Doğumlar
- 1205 – Lizong, Çin’in Song Hanedanı’nın 14. imparatoru (ö. 1264)
İmparator Lizong | |
---|---|
Çin İmparatoru | |
Hüküm süresi | 17 Eylül 1224-16 Kasım 1264 |
Önce gelen | Ningzong |
Sonra gelen | Duzong |
Doğum | 26 Ocak 1205 |
Ölüm | 16 Kasım 1264 |
Hanedan | Song Hanedanı |
İmparator Lizong (Çince: 宋理宗; pinyin: Sòng Lǐzōng) veya asıl adıyla Zhao Yun (趙昀) (26 Ocak 1205-16 Kasım 1264), Çin’in Song Hanedanı’nın 14. imparatorudur. Saltanatı 1224’ten 1264 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Lizong’un hükümdarlığı sırasında ön önemli olay 1234’te Curçen Jin Hanedanı’nın Moğol İmparatorluğu ve Song İmparatorluğu’nun ortak güçleri tarafından ortadan kaldırıldı. Bununla birlikte, 1259’da bu kez Moğollar, Song Hanedanı’na karşı savaş başlattılar.
- 1467 – Guillaume Budé, Fransız hümanist (ö. 1540)
- 1495 – Go-Nara, Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 105. imparatoru (ö. 1557)
- 1714 – Jean-Baptiste Pigalle, Fransız heykeltıraş (ö. 1785)
- 1715 – Claude Adrien Helvétius, Fransız filozoftur (ö. 1771)
- 1739 – Charles-François du Périer Dumouriez, Fransız Devrim Savaşları sırasında Fransız generali (ö. 1823)
- 1763 – XIV. Karl, İsveç ve Norveç’in ilk Fransız kralı (ö. 1844)
XIV. Karl veya Carl John (İsveççe ve Norveççe: Karl XIV Johan; kral olmadan önceki adı ile Jean Bernadotte; 26 Ocak 1763 – 8 Mart 1844) Napolyon’un Cumhuriyetçi mareşallerinden biri, ayrıca İsveç ve Norveç’in ilk Fransız kökenli kralı. 1814 yılından 1844 yılındaki ölümüne kadar hüküm sürdü.
Hayatı
Güney Fransa, Pau’da doğan Bernadotte, 1780’de Fransız Kraliyet Ordusu’na katıldı. Fransız Devrimi’nin patlak vermesi ile saflarda hızla yükselen büyük askeri yetenek sergiledi ve 1794’e kadar tuğgeneral oldu. İtalya ve Almanya’da farklı görevlerde bulundu, kısacası Savaş Bakanı olarak görev yaptı. Napolyon ile ilişkisi karmaşıktı; Bununla birlikte, Napolyon ona Fransız İmparatorluğu’nun ilan edilmesi üzerine İmparatorluk Mareşali unvanını verdi. Bernadotte, Austerlitz’deki Fransız zaferinde önemli bir rol oynadı ve I. Napolyon tarafından Pontecorvo prensi olarak ödüllendirildi.
1810’da Bernadotte beklenmedik bir şekilde Baron Carl Otto Mörner’in sayesinde, İsveç’in varissiz kralı XIII. Karl’a mirasçı seçildi. Johan adını aldı fiili naip ve devlet başkanı oldu. 1813’te, İsveç Pomeranya’nın ani savunmasız Fransız işgalini takiben, Veliaht Prens Charles John, İsveç’i Altıncı Koalisyon’da Napolyon’un düşmanlarını sıraladı, Koalisyon Güçleri ile birlik oldu, Leipzig savaşında İsveç Ordusu’na komuta etti. XIV. Karl, Danimarka’yı Norveç ve İsveç ile bir olmaya zorladı. 1818’de XIII. Karl’ın ölümü üzerine Karl Johan, Bernadotte Hanedanı’ndan gelen ilk hükümdar olarak tahta çıktı.
