Osmanlı Gazetesi Cinayet Tecavüz Rüşvet Hırsızlık Terör haberleri geçit yok
Ölümler
- 1263 – Shinran, Japon Budist keşiş (d. 1173)
- 1299 – Hüsâmeddin Lâçin, Memluk sultanı (d. ?)
| Hüsâmeddin Lâçin | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mısır Memlûk Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1296 – 1299 | ||||
| Önce gelen | Ketboğa | ||||
| Sonra gelen | I. Muhammed | ||||
| Ölüm | 1299 | ||||
|
|||||
| Hanedan | Bahrî Hanedanı | ||||
Hüsâmeddin Lâçin (Arapça: حسام الدين لاجين) (d. ? – ö. 16 Ocak 1299), Mısır ve Suriye’de Eylül 1296 ile 1299 tarihleri arasında hüküm sürmüş on birinci Memluk sultanıdır.
Yaşamı
Laçın, Sultan Nûreddin Ali’nin Memluklu kölesi idi. Sarışın olduğu için Avrupalılar onun Germen asıllı olduğunu iddia ederlerse de Kafkasyalı sarışın bir Çerkes olması daha olasıdır.
1259 yılında bu Sultan Nûreddin Ali’nin tahtan indirilmesi ile Kalavun tarafından satın alındı ve onun yanında yetişip yetenekleri dolayısıyla Emir unvanını aldı.
1280’de Kalavun tarafından Şam Kalesi muhafız komutanlığına getirildi. Bu daha önceki komutan olan Sungur al-Askar’ın Şam’da isyan etmesine ve kendini sultan olarak ilan etmesine neden oldu. Bu isyanın bastırılması için Kahore’den birlikler getirildi ve bu birliklerin komutanlığını da Laçın yaparak isyan bastırıldı. Bu başarısı dolayısıyla Haziran 1280’de Laçın Suriye eyaleti valiliğine atandı.
1295’te Laçın Memluk Sultanı Ketboğa için naiplik görevini aldı. Mısır o yıl bir büyük kuraklık geçirmekte idi ve ahali açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştı. Halka Sultan Kitboğa’nın destek vermemesi dolayısı ile sultan hoşnutsuz oldular ve Mısır ve Kahire’de asayiş durumu çok ciddileşti.
Laçın Çerkes asıllı Memluklu emirlerin de desteğini alarak Eylül 1296’da Sultan Kitboga’yı tahttan indirdi ve kendisi Memluklu sultanı olarak tahta çıktı. Kitboga Suriye’ye kaçtı ve Hama’da valilik yaparken öldü. Fakat kuraklık, kıtlık ve açlık sorunları çözülemedi. Böylece Laçın da halkın desteğini kazanamadı. Daha uzun dönemli bir reform yaparak Mısır’da toprak sahipliği sorununa el attı ve kadastro reformu yapmaya karar verdi. Fakat bu kısa vadeli sorunu çözmediği gibi büyük toprak sahiplerini de hoşnutsuz yaptı. Büyük toprak sahiplerinin bu politikaya engel çıkarmaları darlık ve açlık sorunlarını daha da fenalaştırdı. Seyfeddin Kirci adlı bir Memluk emir etrafına toplanan Memluklu emirler bir çözüm olarak Laçın aleyhine bir komplo hazırlayıp uyguladılar. Ocak 1299’da bu komploya göre Laçın ve yardımcısı Mengü Timur’u öldürdüler.
Bundan sonra bir toplantı yapan Memluklu emirler tahta 1295’te Sultan Kitboga tarafından tahtan indirilip Karak kalesine sürgüne gönderilmiş olan ve o zaman daha 14 yaşında bulunan Nasır Muhammed’i ikinci defa Memluk sultanı olarak tahta geçirmeye karar verdiler.
