Tarihte 12 Şubatta ölenler

Ölümler

  • 901 – II. Antonios, 893 ile 12 Şubat 901 tarihleri arası Rum Ortodoks patriği (d.?)
II. Antonios
Rum Ortodoks patriği
Görevlendiriliş 893
Dönem bitişi 901
Ölüm 1 Şubat 901
Mezhep Doğu Ortodoks Kilisesi

II. Antonios Kauleas (Yunanca: Αντώνιος Β΄ Καυλέας ), (? – 1 Şubat 901) 893 ile 12 Şubat 901 tarihleri arası Rum Ortodoks patriğidir.

Hayatı

12 yaşında keşiş olan, Antonios Kauleas rahip ve isimsiz bir manastırın başı oldu. İmparator VI. Leon’ıun güçlü bakanı Stilianos Zaucis’in dikkatini çekti. Antonios, eski Patrik I. Fotios’a karşı Leon’a destek verdi ve I. Fotios ve I. İgnatius taraftarları arasında bir uzlaşma sağlayarak Kilisenin sağlığına katkıda bulundu. İmparator, 893’te kardeşi Patrik I. Stefanos’un ölümünden sonra Antonios’u patrik atadı.

Patrik II. Antonios, manastır vakıflarına cömertçe yardım eden ve imparatorun desteğiyle Kaulea manastırını kuran veya yeniden kuran dindar bir adamdı. Manastırının kilisesinde yatan Antonios, çeşitli mucizelerden sorumlu tutuldu. Hem Ortodoks hem de Katolik Kiliseleri tarafından kutsallaştırıldı ve 12 Şubat yortu günüdür.

  • 1554 – Jane Grey, İngiltere Kraliçesi (d. 1536)
Jane Grey
İngiltere ve İrlanda kraliçesi
Hüküm süresi 10 Temmuz 1553 – 19 Temmuz 1553
Önce gelen VI. Edward
Sonra gelen I. Mary
Doğum 1536/1537
Ölüm 12 Şubat 1554
Londra Kulesi, Londra
Defin 14 Aralık 1558
Eş(ler)i Guilford Dudley
Hanedan Tudor Hanedanı
Babası Henry Grey
Annesi Frances Brandon
Dini Hristiyan (Protestan)
İmza
Fransız ressam Paul Delaroche’nin 1833 yapımı The Execution of Lady Jane Grey isimli yağlı boya tablosu

Lady Jane Grey (d. 1536/1537 – ö. 12 Şubat 1554), VIII. Henry’nin kardeşinin torunu, 10 Temmuz-19 Temmuz 1553 tarihleri arasında 9 gün boyunca İngiltere kraliçesi. Bu yüzden “Dokuz Günlük Kraliçe” olarak da bilinir.

İngiltere prensesi ve Fransa Kraliçesi Mary Tudor’un torunu, Lady Frances Brandon ve Suffolk Dükü Henry Grey’in en büyük kızıdır. VI. Edward’ın kuzenidir ve ölümünden sonra tahta geçmiştir. Babası Suffolk Dükü ve Northumberland Dükü onun tahta çıkmasını sağlamışlardır. Jane 15 Mayıs 1553’te Northumberland Dükü’nün oğlu Guilford Dudley ile evlenmiştir. Bir sonraki veliaht VIII. Henry’nin kızı, Edward’ın kardeşi Prenses Mary olması gerekirken Edward’ın ölümünden birkaç hafta önce Haziran ayında tahtın veliahtı olarak ilan edilmiştir. Ancak Prenses Mary 19 Temmuz’da tahtı ondan geri almıştır. Mary bir Katolik iken, Jane bir Protestan idi. Mary tahta çıktıktan sonra Northumberland Dükü idam edilmiştir ama Mary 15 yaşındaki kuzeni Jane’i idam ettirmemiştir. Yine de kulede tutuklu olarak kalmıştır. Fakat Ocak 1554’te başlayan ve kendisiyle doğrudan bir ilgisi olmayan Protestan isyanı sonrasında idam edilmiştir. Babası Suffolk Dükü ve diğer soylular Jane’ni tekrar tahta çıkarmak için isyana katılmış ancak isyan başarısız olmuştur. Bu ikinci kez tahta çıkma teşebbüsü sonrasında 12 Şubat 1554’te 16 yaşında iken Londra Kulesi’nde idam edilmiştir.