- 1781 – Achim von Arnim, Alman şair (ö. 1831)
- 1818 – Amédée de Noé, Fransız karikatürist ve taşbasmacı (ö. 1879)
- 1840 – Édouard Vaillant, Fransız devrimci, yayıncı, siyasetçi ve 1871 Paris Komünü üyesi (ö. 1915)
- 1861 – Louis Anquetin, Fransız ressam (ö. 1932)
- 1863 – Feridun Bey Köçerli, Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1920)
- 1865 – Sabino de Arana, Bask milliyetçiliğinin teorisyeni (ö. 1903)
- 1880 – Douglas MacArthur, Amerikalı general (ö. 1964)
- 1884 – Edward Sapir, Amerikalı dilbilimci ve etnolog (ö. 1939)
- 1891 – İlya Ehrenburg, Sovyet yazar ve gazeteci (ö. 1967)
- 1893 – Christian Arhoff, Danimarkalı sahne ve sinema oyuncusu (ö. 1973)
- 1904 – Seán MacBride, İrlandalı devlet adamı ve 1974 Nobel Barış Ödülü sahibi ö. 1988)
- 1906 – Zühtü Müridoğlu, Türk heykeltıraş (ö. 1992)
- 1908 – Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1990)
- 1911 – Polykarp Kusch, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1993)
- 1914 – Dürrüşehvar Sultan, son Osmanlı halifesi Abdülmecid Efendi’nin kızı (ö. 2006)
Dürrüşehvar Sultan
|
|
---|---|
Doğum | Hatice Hayriye Ayşe Dürrüşehvar Sultan 26 Ocak 1914 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 7 Şubat 2006 (92 yaşında) Londra, Birleşik Krallık |
Defin yeri | Brookwood Mezarlığı 51.299°K 0.632°B |
İkamet | İstanbul (1914-1924), Haydarabad (1931-1954) Londra (1954-2006) |
Milliyet | Türk |
Din | İslam |
Evlilik | Nevvab Azam Cah |
Çocuk(lar) | Bereket Şah Keramet Şah |
Ebeveyn(ler) | Abdülmecid Efendi Atiyye Mehisti Kadınefendi |
Dürrüşehvar Sultan ya da Hatice Hayriye Ayşe Dürrüşehvar Sultan (Osmanlıca: خدیجه خیریه عائشه درشهوار سلطان; d. 26 Ocak 1914 – ö. 7 Şubat 2006), son Osmanlı halifesi Abdülmecid Efendi’nin kızı ve Berar Prensi Nevvab Azam Cah’ın eşi.
Hayatı
Dürrüşehvar Sultan 26 Ocak 1914’te babasının Çamlıca semtindeki köşkünde dünyaya geldi. Babası Şehzade Abdülmecid Efendi, annesi ise Atiyye Mehisti Kadınefendi idi. Çocukluğu Dolmabahçe Sarayı’nda geçti.[1] Resmi unvanı Devletlu ismetlu Hatice Hayriye Ayşe Dürrüşehvar Sultan Aliyyetü’ş-şan Hazretleri idi. 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırıldıktan sonra babası Abdülmecid Efendi 15 ay halifelik yaptı. Bu dönemde babası cuma selamlıklarına çıktığında Dürrüşehvar Sultan’ı da arabasına bindirirdi. Bu İstanbul halkı arasında eleştiri konusu olmuştu.
-
Abdülmecid Efendi ile, 1922
-
Dürrüşehvar Sultan, 1923
-
Babası Abdülmecid ve eşi Berar Prensi Nevvab Azam Cah ile birlikte, 1931
3 Mart 1924 tarihinde TBMM hilafetin kaldırılması ve Osmanlı Hanedanı’nın sınır dışı edilmesi kanununu kabul etti. Hanedanın çoğu üyelerine Türkiye’yi terk etmeleri için 48 saat verilmesine karşılık Abdülmecid Efendi, eşleri iki hanımefendi, oğlu Ömer Faruk Efendi, Dürrüşehvar Sultan ve iki kalfaya Türkiye’yi hemen terk etmeleri bildirildi. Sabah saat beş civarında Dürrüşehvar Sultan’ın ailesi bir otomobile bindirilerek Bulgar sınırına, oradan da Orient-Express ile sınır dışına gönderildiler. Bir süre İsviçre’de yaşayan aile, daha sonra Güney Fransa’nın Nice kentine yerleşti.