————————————————————————————————————————–
- 1391 – V. Muhammed, Gırnata emiri (d. 1338)
V. Muhammed (4 Ocak 1338 – 16 Ocak 1391) tam adı Muhammad al-chamis al-Ghani bi-llah ibn Yusuf, 1354 ile 1391 arasında Gırnata Emiri.
İktidarı babası I. Yusuf’tan (1325-1333) devraldı. Ancak başlarda sorunlar yaşadı. 1359’da Málaga bir Hristiyan donanması tarafından işgal edilince, Ebu Said tarafından devrildi. V. Muhammed, Fas’a kaçmak zorunda kaldı. Ebu Said, önce II. İsmail’i (1359-1360) Emirliğe getirdi, sonra da VI. Muhammed (1360-1362) adıyla kendisi iktidara yerleşti. Başlangıçta Merinilerin ve Kastilyalıların desteklediği V. Muhammed’e karşı iktidarı elinde tutabildi. Fakat baskıcı yönetimi birçok eyaletin tepkisi sonunda yıkıldı ve VI. Muhammed Sevilla’ya kaçmak zorunda kaldı. Orada da I. Peter tarafından idam edildi.
V. Muhammed ise Kastilya iç savaşında, I. Peter’i Heinrich Trastamara’ya karşı desteklemişti. Peter, dostluğunun bir işareti olarak idam ettirdiği VI. Muhammed’in kafasını, V. Muhammed’e gönderdi. Daha sonraları Peter kaçmak zorunda kaldığında Gırnata’ya sığınacaktı. Bu bölünme, 1369’da Nasridlerin Cebelitarık’ı yeniden ele geçirmelerine neden olacaktı. 1362’de iktidarı tekrar ele geçiren V. Muhammed, Fas’taki Merinilerle ilişkilerini iyi tutabilmek için de oğlu II. Yusuf’u, Merini Sultanı’nın kızıyla evlendirdi.
V. Muhammed’in veziri 1371’e kadar Lisannüddin İbn Hatip idi. İbn Hatip, aynı zamanda Endülüs’teki son büyük alimlerindendi. Tarih ve tıpla ilgili önemli eserler kaleme almıştı. V. Muhammed 1371’de iktidarı ele geçirince, İbn Hatip Fas’a kaçmak zorunda kaldı. 1374’te de V. Muhammed’in emri ile idam edildi. Kastilya’da süren iç savaştan dolayı Kastilya zayıflayınca V. Muhammed Emirliğinin gücünü artırdı. Onun egemenliği altında Gırnata, dönemin batıdaki islami kültür merkezi haline geldi. Bu dönemdeki kültürel gelişmeyi İbn-i Haldun ve İbn Batuta tarihe geçirdiler. Örneğin Gırnata hastanesi ve Elhamra sarayındaki “Aslanlı Bahçe” bu dönemde yapıldı.
V. Muhammed’den sonra 1391’de yerine oğlu II. Yusuf geçti, ancak bir yıl sonra, 1392’de kendi oğlu VII. Muhammed tarafından devrildi.
|
Gırnata Emirliği
إمارة غرناطة
Al-Imarah al-Gharnātah |
|||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1232-1492 | |||||||||
 Bayrak
.svg) Arma
|
|||||||||
|
Slogan
“Wa lā gāliba illā-llāh”(Arapça:ولا غالب إلا الله,) Tr: “Allahtan başka muzaffer yoktur” |
|||||||||
 13. ila 15. yüzyıllar arasında Gırnata Emirliği
|
|||||||||
| Başkent | Gırnata | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Resmî: Arapça Diğer Diller: Mozarapça, Yahudi İspanyolcası, Berberice |
||||||||
| Resmî din | Resmî: Sünni İslam (Mâlikî Mezhebi) Azınlık dinleri: Roman Katolik Yahudilik |
||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Sultan | |||||||||
|
|||||||||
| Tarihçe | |||||||||
|
|||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
| 1314 | 28,600 km2 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
|
|||||||||
| Para birimi | Dinar, Dirhem | ||||||||
|
|||||||||
| Günümüzdeki durumu |  İspanya Cebelitarık Fas |
||||||||
Gırnata Emirliği veya Ben-i Ahmer Devleti (Kızıloğulları Devleti), başkenti Gırnata olan Orta Çağ devleti. Muvahhidlerin, Las Navas de Tolosa Savaşı’nda Hristiyanlara yenilmesinin ardından 1232 yılında kurulmuştur. İber Yarımadası’nda kurulan en uzun ömürlü ve son bağımsız İslam devletidir.
