Tarihte 30 ocak olayları

30 Ocak günü gerçekleşen en önemli olayları Tarihte Bugün
30 Ocak, Miladi takvime göre yılın 30. günüdür.

Aralık – Ocak – Şubat
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31
Olaylar
1517 – Kahire Muharebesi (1517)

Büyük Mısır Seferi

II. Tomanbay’ın İdamı (Tâcü’t-Tevârîh)
Tarih 27-30 Ocak 1517
Bölge
Kahire, Mısır
Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu Memlük Devleti
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu I. Selim
Osmanlı İmparatorluğu Yunus Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Ayas Ağa
Osmanlı İmparatorluğu Ferhad Ağa II. Tomanbay
Kansu Adili
Şadi Bey
Emir Kanım (ölü)
Güçler
7.000 ve sayısı belirsiz sivil
Kayıplar
4.000
Büyük Mısır Seferi
Kahire Muharebesi; Ocak 1517’de, Sultan II. Tomanbay‘ın kuvvetleriyle hâlihazırda Osmanlıların hâkimiyetinde bulunan Kahire’yi kurtarma girişimidir. Memlükler ilk baskında başarılı olsalar da Osmanlı ordusunun takviyeleri ile Kahire şehrinin sokaklarında dört günden fazla süren yıkıcı çarpışmalar sonucunda bozguna uğramış ve şehrin hâkimiyetini tekrar kaybetmiştir. Artık direnemeyeceğini anlayan Sultan Tomanbay ise Gize taraflarına çekilmiştir. İki ay süren bir takipten sonraysa 30 Mart’ta yakalanmış ve 13 Nisan’da Kahire’de idam edilmiştir.

1648 – Hollanda ile İspanya arasında, Münster Antlaşması imzalandı ve Seksen Yıl Savaşı sona erdi.
1662 – Çinli general Koxinga, dokuz ay süren kuşatmadan sonra Tayvan adasını ele geçirdi.
1847 – Kaliforniya’nın Yerba Buena şehrinin adı, San Francisco olarak değiştirildi.
1867 – Mutsuhito, Japonya’nın İmparatoru oldu.
(Mutsuhito sayfasından yönlendirildi)
Meiji
Japonca: 明治天皇

İmparator Meiji
Japonya İmparatoru
Hüküm süresi 3 Şubat 1867 – 30 Temmuz 1912
Taç giymesi 12 Eylül 1868
Önce gelen Kōmei
Sonra gelen Taişo
Başbakanlar
Liste
Veliaht(lar) Prens Taişo
Doğum 3 Kasım 1852
Kyoto, Feodal Japonya
Ölüm 30 Temmuz 1912 (59 yaşında)
Tokyo, Japonya İmparatorluğu
Defin 13 Eylül 1912
Fushimi Momoyama no Misasagi (Japonca: 伏見桃山陵), Kyoto
Eş(ler)i İmparatoriçe Shōken
Çocuk(lar)ı Prens Taişo
Masako, Prenses Takeda
Fusako, Prenses Kitashirakawa
Nobuko, Prenses Asaka
Toshiko, Prenses Higashikuni
Tam adı
Mutsuhito (睦仁)
Hanedan Japon İmparatorluk Ailesi
Babası Kōmei
Annesi Nakayama Yoshiko
Dini Şinto
İmza
İmparator Meiji (明治天皇 Meiji-tennō), asıl adı Mutsuhito (睦仁; d. 3 Kasım 1852 – ö. 30 Temmuz 1912), 1867-1912 yılları arasında Japon imparatoru. Japonya’nın modernleşmesinde önemli rol oynadı.

İmparator Kōmei’nin ikinci oğluydu. 1860 yılında veliaht prens ilan edildi. Babasının ölümü üzerine 1867 yılında tahta çıktı. Ertesi yıl samurayların yardımıyla Tokugawa Şogunluğu’na son vererek yönetimi fiilen eline aldı.

Babasının aksine modernleşme akımını destekleyerek 1868 yılında Japonya’yı Batılılaşma yoluna sokan Beş Maddelik Ant’ı yayımladı. 1871 yılında feodal toprak düzenini kaldırdı. 1872 yılında yeni bir okul sisteminin kurdu. 1885 yılında hükûmette kabine sistemini benimsedi. 1889 yılında Anayasa’yı yürürlüğe koydu. 1890 yılında bir parlamento oluşturdu.