Dürrüşehvar Sultan Nice’de Kasım 1931 tarihinde dünyanın en zengin hükümdarlarından biri olan Haydarabad Nizamının oğlu Nevvab Azam Cah ile evlenerek Berar Prensesi unvanını aldı ve Hindistan’ın Haydarabad kentinde yaşamaya başladı. Bu evlilikten hâlen sürgündeki Haydarabad Nizamı olan Bereket Şah ile Keramet Şah dünyaya geldi. Babası Abdülmecid Efendi 23 Ağustos 1944’te Paris’te öldüğünde babasının Türkiye topraklarında gömülmesini isteyen Dürrüşehvar Sultan bunun için dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile uzunca bir süre mektuplaştı. Bu dönemde birkaç defa Türkiye’ye geldi. Bir defasında İsmet İnönü ve eşi Mevhibe Hanım’ı Çankaya Köşkü’nde ziyaret etti. Abdülmecid Efendi’nin naaşı 10 yıl Paris’te bir camide bekledi ama meclis Türkiye’de gömülmesine izin vermedi. Bunun üzerine Abdülmecid Efendi’nin naaşı 1954 yılında Medine’de gömüldü.
1948 yılında Hindistan Haydarabad’ı işgal ederek topraklarına kattıktan sonra eşinin ailesinin Haydarabad’daki saltanatı bitti. 1954 yılında da eşinden ayrılarak Londra’ya yerleşti. Ama yıllar boyunca Türkiye’yi ziyaret etmeye devam etti. Türkiye’ye geldiğinde genellikle Enver Paşa’nın kızı Mahpeyker Hanım’da bir ay kadar kalıyordu. Yaz aylarının bir kısmını ise ağabeyi Ömer Faruk Efendi’nin Kuşadası’nda yaşayan kızı Hanzade Sultan’da geçirmekteydi. Dürrüşehvar Sultan 7 Şubat 2006 tarihinde 92 yaşında Londra’da öldü. Londra’daki Brookwood Mezarlığı’nda 1966’dan beri yatmakta olan annesi Mehisti Hanım’ın yanına defnedildi.
- 1918 – Nicolae Ceauşescu, Romanya Devlet Başkanı (ö. 1989)
- 1921 – Akio Morita, Japon iş insanı ve Sony’nin kurucusu (ö. 1999)
- 1925 – Paul Newman, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2008)
- 1928 – Roger Vadim, Fransız film yönetmeni (ö. 2000)
- 1932 – Alain David, Fransız atlet (ö.2022)
- 1934 – André Lewin, Fransız diplomat (ö. 2012)
- 1934 – Bob Uecker, Amerikalı eski beyzbol ligi (MLB) oyuncusu, spor spikeri, komedyen ve oyuncu (ö. 2025)
- 1940 – Ayten Gökçer, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 2024)
Ayten Gökçer
|
|
---|---|
Doğum | Ayten Kaçmaz 26 Ocak 1940 Ankara, Türkiye |
Ölüm | 14 Mayıs 2024 (84 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
Meslek | Sinema ve tiyatro oyuncusu |
Etkin yıllar | 1955-2017 |
Evlilik |
Cüneyt Gökçer
(e. 1964; ö. 2009) |
Çocuk(lar) | Aslı Gökçer Oba |
Ödüller | Sanat Sevenler Derneği 1967 En İyi Kadın Oyuncu 1971 En İyi Kadın Oyuncu Gazeteciler Derneği En İyi Sanatçı En İyi Kadın Sanatçı Tercüman gazetesi okuyucu oyları ile Yılın Sanatçısı Ses Mecmuası En İyi Kadın Sanatçı Türk Basın Birliği En Başarılı Kadın Sanatçı En Başarılı Kadın Sanatçı Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü Türk İş Kadınları Derneği En İyi Sanatçı CHP Gençlik Kolları En İyi Sanatçı |
Ayten Gökçer (26 Ocak 1940, Ankara – 14 Mayıs 2024, İstanbul), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu.