Tarihi
Gırnata Emirliği’nin kurucusu Muhammed bin Ahmer’dir. Ülkenin merkezi Gırnata’dır. El Hamra Sarayı da Gırnata Emirliği zamanında yapılmıştır. İspanya’daki son Müslüman devlettir. 250 yıldan uzun bir süre siyasi varlığını devam ettirmiştir. Aragon Kralı II. Ferdinand, Ekim 1469 tarihinde Kastilya Kraliçesi I. Isabel ile evlenerek bu iki krallığın güçlerini birleştirmiştir. II. Ferdinand, 1482 tarihinde Gırnata Emirliği’ne karşı bir mücadele başlatmıştır. Gırnata Emiri Ebu Abdullah Muhammed’den 1490 yılında Gırnata’nın teslimini istemiş fakat bu isteği geri çevrilmiştir. 1491 yılında karısı ile birlikte Gırnata yakınlarındaki Santa Fe’ye karargâh kurmuştur. Gırnata halkı Osmanlı Devleti’nden yardım istemiş, fakat Cem Sultan olayından dolayı Osmanlı Devleti yardımda bulunamamıştır. 2 Ocak 1492 tarihinde Gırnata düşmüş ve Gırnata Emirliği yıkılmıştır.
Aynı yıl Amerika’ya da Kristof Kolomb ile çıkan İspanyollar, Endülüs’teki saldırılarında 1.000.000 Müslümanı katlettiler. Sayıları 300.000’i bulan Musevilere ise Katolik olmakla ölmek arasında tercihte bulunmaları için emirler çıkardılar. Osmanlı Devleti bunlara da kucak açtı. Hızır Reis ve Oruç Reis tarafından Osmanlı Devletine getirildi ve burada İzmir, Selanik ve İstanbul’a yerleştirildi. Beni Ahmer Devleti Orta Çağ’da kurulan devletlerin, kültür ve uygarlık anlamında ileri bir düzeyde olması nedeniyle İslam tarihinde önemli bir yere sahiptir. Devletin kurucusu Muhammed Nasır’dır.
Ekonomi
Gırnata’nın bir haraç devleti statüsü ve doğal bir bariyer olarak Sierra Nevada ile elverişli coğrafi konumu, Nasrid yönetiminin devam etmesine yardımcı oldu ve Emirliğin Mağrip ve Afrika’nın geri kalanıyla bölgesel bir antrepo olarak gelişmesine izin verdi. Granada şehri bu dönemde en büyük şehirlerden biriydi: Hristiyan kontrolündeki bölgelerden sürülen çok sayıda Müslüman göçmeni kabul etti, şehrin büyüklüğünü ikiye katladı ve hatta nüfus açısından 1450’de Avrupa’nın en büyük şehri oldu. Bu süre zarfında Granada’da 137 cami vardı.
Granada, Akdeniz ticaret ağlarına sıkı bir şekilde entegre edilmişti ve Sahra-ötesi ticaret yollarından taşınan altın ticaretinin kontrolünü ele geçirmeyi amaçlayan Cenevizli bankerler tarafından büyük ölçüde finanse ediliyordu.[4] Bununla birlikte, Portekiz 15. yüzyılda Sahra Altı Afrika’ya deniz yoluyla doğrudan ticaret yolları açtıktan sonra, Granada bölgesel bir ticaret merkezi olarak daha az önemli duruma geldi. 1469’da Kastilya ve Aragon’un birleşmesi ile bu krallıklar gözlerini Gırnata’yı ele geçirmeye diktiler.
