Osmanlı Gazetesi Cinayet Tecavüz Rüşvet Hırsızlık Terör haberleri geçit yok
Ölümler
- MÖ 86 – Gaius Marius, Romalı asker ve Konsül seçilmiş siyasetçi (d. MÖ 157)
- 703 – Jitō, Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 41. hükümdarıdır (d. 645)
-
İmparatoriçe Jitō 
Japonya İmparatoriçesi Hüküm süresi 686-697 Önce gelen Temmu Sonra gelen Mommu Doğum 645 Ölüm 703 Eş(ler)i İmparator Temmu Babası İmparator Tenji Annesi Soga no Ochi-no-iratsume İmparatoriçe Jitō (Japonca: 持統天皇 Jitō-tennō; d. 645 – ö. 13 Ocak 703), Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 41. hükümdarıdır.[2] Saltanatı MS 686’dan 697 yılına kadar sürmüştür.
İmparatoriçe Jitō Japonya tarihindeki sekiz kadın hükümdardan üçüncüsüdür.
- 858 – Æthelwulf, 839 yılından 858 yılındaki ölümüne kadar Wessex kralıdır (d. 795)
| Æthelwulf | |
|---|---|
13. yüzyıl el yazmalarındaki tasviri
|
|
| Wessex Kralı | |
| Hüküm süresi | 839-858 |
| Önce gelen | Egbert |
| Sonra gelen | Æthelbald |
| Doğum | 795 |
| Ölüm | 858 |
| Defin | Winchester |
| Çocuk(lar)ı | Æthelbald |
| Hanedan | Wessex |
Æthelwulf veya Aethelwulf ya da Ethelwulf (Eski İngilizce: Æþelwulf, asil kurt anlamında) 839 yılından 858 yılındaki ölümüne kadar Wessex kralıdır. Wessex kralı Egbert’in bilinen tek erkek çocuğudur. 825 yılında babası adına Kent’i ele geçirmiş, babasına bağlı şekilde Kent kralı olmuştur. 839 yılında babasının ölümü üzerine Wessex tahtına geçmiştir. Kendi oğlu Æthelstan da ona bağlı olarak Kent kralı olmuştur.
İktidarı
Æthelwulf hakkında tarihçilerin farklı yorumları vardır. Tarihçi Richard Humble’a göre Æthelwulf Wessex tahtına vasiyet üzerine geçmiş, oldukça dindar ve yükselme azmiyle yanan oğullarının etkisinde kalmış bir kraldır. Frank Stenton ise Æthelwulf’u dindar ve kanaatkar bir kişi olarak tanımlayıp savaş veya siyasetle ilgilenmediğini öne sürmektedir. Buna rağmen Janet Nelson Æthelwulf hükümdarlığının modern tarihçilik anlayışı tarafından yanlış değerlendirildiğini söyleyerek Viking saldırılarına başarıyla karşı koyduğunu ileri sürer. Simon Keynes ise İngiltere’nin Franklarla temasını açan ve halkının geleceğinde önemli rol oynayan bir lider olduğunu belirtir.
Savaşları
Æthelwulf hakkında en önemli ve en yaygın olarak kullanılan kaynak Anglo-Sakson Kronolojisidir. Buradaki bilgilere göre 843 yılında Carhampton dolaylarında 35 gemilik bir viking ordusuyla çarpışmış ancak ilerleyişlerini durduramamıştır. 851 yılında Acleah[1] dolaylarında Æthelwulf ve oğlu Æthelbald Vikinglerle savaşmış ve ezici bir zafer kazanmıştır. 853 yılında Æthelwulf ve damadı Mercia kralı Burgred Galli Cyngen ap Cadell’i yenerek bölgeyi egemenliği altına almıştır. Kronolojide özellikle çok sayıda Viking saldırısına karşı verilen mücadele bilgisi vardır.
Ailesi
Æthelwulf ve ilk eşi Osburh’un beş erkek çocuğu olmuştur; Æthelstan, Æthelbald, Æthelbert, Æthelred ve Alfred. Æthelstan hariç tüm erkek çocukları tahta çıkmıştır. Æthelwulf’un tek kız çocuğu Æthelswith de Mercia kralı Burgred’e çocuk yaşta gelin olarak verilmiştir.