Yaşamı
1953 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı’nın bale bölümüne girdi. 1958 yılında Devlet Tiyatroları sanatçı kadrosuna girdi. Sinemaya 1965’te Taçsız Kral adlı filmle başladı. Ancak daha sonra sinemadan çok tiyatroya önem verdi. Yedi Kocalı Hürmüz adlı müzikalde “Hürmüz” rolü ile başrolde oynadı. 1988’de devlet sanatçısı olan Ayten Gökçer, pek çok ödül kazandı. 1999 yılında, Yılan Hikâyesi adlı dizi ile televizyon dizilerinde oynamaya başladı.
Tiyatro sanatçısi Cüneyt Gökçer ile evliliğinden bir kızı bulunan Gökçer, 14 Mayıs 2024’te İstanbul’da inme nedeniyle 84 yaşında vefat etmiştir. Cenazesi Zincirlikuyu Camii’nde öğle namazından sonra kılınan cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’nda eşi Cüneyt Gökçer’in yanında toprağa verildi.
Cenaze töreninde Ayten Gökçer’in kızı Aslı Gökçer Oba ile damadı Kerem Oba ve torunları taziyeleri kabul etti. Cenaze törenine Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy, İstanbul Valisi Davut Gül, Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Tamer Karadağlı, Ahmet Uğurlu, Zerrin Tekindor, Behzat Uygur, Işıl Yücesoy ve Gülenay Kalkan gibi tanınmış isimler katıldı.
Tiyatro oyunları
Yönettiği oyunlar
- Balerin (oyun) : Arne Sokouen – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1998
Rol aldığı oyunlar
- Ustalar Sınıfı (Maria Callas) : Terrence McNally – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1997
- Yılın Kadını : Peter Stone – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1993
- Yedi Kocalı Hürmüz : Sadık Şendil – İstanbul Devlet Tiyatrosu – 1987
- Kim Korkar Hain Kurttan? : Edward Albee – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1986
- Gecikenler : Nazım Kurşunlu – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1982
- My Fair Lady : Gabriel Pascal\George Bernard Shaw\Alan Jay Lerner – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1976
- Tarla Kuşuydu Juliet : Efraim Kişon – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1975
- Bağdat Hatun : Güngör Dilmen – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1973 – 1980
- Hastalık Hastası : Moliere – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1972
- Mança’lı Don Kişot : Dale Wasserman – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1971
- Lisistrata : Aristophanes – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1969
- Cadı Kazanı : Arthur Miller – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1969
- Altıncı Henri : Luigi Pirandello – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1967
- My Fair Lady : Gabriel Pascal\George Bernard Shaw\Alan Jay Lerner – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1966
- Kaktüs Çiçeği : Pierre Barillet\Jean-Pierre Gredy – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1966
- Vanya Dayı : Anton Çehov – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1964
- Onunikinci Gece : William Shakespeare – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1963
- Woyzeck : Georg Büchner – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1962
- Öp Beni Kate : Bella Spewack\Sam Spewack – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1962
- Andora : Max Firch – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1962
- Don Huan : Moliere – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1962
- Lense ile Lena : Georg Büchner – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1962
- Bernarda Alba’nın Evi : Federico Garcia Lorca – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1961
- Hortlaklar : Henrik İbsen – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1960
- Klinik Bir Vaka : Dino Buzzati – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1959