1894-95 Birinci Çin-Japon Savaşı ve 1904-05 Rus-Japon Savaşı’nda etkin rol oynadı. 1910’da Kore’nin Japonya’ya ilhakıyla ilgili bir ferman çıkardı.

Yaşam biçimiyle de Batı düşünce ve buluşlarının Japon kültürü temeli üzerine oturtulmasına örnek oldu. Geleneksel Japon tarzında yazdığı 100 bin kadar şiiri vardır.

1919 – Paris Barış Konferansı’nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanmasını kararlaştırdılar.
1925 – Türk Hükûmeti, Piskopos VI. Konstantin’in İstanbul dışına çıkarılmasını kararlaştırdı.

VI. Konstantin
Konstantinopolis

Kilise Doğu Ortodoks Kilisesi
Görevlendiriliş 17 Aralık 1924
Dönem bitişi 30 Ocak 1925
Önce gelen VII. Gregor
Sonra gelen III. Basileios
Diğer görevler Rodosto episkoposu; Vella ve Konitsa metropoliti; Trabzon metropoliti; Kyzikos metropoliti; Derkoi Metropoliti
Doğum 1859
Bursa
Ölüm 28 Kasım 1930
Yunanistan
Mezhep Doğu Ortodoks
Öğrenim Heybeliada Ruhban Okulu
VI. Konstantin (Yunanca: Κωνσταντίνος ΣΤ΄, 1859 – 28 Kasım 1930), 17 Aralık 1924’ten 30 Ocak 1925’e kadar 43 gün için Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesinin, 262. Ekümenik Patriği olarak görev yapmıştır.

Hayatı
1859’da Bursa yakınlarında doğan Patrik Heybeliada Ruhban Okulu’nda gördüğü eğitimden sonra 1896’da Rodosto’ya episkopos, daha sonra 1899’da Vella ve Konitsa’ya metropolit, 1906’da Trabzon’a metropolit, 1913’te Kyzikos, 1922’de Derkoi Metropoliti olarak atanmıştır. 1925’te Türkiye’den Yunanistan’a sürgün edilmiş ve görevi bırakmıştır.

1923 – Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Antlaşması yapıldı. Aralık 1923’te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla, 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.
1930 – Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu.
1931 – Boksör Küçük Kemal, Yunanistan şampiyonu Angelidis’i yendi.
1933 – Adolf Hitler Şansölye oldu.
1942 – İran’da Tudeh Partisi kuruldu.
1942 – Türkiye’de pasta yapımı ve ticareti yasaklandı, stokçulara uygulanacak cezalar belirlendi.
1943 – Churchill Adana’ya gelerek, İsmet İnönü ile “Adana Görüşmesi” olarak bilinen görüşmeyi gerçekleştirdi.
1946 – Macaristan’da komünist rejim ilan edildi: Macaristan Halk Cumhuriyeti
1948 – Kış Olimpiyat Oyunları St. Moritz’de (İsviçre) başladı.
1948 – Hindistan lideri Mahatma Gandi, Yeni Delhi’de öldürüldü.
Mohandas Karamçand Gandi

Doğum Mohandas Karamçand Gandi
2 Ekim 1869
Porbandar, Britanya Hindistanı
Ölüm 30 Ocak 1948 (78 yaşında)
Yeni Delhi, Hindistan
Ölüm sebebi Suikast
Defin yeri Raj Ghat, Delhi (yakıldı)
28.6415°K 77.2483°D
Diğer ad(lar)ı Mahatma Gandhi, Bapu, Gandhiji
Etnik köken Gucerat
Mezun olduğu okul(lar) Alfred High School, Rajkot
Samaldas College, Bhavnagar
UCL
Tanınma nedeni Hindistan Bağımsızlık Hareketi’nin lideri
Satyagraha felsefesi
Ahimsa
Şiddet karşıtı
Pasifizm
Boy 1,64 m (5 ft 5 in)
Din Jainizm etkisi ile Hinduizm
Evlilik Kasturba Gandi
Çocuk(lar) Harilal Gandi
Manilal Gandi
Ramdas Gandi
Devdas Gandi
Ebeveyn(ler) Putlibai Gandi (annesi)
Karamchand Gandi (babası)
İmza