Lady Jane, Catherine Parr’ın cenazesinde yas tutan kişi olarak görev yaptı. Thomas Seymour onu evinde tutmak için sürekli ilgi gösterdi ve 1548 sonunda tutuklanmadan önce yaklaşık iki ay boyunca oraya geri döndü. Seymour’un kardeşi Lord Koruyucu, Somerset’in 1. Dükü Edward Seymour, Thomas’ın genç Kral Edward’la olan popülaritesinden dolayı tehdit edildiğini hissetti. Diğer şeylerin yanı sıra Thomas Seymour, Jane’i kral için bir gelin olarak önermekle suçlandı.

Thomas Seymour’un takip eden saldırısı ve infazı sırasında Jane’in babası büyük ölçüde beladan uzak durduğu için şanslıydı. Kral Konseyi tarafından dördüncü soruşturmasından sonra, kızı Jane’i Koruyucunun en büyük oğlu Lord Hertford için bir gelin olarak önerdi. Bununla birlikte, bunlardan hiçbir şey gelmedi ve Jane, 1553 baharına kadar nişanlanmadı; damat, Northumberland’ın 1. Dükü John Dudley’in küçük oğlu Lord Guildford Dudley idi. 1549 sonlarından itibaren Kral Konseyi Lord Başkanı Duke, o zaman ülkenin en güçlü adamıydı.

  • 1554 – Guilford Dudley, Northumberland Dükü John Dudley’in oğlu (d. 1535)
John Dudley

Northumberland Dükü John Dudley (d. 1504, Londra – ö. 22 Ağustos 1553, Tower Hamlets), İngiliz siyasetçi ve asker.

Kral VI. Edward döneminde İngiltere’yi fiilen yönetmiş ve gelini Leydi Jane Grey’i İngiltere kraliçesi ilan ederek yönetimi elegeçirmeye çalışmış, ama başarılı olamamıştır.

Kral VII. Henry’in 1510’da idam ettirdiği Edmund Dudley’in oğluydu.1538’de İngiltere’ye bağlı Fransa’daki Calais limanına vali yardımcısı olarak atandı.1 542’de Vikont Lisle unvanıyla Deniz Kuvvetleri lordu (lord chancellor) oldu. 1546’da Warwick kontu unvanı aldı. Kralın 1547’de ölmesinden sonra yerine geçen 9 yaşındaki oğlu VI. Edward’ın naipler kuruluna seçildi. Edward’ın dayısı Somerset kontu Edward Seymour’un devrilmesini (1549) sağlayan Dudley, 1550’de onunla uzlaşarak asıl yetkilerin kendisinde olması şartıyla onu eski görevine getirdi. 1551’de Northumberland Dükü olan Dudley, 1552’de Bağdaşıklık Yasası’yla 2. ve yeni bir Toplu Dua Kitabı’nın çıkarılmasını sağladı. Yönetimine karşı muhalefet artınca, tehlikeli gördüğü Somerset kontu Seymour’u idam ettirdi (1552). VI. Edward’ın 1553’te veremden ölmesi üzerine onun ölümünü bir süre gizledi.Kralı ölmeden önce oğlu Guilford Dudley’i Leydi Jane Grey’le evlendirerek tahtın varisi yapması için ikna etti. Kral öldükten sonra 10 Temmuz’da gelini Leydi Jane Grey’i kraliçe ilan etti. Ama soylular ve halk, tahtın gerçek varisi olan Kral VI. Edward’ın üvey ablası I. Mary’i (1516-1558) destekledi. Kendi yandaşlarını da yitiren Dudley, 20 Temmuz’da Mary’nin kuvvetlerine teslim oldu. Bir ay sonra da vatan hainliğinden idam edildi. Oğlu ve gelini de vatan hainliğinden idam edildi.