Kültür
Edebiyat
İbnü’l-Khatib, Nasrid döneminin bilge ve şairiydi. Çeşitli alanlarda pek çok eser kaleme almış ve şiirleri El Hamra Sarayının duvarlarına oyulmuştur.
Mimari
Gırnata Emirliği’nin mimarisi, birçok binada ayrıntılı mukarnas heykellerinden yararlanmanın yanı sıra ahşap, alçı ve zillij döşemede kapsamlı yüzey dekorasyonunu benimsedi. Nasridlerin en ünlü mimari mirası, bugün Comares Sarayı ve Avlusu olarak bilinenler de dahil olmak üzere Batı İslam mimarisinin en ünlü ve en iyi korunmuş saraylarından bazılarını içeren ve ağır tahkimatlarla korunan bir tepe saray bölgesi olan El Hamra’dır. Saray kompleksi dönem boyunca geliştirildi, ancak en önemli katkılardan bazıları genellikle I. Yusuf ve V. Muhammed’in yönetimi sırasında yapıldı. 14. yüzyılda. Generalife olarak bilinen yazlık saray ve bahçeler de Almohad döneminden Marakeş’in Agdal Bahçeleri ve Fes’in Marinid Kraliyet Bahçelerini anımsatan bir gelenekle yakınlarda oluşturuldu. Bu dönemden bilinen diğer önemli binalar ve yapılar, Medrese al-Yusufiyya (şimdi Palacio del Madraza olarak bilinir), Funduq al-Jadida (şimdi Corral del Carbón olarak bilinir), Granada şehir surlarının bir kısmı, Alcázar Genil ve Granada’daki Cuarto Real de Santo Domingo gibi yapılardır.
Müzik
Gırnata müziği (الطرب الغرناطي), Granada’da ortaya çıkan ve bugüne kadar hayatta kaldığı Kuzey Afrika’ya taşınan çeşitli Endülüs müziğidir.
Askeri
Hem kuzeydeki Hristiyan krallıklar hem de güneydeki Müslüman Marinid Sultanlığı tarafından sürekli tehdit altında olan Granada Emirliği’nin nüfusu bir “kuşatma zihniyeti” geliştirdi. Sonuç olarak ülke güçlü bir orduya sahipti. Sınır bölgeleri, Hristiyan şövalyelerden etkilenen ve onlarla karşılaştırılabilecek zırhlı elit savaşçılar tarafından yönetilen sınır savaşçıları (thagri) tarafından sürdürülen kalelerle doluydu. Bununla birlikte, emirlik ordusunun çekirdeği, hafif piyadelerin yanı sıra oldukça hareketli hafif süvarilerden oluşuyordu.
Gırnata ordusu etnik ve kültürel olarak karışıktı. Büyük bir kısmı, askerlik yükümlülüğü olan ailelerin kaydedildiği ve askere alındığı jun sistemi aracılığıyla yerel olarak askere alındı. Ayrıca Gırnata hükümdarları, Kuzey Afrikalı savaşçıları ülkeye göç etmeye ve gazi olarak hizmet etmeye teşvik etti. Bu göçmenler çoğunlukla Zenata (veya Zanata) Berberileriydi ve sonunda Granadan ordusu içinde olgusal olarak özerk ve çok güçlü bir birim olan İnanç Gönüllüleri olarak örgütlendiler. Zenata hafif süvari olarak hizmet etti ve bu da İspanyolca jinete teriminin ortaya çıkmasına neden oldu.(‘Zenata’ adından türetilmiştir), bu tür hafif süvarileri ifade ediyordu. Gırnata ordusunun bel kemiğini oluşturdular, hem önemli savaşlarda hem de Hristiyan topraklarındaki düzenli baskınlarda hizmet ettiler. Mızraklar, ciritler ve esneklikleriyle tanınan küçük yuvarlak kalkanlarla silahlanmış olarak sahada son derece hareketliydiler ve kendi karakteristik taktik setlerini kullanıyorlardı. Bazen Gırnata’nın Nasrid emirleri tarafından müttefiklerine yardım etmek için gönderilen Kastilya ordularında yardımcı olarak da görev yaptılar. Marinid ailesinin sürgündeki üyeleri tarafından işe alındı ve yönetildiler ve Granada krallığına yerleştiler. Marinid komutanları şeyh al-ghuzāt (‘gazilerin reisi ‘) olarak biliniyordu, ancak 1374’te Muhammed V, siyasi müdahaleleri nedeniyle bu görevi bastırdı ve ardından bir Nasrid veya Endülüs generali tarafından komuta edildiler.