Son dönemleri
Æthelwulf’un hayatında dinin önemli bir yeri vardı. İktidarının ilk yıllarından beri Roma’ya giderek hacı olmak gündemindeydi. Kendi iktidarında artan Viking saldırılarının ilahi bir mesaj taşıdığına inanıyor ve tanrıya kendisini neden böyle kutsal olana saygısız, kuvvetli ve kalabalık bir düşmanla sınadığını sormak istiyordu. 853 yılında Æthelwulf 4 yaşındaki oğlu Alfred’i Roma’ya yolladı. 855 yılında eşi Osburga’nın ölümünün ardından kendisi de Roma’ya gitti. Sakson sanatının izlerini taşıyan çok değerli hediyeleri kiliseye sundu. Dönüş yolculuğu sırasında 856 yılında Şarlman’ın sülalesinden gelen Frank prenses Judith ile evlendi.[2]
Æthelwulf 856 yılında İngiltere’ye döndüğünde siyasi olarak bir açmazla karşılaştı. Hayatta kalan en büyük oğlu Æthelbald kendisinin iktidarına karşı girişimlerde bulunmuş durumdaydı.[3] Æthelwulf ülkeye döndüğünde iktidarını bir iç savaş boyunca sürdürebilecek veya Æthelbald başta olmak üzere darbecileri ülkeden kovabilecek güce sahip olmasına rağmen batı Wessex bölgesini oğluna vermeye karar verdi. Kendisi doğuda iktidarda olacaktı. Bu ikilik durumu Æthelwulf’un 13 Ocak 858 günü ölmesine kadar sürdü.
Æthelwulf’un iç savaş yerine barışı tercih etmesi, hem de Sakson kraliçelerine onurlarını iade etmesi kendi iktidarına dair fikir verir. O döneme kadar sadece kralın eşi konumundaki kraliçeler Judith ile beraber gerçek anlamda kraliçe olarak görülmeye başlanır.[4]
Cenazesi önce Steyninh’e daha sonra Winchester’daki Old Minster’a defnedilen Æthelwulf’un kemikleri Winchester Katedralindedir.
Çocukları
Æthelwulf, Oslac kızı Osburgh ile yaptığı ilk evlilikten altı çocuk sahibi olur, bunların dördü Wessex tahtına çıkar. Judith ile olan ikinci evliliğinden ise çocuğu olmaz.
| Adı | Doğum tarihi | Ölüm tarihi | Bilgi |
|---|---|---|---|
| Æthelstan | ? | c. 852 | Kralın en büyük oğlu olmasına rağmen iktidara geçememiştir |
| Æthelswith | ? | 888 | Kralın tek kızıdır. Mercia kralı Burgred ile evlenmiştir. |
| Æthelbald | ? | 860 | Babasının dul eşi Judith ile 858 yılında evlenmiş 860 yılına kadar iki yıl hükmetmiştir. |
| Æthelbert | ? | 865 | Kralın oğludur, 860-865 yılları arasında tahtta kalmıştır. |
| Æthelred | c. 848 | 871 | İki çocuğu vardır, 865-871 arası hükmetmiştir. |
| Alfred | c. 849 | 899 | 868 yılına Ealhswith ile evlendi, 6 çocuğu oldu. 870-899 yılları arasında hükmetmiştir. |
- 888 – III. Charles, Kutsal Roma imparatoru (d. 839)
- 1136 – Robert de Craon, Haziran 1136’dan ölümüne kadar Tapınak Şövalyeleri büyük üstadı (d. ?)