- Hırsız (oyun) : Georges de Tervaque – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1958
- Evlat Evlattır : Eduardo De Filippo – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1958
- Haftabaşı : John Boynton Priestley – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1957
- Aşk Acısı : Marcel Achard – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1957
- Tufan : Turgut Özakman – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1956
- Su Kızı : Jean Giraudoux – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1956
- Polyanna : Eleanor H. Porter – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1956
- Finten : Abdülhak Hamit Tarhan – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1956
- Bu Gece Başka Gece : Reşat Nuri Güntekin – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1956
- Son Durak : Muvaffak İhsan Garan – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1955
- Mavi Kuş : Maurice Maeterlinck – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1955
- Oyuncakçı Dede : Mümtaz Zeki Taşkın – Ankara Devlet Tiyatrosu – 1955
Ödülleri
- 1966-1967 Sanat Sevenler Derneği Yılın En İyi Kadın Oyuncusu ödülü, “My Fair Lady” ve “Kaktüs Çiçeği”
- 1970-1971 Sanat Sevenler Derneği Yılın En İyi Kadın Oyuncusu ödülü, “Mançalı Don Quijote”
- 1974 Gazeteciler Derneği En İyi Sanatçı ödülü
- 1975 Gazeteciler Derneği En İyi Kadın Sanatçı ödülü
- 1976 Tercüman gazetesi okuyucu oyları ile Yılın Sanatçısı ödülü
- 1982 Ses Mecmuası Yılın En İyi Kadın Sanatçısı ödülü
- 1987 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı
- 1989 Türk Basın Birliğinin Yılın En Başarılı Kadın Sanatçısı ödülü
- 1990 Türk Basın Birliğinin Yılın En Başarılı Kadın Sanatçısı ödülü
- 1992 Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü
- 1997 Türk İş Kadınları Derneği En İyi Sanatçı ödülü
- 1998 CHP Gençlik Kolları En İyi Sanatçı ödülü
Görev aldığı oyunlar
Zülfiye Zülfü, Yılın Kadını, Ustalar Sınıfı. Sanatçı ayrıca 1999 sezonunda Balerin adlı oyunu sahneye koydu.
Filmografisi
- 1965: Taçsız Kral
- 1967: 501 Numaralı Hücre
- 1967: İçli Kız Funda
- 1972: Damdaki Kemancı
- 1973: Anneler Günü
- 1980: IV. Murat
- 1981: Bağdat Hatun
- 1988: Önce Canan
- 1991: Elif Ana
- 1999: Yılan Hikâyesi (dizi)
- 2003: Patron Kim? (dizi)
- 2005: Çat Kapı (dizi)
- 2008: Hoşçakal Güzin
- 2017: İstanbul Kırmızısı
- 1944 – Angela Davis, Amerikalı devrimci, filozof, hümanist ve yazar
- 1945 – Jacqueline du Pré, İngiliz çello sanatçısı (ö. 1987)
- 1946 – Michel Delpech, Fransız şarkıcı, besteci ve aktör (ö. 2016)
- 1947 – Argyris Koulouris, Yunan gitarist ve müzisyen
- 1949 – David Strathairn, Amerikalı oyuncu
- 1950 – Jörg Haider, Avusturyalı siyasetçi (ö. 2008)
- 1955 – Eddie Van Halen, Hollandalı müzisyen, söz yazarı ve yapımcı (ö. 2020)
- 1958 – Ellen DeGeneres, Amerikalı oyuncu ve komedyen
- 1959 – Nuri Bilge Ceylan, Türk film yönetmeni, senarist ve fotoğraf sanatçısı
- 1962 – Ricky Harris, Amerikalı oyuncu ve komedyen (ö. 2016)
- 1963 – José Mourinho, Portekizli teknik direktör
- 1971 – Aygün Kazımova, Azerbaycanlı eski sporcu, şarkıcı, besteci, oyuncu ve yapımcı
- 1973 – Melvil Poupaud, Fransız oyuncu
- 1978 – Sinan Çalışkanoğlu, Türk sinema, tiyatro, reklam ve dizi oyuncusu
- 1980 – Ertuğrul Arslan, Türk futbolcu
- 1981
- Colin O’Donoghue, İrlandalı oyuncu
- Pakito, Fransız DJ ve yapımcı
- 1986 – Mustapha Yatabaré, Malili futbolcu
- 1990 – Sergio Pérez, Meksikalı Formula 1 pilotu
- 1991 – Nicolò Melli, İtalyan basketbolcu
- 1992 – Colton Underwood, Amerikan futbolu oyuncusu
- 1993 – Miguel Borja, Kolombiyalı futbolcu
- 1996 – Rabia Soytürk, Türk oyuncu
- 1997 – Gedion Zelalem, Almanya doğumlu Amerikalı futbolcu
- 2000 – Ester Expósito, İspanyol oyuncu
wikipedia