V. Muhammed, Gönüllülerin statüsünü düşürdü ve orduda reform yaparak bunun yerine Gırnata ordusunun Endülüs bileşenlerini güçlendirdi. Düzenli Gırnata ordusunun en küçük kısmı, emirler tarafından tutulan veya onlara sığınan Hristiyanlar ve eski Hristiyanlardı. Bunlar genellikle İspanyol şövalyeleriydi ve Memlükler olarak adlandırılıyorlardı; bu savaşçılar, bazı emirler tarafından seçkin korumalar olarak örgütlendi. Gırnatalılar ordularını büyütmek için yabancı paralı askerler de tuttular.
Organizasyonuyla ilgili olarak, Gırnata ordusuna resmi olarak emir başkanlık ediyordu ve birkaç birime bölünmüştü. Her bir önemli sınır garnizonunun başında bir şeyh hassa vardı. Ordu, her biri bir vali tarafından yönetilen, askeri emirlerin 5.000 birlik için lider olarak görev yaptığı, ardından 1.000 kişilik kaid, 200 kişilik naqib ve son olarak sekiz kişilik nazir tarafından yönetilen büyük tümenlere bölündü. İnanç Gönüllüleri başlangıçta şeyh el-ğuzat tarafından komuta edildi. Ayrıca Granada şehrinde, sahib al-shurta komutasında jandarma benzeri bir şurta vardı. Gırnata ordusuna genellikle bir rehberler birliği (dalil), moralle ilgilenen dini figürler, zırhçılar, sağlık görevlileri ve hatiplerin yanı sıra bazı şairler eşlik ediyordu.
Gırnata Emirleri Listesi
Toplam 23 tane Gırnata Emiri bulunmaktadır. Ancak taht kavgaları ve Hristiyan krallıklarla yapılan savaşlar yüzünden emirler, sık sık tahttan inip tekrar tahta geçmiştir. Bu emirlerin tümü Nasrî Hanedanı’na mensuptur ve kurucusu I. Muhammed bin Nasr’ın Hazrec kabilesinin reisi Sa’d bin Ubade’nin neslinden geldiği söylenir.