Gandi çıkrık başında
Apartheid
Olaylar ve Projeler
Sharpeville Katliamı
Soweto Ayaklanması · İhanet Davası
Rivonia Davası
Church Street saldırısı · CODESA
St James Kilisesi Katliamı
Cape Town barış yürüyüşü

Kuruluşlar
ANC · IFP · AWB · Siyah Kuşak · CCB
Muhafazakar Parti · ECC · PP · RP
PFP · HNP · MK · PAC · SACP · UDF
Broederbond · Ulusal Parti
COSATU · SADF

Kişiler
P. W. Botha · D. F. Malan
Nelson Mandela
Desmond Tutu · F. W. de Klerk
Walter Sisulu · Helen Suzman
Harry Schwarz · Andries Treurnicht
H. F. Verwoerd · Oliver Tambo
B. J. Vorster · Kaiser Matanzima
Jimmy Kruger · Steve Biko
Mahatma Gandi · Robert Sobukwe
Joe Slovo · Trevor Huddleston
Hector Pieterson · Winnie Madikizela-Mandela

Yerler
Bantustan · Altıncı Bölge · Robben Adası
Sophiatown · Güneybatı Afrika
Soweto · Sun City · Vlakplaas

Diğer konular
Afrika ulusalcılığı
Apartheid yasaları · Özgürlük Anlaşması
Sullivan İlkeleri · Kairos Belgesi
Yatırım çekme kampanyası
Güney Afrika Polis Teşkilatı

görüntületartışdeğiştir
Mohandas Karamçand Gandi (Guceratça: મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી; 2 Ekim 1869 – 30 Ocak 1948), Hindistan’ın ve Hindistan Bağımsızlık Hareketi’nin siyasi ve ruhani lideri. Görüşleri Gandizm olarak anılır. Kötülüğe karşı aktif ama şiddetsiz direniş ve gerçek ile ilgili olan Satyagraha felsefesinin öncüsüdür. Bu felsefe Hindistan’ı bağımsızlığına kavuşturmuş ve dünya üzerinde vatandaşlık hakları ve özgürlük savunucularına ilham kaynağı olmuştur. Gandi, Hindistan’da ve dünyada, Tagore tarafından verilen ve yüce ruh anlamına gelen Mahatma (Sanskritçe: महात्मा) ve baba anlamına gelen bapu (Guceratça: બાપુ) adlarıyla anılır. Hindistan’da resmî olarak “Ulusun Babası” ilan edilmiştir ve doğum günü olan 2 Ekim Gandhi Jayanti adıyla ulusal tatil olarak kutlanır. 15 Haziran 2007’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu oybirliği ile 2 Ekim gününü “Dünya Şiddetsizlik Günü” olarak ilan etmiştir. Gandi, hakkında en fazla eser yazılan kişiler listesinde 8. sırada yer almıştır.

Gandi ilk olarak Güney Afrika’da Hint topluluğunun vatandaşlık hakları için barışçıl başkaldırı gerçekleştirdi. Afrika’dan Hindistan’a döndükten sonra yoksul çiftçi ve emekçileri baskıcı vergilendirme politikasına ve yaygın ayrımcılığa karşı protesto etmeleri için örgütledi. Hindistan Ulusal Kongresi’nin liderliğini üstlenerek ülke çapında yoksulluğun azaltılması, kadınların serbestisi, farklı din ve etnik gruplar arasında kardeşlik, kast ve dokunulmazlık ayrımcılığına son verilmesi, ülkenin ekonomik yeterliliğine kavuşması ve en önemlisi olan Swaraj, yani Hindistan’ın yabancı hâkimiyetinden kurtulması konularında ülke çapında kampanyalar yürüttü. Gandi, Hindistan’da alınan Britanya tuz vergisine karşı 1930’da yaptığı 400 kilometrelik Tuz Yürüyüşü ile ülkesinin Britanya’ya karşı başkaldırmasına öncülük etti. 1942’de Britanyalı yetkililere açık çağrıda bulunarak Hindistan’ı terk etmelerini istedi. Hem Güney Afrika hem de Hindistan’da birçok kez hapsedildi.