- 1169 – Bertrand de Blanchefort, 1156’dan 1169’daki ölümüne kadar Tapınak Şövalyeleri büyük üstadı (d. 1109)
- 1599 – Edmund Spenser, İngiliz şair (d. 1552)
- 1658 – Edward Sexby, Püriten asker ve Leveller fikirlerinin taşıyıcısı (d. 1616)
- 1717 – Maria Sibylla Merian, Alman entomolog, bilimsel illüstratör ve naturalist (d. 1647)
- 1800 – Peter von Biron, Kurlandiya Dükalığı’nın son dükü (d. 1724)
- 1806 – Georg Lorenz Bauer, Alman luteran teolog ve ahit eleştirmeni (d. 1755)
- 1864 – Stephen Foster, Amerikalı müzisyen ve söz yazarı (d. 1826)
- 1871 – Henriette d’Angeville, İsveçli tırmanıcı (d. 1794)
- 1885 – Schuyler Colfax, Amerikalı gazeteci, iş insanı ve siyasetçi (d. 1823)
- 1894 – William Henry Waddington, Fransız arkeolog ve siyasetçi (d. 1826)
- 1895 – Jacques Pucheran, Fransız zoolog (d. 1817)
- 1906 – Aleksandr Stepanoviç Popov, Rus fizikçi (d. 1859)
- 1923 – Alexandre Ribot, Fransız siyasetçi (d. 1842)
- 1929 – Wyatt Earp, Amerikalı kanun adamı (d. 1848)
- 1932 – Ernest Mangnall, İngiliz teknik direktör (d. 1866)
- 1941 – James Joyce, İrlandalı yazar (Ulysses adlı romanıyla ünlü) (d. 1882)
- 1948 – Solomon Mikhoels, Sovyet Yahudi aktör ve sanat yönetmeni (d. 1890)
- 1949 – Aino Aalto, Fin mimar ve tasarımcı (d. 1894)
- 1956 – Lyonel Feininger, Alman asıllı Amerikalı ressam (d. 1871)
- 1957 – Ebül’ulâ Mardin, Türk hukukçu, akademisyen ve siyasetçi (medeni hukuk alanındaki çalışmalarıyla bilinen) (d. 1881)
- 1958 – Edna Purviance, Amerikalı oyuncu ve 1915 – 1923 yılları arasında Charles Chaplin filmlerinin baş kadın oyuncusudur (d. 1895)
- 1961 – František Drtikol, Çek fotoğrafçı (d. 1883)
- 1962 – Ernie Kovacs, Amerikalı aktör, yazar ve komedyen (d. 1919)
- 1963 – Sylvanus Olympio, Togolu siyasetçi (d. 1902)
- 1973 – Sabahattin Eyüboğlu, Türk sanat tarihçisi, yazar ve eleştirmen (d. 1908)
- 1976 – Margaret Leighton, bir İngiliz aktrisdi (d. 1922)
- 1977 – Henri Langlois, Fransız filmlerin korunması ve onarımı konusunda çalışmış bir öncüdür (d. 1914)
- 1978 – Hubert Humphrey, Lyndon B. Johnson’ın başkanlığı döneminde, ABD’nin 38. başkan yardımcılığı yapmıştır (d. 1911)
- 1988 – Chiang Ching-kuo, Çan Kay Şek’in oğlu Tayvanlı Kuomintanglı siyasetçi (d. 1910)
- 1989 – Kadri Şençalar, Türk besteci ve udi (d. 1912)
- 2007 – Michael Brecker, Amerikalı caz müzisyeni, tenor ve saksafoncu (d. 1949)
- 2009 – Mansour Rahbani, Lübnanlı besteci ve söz yazarı (d. 1925)
- 2012 – Lefter Küçükandonyadis, Türk futbolcu (d. 1924)
- 2012 – Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs Türkü siyasetçi, hukukçu ve KKTC’nin kurucu Cumhurbaşkanı (d. 1924)
- 2012 – Miljan Miljanić, Sırp eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1930)
- 2012 – Abdullah Müctebavi, İranlı serbest güreşçi (d. 1925)
- 2013 – Arthur Wightman, Amerikalı matematiksel fizikçi (d. 1922)