| # | Emir | Resim | Tahta geçişi | Tahttan inişi | Saltanat süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | I. Muhammed bin Nâsır |  |
y. 1238 | 22 Ocak 1273 | 35 yıl |
| 2 | II. Muhammed (el-Fâkih) |
22 Ocak 1273 | 8 Nisan 1302 | 29 yıl | |
| 3 | III. Muhammed | 8 Nisan 1302 | 14 Mart 1309 | 6 yıl | |
| 4 | Nasr bin Muhammed | 14 Mart 1309 | 8 Şubat 1314 | 4 yıl | |
| 5 | I. İsmail | Şubat 1314 | 8 Temmuz 1325 | 11 yıl | |
| 6 | IV. Muhammed | 8 Temmuz 1325 | 25 Ağustos 1333 | 8 yıl | |
| 7 | I. Yusuf المؤيد بالله |
 |
1333 | 1354 | 21 yıl |
| 8 | V. Muhammed الغني بالله |
 |
1354 | 1359 | 5 yıl |
| 9 | II. İsmail | 23 Ağustos 1359 | 24 Haziran/13 Temmuz 1360 | Yaklaşık 1 yıl | |
| 10 | VI. Muhammed el Bermejo الغالب بالله – المتوكل على الله |
Haziran/Temmuz 1360 | Nisan 1362 | Yaklaşık 2 yıl | |
| – | V. Muhammed الغني بالله |
|
1362 | 1391 | 29 yıl |
| 11 | II. Yusuf | 15 Ocak 1391 | 5 Ekim 1392 | 1 yıl | |
| 12 | VII. Muhammed | 3 Ekim 1392 | 13 Mayıs 1408 | 15 yıl | |
| 13 | III. Yusuf | 1408 | 1417 | 9 yıl | |
| 14 | VIII. Muhammed | 1417 | 1419 | 2 yıl | |
| 15 | IX. Muhammed | 1419 | 1427 | 8 yıl | |
| – | VIII. Muhammed | 1427 | 1429 | 2 yıl | |
| – | IX. Muhammed | 1430 | 1431 | 1 yıl | |
| 16 | IV. Yusuf ابن المول |
1431 | 1432 | 1 yıl | |
| – | IX. Muhammed | 1432 | 1445 | 13 yıl | |
| 17 | V. Yusuf | 1445 | 1446 | 1 yıl | |
| 18 | X. Muhammed | 1445 | 1445 | Birkaç ay | |
| – | IX. Muhammed | 1448 | 1453 | 5 yıl | |
| 19 | XI. Muhammed | 1453 | 1454 | 1 yıl | |
| 20 | Said المستعين بالله Ciriza, Mulay Zad |
1455 | 1462 | 7 yıl | |
| – | V. Yusuf | 1462 | 1461 | 1 yıl | |
| – | Said المستعين بالله Ciriza, Mulay Zad |
1462 | 1464 | 2 yıl | |
| 21 | Ebu’l Hasan Ali Muley Hacén |
1464 | 1482 | 18 yıl | |
| 22 | XII. Muhammed Boabdil |
 |
1482 | 1483 | 1 yıl |
| – | Ebu’l Hasan Ali Muley Hacén |
1483 | 1485 | 2 yıl | |
| 23 | XIII. Muhammed Mahoma XIII el Zagal |
1485 | 1486 | 1 yıl | |
| – | XII. Muhammed Boabdil |
|
1487 | 2 Ocak 1492 | 5 yıl |
- 1595 – III. Murad, Osmanlı’nın 12. padişahı (d. 1546)
- 1598 – I. Fyodor, Rus çarı (d. 1557)
- 1710 – Higashiyama, Japonya’nın 113. imparatoru (d. 1675)
- 1794 – Edward Gibbon, İngiliz tarihçi (d. 1737)
- 1806 – Nicolas Leblanc, Fransız fizikçi, cerrah ve kimyacı (d. 1742)
- 1852 – John Payne Todd, Annesi ABD başkanı olacak James Madison ile evlendi (d. 1792)
- 1864 – Cheoljong, Joseon Krallığı’nın 25. kralı (d. 1831)
- 1885 – Edmond About, Fransız yazar, romancı ve yayıncıdır (d. 1828)
- 1886 – Amilcare Ponchielli, İtalyan besteci (d. 1834)
- 1891 – Léo Delibes, Fransız besteci (d. 1836)
- 1896 – Ali Şefkati, Osmanlı gazeteci (d. 1848)
- 1933 – Bekir Sami Kunduh, Türk siyasetçi ve diplomat (Türkiye’nin ilk Dışişleri Bakanı) (d. 1867)
- 1936 – Albert Fish, Amerikalı doktor, seri katil ve yamyam (İdam) (d. 1870)
- 1949 – Vasili Degtyaryov, Rus silah tasarımcısı (d. 1880)