Gandi her durumda pasifizmi ve gerçeği savunarak bu görüşlerini hayata geçirdi. Kendi kendine yeterli olan bir aşram kurarak basit bir hayat yaşadı. Çıkrık ile örülen geleneksel dhoti ve örtü gibi giysilerini kendisi yaptı. Önceleri vejetaryen iken sonraları yalnızca meyve ile beslenmeye başladı. Hem kişisel arınma, hem de protesto amacıyla bazen bir ayı aşan oruçlar tuttu.

Suikast

Mahatma Gandhi suikasti

Raj Ghat: Hindistan’ın Pune şehrinde Ağa Han Sarayı’nda Gandi’nin küllerinin bulunduğu anıt

30 Ocak 1948’de, Yeni Delhi’de bulunan Birla Bhavan’ın (Birla Evi) bahçesinde gece yürüyüşünü yaparken vuruldu ve öldü. Suikastçı Nathuram Godse, Hindu bir radikaldi ve Pakistan’a ödeme yaptırılmasında ısrar ederek Gandi’nin Hindistan’ı zayıflattığını savunan aşırı uç görüşteki Hindu Mahasabha ile bağlantısı vardı.[21] Godse ve yardakçısı Narayan Apte daha sonra çıkarıldıkları mahkemede yargılandılar ve suçlu bulundular. 15 Kasım 1949’da idam edildiler. Gandi’nin Yeni Delhi’de bulunan anıtı Rāj Ghāt’ın üzerinde “Hē Ram” (Devanagari: हे ! राम ya da He Rām) yazar. Bu, Türkçeye “Aman Tanrım” olarak tercüme edilebilir. Her ne kadar doğruluğu tartışmalı olsa da bunların Gandi vurulduktan sonra son sözleri olduğu iddia edilmektedir.[22] Jawaharlal Nehru radyodan ülkeye yaptığı konuşmasında şöyle demiştir:

“ Dostlar, yoldaşlar, ışık bizi terk etti ve her yerde yalnızca karanlık var ve size ne söyleyeceğimi ya da nasıl söyleyeceğimi hâlâ bilmiyorum. Sevgili liderimiz, Bapu, Ulusun Babası artık yok. Belki de bunu söylememeliyim ama yine de bunca yıldır gördüğümüz gibi artık onu göremeyeceğiz, öğüt almak için ya da teselli etmesi için ona koşamayacağız ve bu yalnızca benim için değil, bu ülkedeki milyonlar ve milyonlar için de çok kötü bir darbe.

Gandi’nin külleri kaplara konarak anma törenleri için Hindistan’ın çeşitli bölgelerine gönderildi. Çoğu 12 Şubat 1948’de Allahabad’da Ganj, Yamuna ve Sarasvati nehirlerinin birleştiği nokta olan Sangam’a döküldü ama bazıları gizlice başka yerlere gönderildi.[24] 1997’de Tuşar Gandi bir bankanın kasasında bulunan ve mahkeme emriyle alabildiği bir kabın içindeki külleri Allahabad’da Sangam sularına döktü. Dubai’li bir iş insanının Mumbai müzesine gönderdiği bir başka kabın içindeki küller de 30 Ocak 2008’de ailesi tarafından Girgaum Chowpatty’de sulara dökülmüştür.[24] Bir başka kap Pune’deki Ağa Han Sarayı’na gelmiş[24] (1942 ile 1944 arasında tutuklu bulunduğu yer), bir başkası da Los Angeles’ta Kendini Kanıtlama Birliği Göl Tapınağı’na ulaşmıştır.[26] Gandi ailesinin fertleri tapınaklarda ve anıtlarda bulunan bu küllerin siyasi kötü amaçlarla kullanılabileceğinden kaygı duymakla birlikte bunları alamayacaklarını dikkate alarak geri istememişlerdir.[

