın atom bombasına sahip olduğunu ilan etti.
- 1967 – Amerika Birleşik Devletleri, 25 bin askerle Vietkong’a saldırıya geçti.
- 1976 – Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasında, “Savunma İşbirliği Anlaşması” imzalandı.
- 1991 – Saddam Hüseyin, Bağdat radyosunda yaptığı açıklamada, Irak Ordusunun Kuveyt’ten çekildiğini duyurdu.
- 1992 – Hocalı Katliamı: Azerbaycan’ın Hocalı kentine giren silahlı Ermeni gruplar, 613 Azeriyi öldürdü.
- 1993 – New York’ta bulunan Dünya Ticaret Merkezi’nin altındaki otoparkta, bir kamyonda meydana gelen patlamada 6 kişi öldü, binden fazla kişi yaralandı.
- 1998 – Nutuk, Rumcaya çevrildi.
- 1999 – İran’da 1979 İslam Devrimi’nden sonra ilk belediye seçimleri yapıldı. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’yi destekleyen ılımlı adaylar, Tahran Belediye Meclisindeki, 15 sandalyeden 13’ünü kazandılar.
- 2001 – Taliban örgütü mensupları, Afganistan’ın Bamyan kentindeki Buda heykellerini tahrip etti.
- 2004 – Amerika Birleşik Devletleri, 23 yıldır sürdürdüğü Libya’ya seyahat yasağını sona erdirdi.
- 2004 – Makedonya Devlet Başkanı Boris Traykovski ile beraberindekilerden 8 kişi, uçağın Bosna-Hersek’in Mostar kenti yakınlarında düşmesi sonucu öldü. Trajkovski’nin yerine, 12 Mayıs’ta Branko Srvenkovski geçti.
- 2011 – Nintendo, yeni oyun konsolu Nintendo 3DS’yi, Japonya’da piyasaya sürdü.
- 2022 – Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden iki gün sonra Mikolayiv Muharebesi başladı.
wikipedia.org