- 1957 – Arturo Toscanini, İtalyan orkestra şefi ve kemancı (d. 1867)
- 1966 – Ahmet Fetgeri Aşeni, Türk jimnastikçi, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün kurucularından ve 6. Başkanı (d. 1886)
- 1969 – Petras Klimas, Litvanyalı diplomat, yazar ve tarihçi (d. 1891)
- 1979 – August Heissmeyer, Schutzstaffel‘in önde gelen üyesi (d. 1897)
- 2004 – Kalevi Sorsa, Finlandiyalı sosyaldemokrat siyasetçi (d. 1930)
- 2005 – Recep Birgit, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1920)
- 2009 – Andrew Wyeth, Amerikalı görsel sanatçı (d. 1917)
- 2013 – Burhan Doğançay, Türk ressam ve fotoğrafçı (d. 1929)
- 2013 – Pauline Phillips, Amerikalı radyocu ve aktivist (d. 1918)
- 2015 – Afet Ilgaz, Türk yazar (d. 1937)
- 2016 – Joannis Avramidis, Yunan kökenli Avusturyalı heykeltıraş (d. 1922)
- 2016 – Carina Jaarnek, İsveçli şarkıcı (d. 1962)
- 2017 – Eugene Cernan, Amerikalı savaş pilotu ve NASA astronotu (d. 1934)
- 2017 – Franz Jarnach, Alman oyuncu ve müzisyendir (d. 1944)
- 2017 – Amin Nasir, Singapurlu eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1968)
- 2018 – Madalena Iglésias, Portekizli şarkıcı ve oyuncu (d. 1939)
- 2018 – Oliver İvanoviç, Kosovalı Sırp siyasetçi (d. 1953)
- 2018 – Javiera Muñoz, İsveçli şarkıcıdır (d. 1977)
- 2018 – Jo Jo White, eski Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu (d. 1946)
- 2019 – Mirjam Pressler, Alman roman yazarı ve çevirmen (d. 1940)
- 2019 – Chris Wilson, Avustralyalı blues müzisyeni, şarkıcı ve söz yazarıdır (d. 1956)
- 2019 – Yu Min, Çinli nükleer fizikçi (d. 1926)
- 2020 – Magda el-Sabahi, Mısırlı oyuncu ve film yapımcısı (d. 1931)
- 2020 – Efraín Sánchez, Kolombiyalı millî futbolcu ve teknik direktördür (d. 1926)
- 2020 – Zhao Zhongxiang, Çinli televizyon ve haber sunucusu (d. 1942)
- 2020 – Christopher Tolkien, İngiliz yazar (J. R. R. Tolkien’in en küçük oğlu) (d. 1924)
- 2021 – Sharon Begley, Amerikalı gazeteci, köşe yazarı ve yazar (d. 1956)
- 2021 – Jerry Brandt, Amerikalı girişimci, gösteri sanatçısı, menajer, yönetici, organizatör (d. 1938)
- 2021 – Charlotte Cornwell, İngiliz aktris (d. 1949)
- 2021 – Dustin Higgs, Amerikalı seri katildir (d. 1972)
- 2021 – Pave Maijanen, Fin şarkıcı (d. 1950)
- 2021 – Christian Ntshangase, Estvatinili siyasetçi (d. ?)
- 2021 – Bheki Ntuli, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1957)
- 2021 – Feride Paşa, Endonezyalı aktris (d. 1952)
- 2021 – Phil Spector, Amerikalı albüm yapımcısı ve şarkı yazarı (d. 1939)
- 2021 – Muammer Sun, Türk besteci (d. 1932)
- 2022 – Carmela Corren, İsrailli şarkıcı ve oyuncu (d. 1938)
- 2022 – Ibrahim Boubacar Keïta, Malili bir politikacı (d. 1945)
- 2022 – Bozkurt Kuruç, Türk tiyatro oyuncusu, yönetmen ve öğretim üyesi (d. 1935)
- 2022 – Charles E. McGee, Afrikalı-Amerikalı savaş pilotu (d. 1919)
- 2023 – Gina Lollobrigida, İtalyan sinema oyuncusu (d. 1927)