1948 – British South American Airways’e ait bir uçak, Atlas Okyanusu’ndaki Bermuda Şeytan Üçgeni’nde kayboldu.
1950 – Sovyetler Birliği, Kuzey Vietnam rejimini tanıdı. Fransa, Sovyetler Birliği’ni protesto etti.
1951 – Sağlık Bakanı Ekrem Üstündağ, bakımsızlıktan her yıl 300 bin yurttaşın hayatını kaybettiğini açıkladı.
1967 – İlk resmi televizyon yayını Ankara’da yapıldı.
1969 – The Beatles son konserini verdi. (The Beatles Çatı Konseri)
1969 – Türkiye’de ilk böbrek nakli, Beyoğlu Devlet Hastanesi’nde Yusuf Özer adlı hastaya yapıldı. Ancak Yusuf Özer, kendisine takılan böbreğin bir akıl hastasından alındığını öne sürerek savcılığa başvurdu.
1971 – İstanbul’da Dev-Genç’liler “Özel Eğitimin Devletleştirilmesi” isteğiyle yürüyüş düzenledi.
1972 – İngiliz askerleri, Kuzey İrlanda’da gösteri yapanların üzerine ateş açarak, 14 insan hakları savunucusunun ölümüne neden oldu. Bugün Birleşik Krallık tarihine Kanlı Pazar olarak geçti.
1972 – Pakistan, İngiliz Milletler Topluluğu’ndan ayrıldı.
1975 – THY’nin İzmir-İstanbul seferini yapan Bursa uçağı Marmara Denizi’ne düştü: 41 kişi öldü.
1976 – George H. W. Bush, CIA’nin başına getirilen 11. yönetici oldu.
1979 – İran Hükûmeti, Fransa’da sürgünde bulunan dini lider Ayetullah Humeyni’nin ülkeye geri dönmesine izin verdiklerini açıkladı.
1980 – Yabancı bankaların Türkiye’de şube açmaları Yabancı Sermaye ile ilgili kanun kapsamına alındı. Banka şubelerine kârlarını transfer etme hakkı tanındı.
1982 – İlk PC virus kodu, Richard Skrenta tarafından yazıldı. Bu program 400 satır uzunluğundaydı ve kendisini “Elk Cloner” adlı bir Apple boot programı olarak kamufle ediyordu.
1983 – Nijerya Hükûmeti, 1 milyondan fazla Ganalı ve 700 bine yakın Batı Afrikalı işçiyi sınır dışı etti.
1983 – 12 Eylül Darbesi’nin 36. idamı: 22 Mayıs 1979’da dükkânında çalışmakta olan sol görüşlü bakkal Battal Türkaslan’ı 6-7 el ateş ederek öldüren sağ görüşlü militan Ahmet Kerse, idam edildi.
1985 – Ege Denizi’nde düzenlenen “Deniz Kurdu-85” tatbikatı sırasında, bir tank çıkarma gemisi fırtına yüzünden battı: 39 denizci öldü.
1987 – Bakanlar Kurulu, askerlik yasasındaki yeni düzenlemeyi onayladı. Çağdışı kalma yaşı 46’dan 41’e indirildi, mesleği öğretmen olanlar, askerliğini öğretmen olarak yapacak; her isteyen bedelli askerlikten yararlanacak.
1989 – Kabil’deki (Afganistan) Amerika Birleşik Devletleri Elçiliği kapatıldı.
2000 – Kenya Havayolları’na ait bir yolcu uçağı, Fildişi Sahili açıklarında okyanusa düştü: 169 kişi öldü.
2001 – TBMM’deki iç tüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbedede DYP Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi geçirerek öldü.
2002 – Slobodan Miloseviç, Birleşmiş Milletler örgütünün uluslararası savaş suçluları mahkemesinin kendisine karşı şeytani ve düşmanca bir tutum içinde olduğunu iddia etti.
2003 – Belçika’da aynı cinsiyetteki çiftlerin evliliği yasallaştı, böylece Belçika, dünyada Hollanda’dan sonra bu yasayı çıkartan ikinci ülke oldu.
2005 – Irak’ta 50 yıldır ilk kez çok partili seçimler yapıldı. Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt asıllı Devlet Başkanı seçildi. Şii İbrahim el-Caferi de Başbakan oldu.
2020 – Dünya Sağlık Örgütü SARS-CoV-2 virüsünü bir pandemiye neden olabileceği sebebiyle “Küresel Acil Durum” ilan etti. Zaten bundan birkaç ay sonra virüs hala devam eden bir Pandemi ilan edildi.

wikipedia