- 2014 – Anjali Devi, Hint-Tamil oyuncu ve film yönetmeni (d. 1927)
- 2016 – Brian Bedford, İngiliz oyuncu (d. 1935)
- 2016 – J. F. R. Jacob, Hint general (d. 1923)
- 2016 – Tera Wray, Amerikalı pornografik film oyuncusudur (d. 1982)
- 2017 – Gilberto Agustoni, İsviçreli Kardinal (d. 1922)
- 2017 – Antony Armstrong-Jones, İngiliz fotoğrafçı, film yapımcısı (d. 1930)
- 2017 – Dick Gautier, Amerikalı oyuncu, komedyen, şarkıcı ve karikatüristtir (d. 1931)
- 2017 – Horacio Guarany, Arjantinli şarkıcı, müzisyen ve yazar (d. 1925)
- 2017 – Anton Nanut, Sloven orkestra şefi ve klasik müzik eğitimcisi profesör (d. 1932)
- 2017 – Yaşar Yücel, Türk tarihçi, akademisyen ve yazar (d. 1934)
- 2018 – Doug Harvey, Amerikan MLB Beyzbol Ligi’nde görev almış beyzbol hakemidir (d. 1930)
- 2018 – Muhammed Hamid Hezzez, Faslı futbolcudur (d. 1945)
- 2018 – Cimis Panusis, Yunan müzisyen ve stand-up komedyen (d. 1954)
- 2018 – Jean Porter, Amerikalı oyuncu (d. 1922)
- 2018 – Eliyahu Winograd, İsrailli hakim ve hukukçudur (d. 1926)
- 2019 – Miguel Civil, İspanyol-ABD’li bir sümerolog (d. 1926)
- 2019 – Douglas M. Costle, Amerikalı siyasetçi ve çevrebilimci (d. 1939)
- 2019 – Sally Fraser, Amerikalı oyuncudur (d. 1932)
- 2019 – Phil Masinga, Güney Afrikalı millî futbolcudur (d. 1969)
- 2019 – Susanne Neumann, Alman yazar, aktivist ve sendikacıdır (d. 1959)
- 2019 – Francis W. Nye, Amerikalı üst düzey rütbeli askerdir (d. 1918)
- 2019 – Mel Stottlemyre, Amerikalı eski profesyonel beyzbol oyuncusu ve antrenörüdür (d. 1941)
- 2019 – Bo Westlake, Kanadalı kürek sporcusudur (d. 1927)
- 2020 – Carlos Girón, Meksikalı serbest dalışçı (d. 1954)
- 2020 – Jaime Humberto Hermosillo, Meksikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1942)
- 2020 – Murad Wilfried Hofmann, Alman siyasetçi ve yazar (d. 1931)
- 2020 – Isabel-Clara Simó, İspanyol gazeteci, yazar ve siyasetçi (d. 1943)
- 2021 – Gimax, İtalyan yarış pilotu (d. 1938)
- 2021 – Roy Horn, Alman-Amerikalı sihirbaz (d. 1944)
- 2021 – Sinikka Nopola, Fin gazeteci ve çocuk kitabı yazarı (d. 1953)
- 2021 – Joël Robert, Belçikalı profesyonel motosiklet yarışçısı (d. 1943)
- 2021 – Marielle de Sarnez, Fransız siyasetçi (d. 1951)
- 2021 – Philip Tartaglia, İskoç Roma Katolik piskopos (d. 1951)
- 2021 – Maguito Vilela, Brezilyalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1949)
- 2022 – Jean-Jacques Beineix, Fransız film yönetmeni (d. 1946)
- 2022 – Chiara Samugheo, İtalyan neorealist fotoğrafçı ve foto muhabiri (d. 1935)
- 2022 – Terry Teachout, Amerikalı yazar, eleştirmen, tiyatro yönetmeni ve podcast yayıncısı (d. 1956)
- 2022 – Ferruh Zeynalov, Azeri siyasetçi (d. 1942)
- 2023 – Odd Bergh, Norveçli atlet (d. 1937)
- 2023 – Ray Cordeiro, Hong Konglu yayıncı, DJ ve aktör (d. 1924)
- 2023 – Enahan Sıddıkova, Özbek şair ve siyasetçi (d. 1954)