Lord Guilford Dudley

Guilford Dudleyʼnin 19. yüzyıl tasviri
İngiliz hükümdarının eşi
Hüküm süresi 10 Temmuz 1553 – 19 Temmuz 1553
Doğum 1535
Ölüm 12 Şubat 1554 (18/19 yaşında)
Londra, İngiltere
Defin St Peter ad Vincula, Londra
Eş(ler)i
Leydi Jane Grey (e. 1553)
Babası Northumberland Dükü John Dudley
Annesi Jane Guilford

Lord Guilford Dudley (y. 1535-12 Şubat 1554) Northumberland Dükü John Dudley ve Jane Dudley’nin oğlu, Lord Robert Dudley’nin kardeşidir.

Jane Grey ile o kraliçe olmadan önce evlenmiştir. Evlilikleri, dönemin diğer evlilikleri gibi ailelerin ortak amaçları sonucu gerçekleşmiştir. Annesi Jane Dudley tarafından şımartılmış, kibirli fakat oldukça yakışıklı olarak tasviredilen Guilford, VI.Edward ölünce babasının Henry VIII’in vasiyetini yerine getirmemesiyle, Mary Tudor yerine Jane Grey ile birlikte kral vekili olarak tahta çıkmıştır. 10 Temmuz’da tahta çıkan Jane 9 gün sonra katoliklerin desteğiyle I. Mary tarafından tahtan indirilir. Kral tacını takamadan karısı ile birlikte tahttan men edilen Guilford yaklaşık bir yıl karısıyla birlikte Londra Kulesi’nde tutulur ve 12 Şubat 1554 tarihinde Jane’den önce idam edilir.

Önce gelen
Catherine Parr
İngiltere hükümdarları eşleri
10 Temmuz – 19 Temmuz, 1553
Sonra gelen
II. Felipe
  • 1627 – I. Karl, Lihtenştayn prensi (d. 1569)
I. Karl
Lihtenştayn Prensi
Hüküm süresi 20 Aralık 1608 – 12 Şubat 1627
Önce gelen Makam oluşturuldu.
Sonra gelen Karl Eusebius
Doğum 30 Temmuz 1569
Ölüm 12 Şubat 1627 (57 yaşında)
Prag, Avusturya
Defin Meryem Ana Kilisesi, Brno
Eş(ler)i Anna Maria Šemberová
Çocuk(lar)ı Lihtenştayn Prensi Karl Eusebius
Prenses Anna Maria Franziska
Prenses Franziska Barbara
Prens Heinrich
Hanedan Lihtenştayn Ailesi
Babası Lihtenştayn Baronu II. Hartmann
Annesi Anna Maria Ortenburg
Dini Katolik (1599-1627)
Protestan (1569-1599)

I. Karl (30 Temmuz 1569 – 12 Şubat 1627), ilk Lihtenştayn prensi. 20 Aralık 1608 – 12 Şubat 1627 tarihleri arasında hüküm sürmüştür. Babası Lihtenştayn Baronu II. Hartmann, Annesi Anna Maria Ortenburg’tur. Kutsal Roma İmparatoru II. Rudolf döneminde Habsburg Ailesinin başdanışmanı olmuştur. 1607 yılına kadar bu pozisyonunu korudu. 1608’de Lihtenştayn Prensi oldu. 1599 yılında Katolik mezhebine geçmiştir. 1614’te Troppau Dükü topraklarını ele geçirdi. 1622’de Bohemya Valiliği ve Taht Naipliğine atandı. Aynı sene Altın Polar Nişanı ile ödüllendirildi. Asi özelliği nedeniyle 28 Aralık 1613’te Troppau Topraklarından feragat ettirildi. 12 Şubat 1627’de Prag’ta öldü.

  • 1673 – Johann Philipp von Schönborn, Alman din adamı (d. 1605)
  • 1713 – Cihandar Şah, Babür İmparatorluğu’nun sekizinci şahı (d. 1661)
Cihandar Şah
8. Babür İmparatoru
Hüküm süresi 28 Şubat 1712 – 11 Şubat 1713
Önce gelen I. Bahadır Şah
Sonra gelen Ferruhsiyer
Doğum 9 Mayıs 1661
Deccan, Babür İmparatorluğu
Ölüm 12 Şubat 1713 (51 yaşında)
Delhi, Babür İmparatorluğu
Eş(ler)i Seyyidünnisa Begüm
Lal Künver
Muazzamabadi Mahal
Çocuk(lar)ı İzzeddin Mirza
Azuddin Mirza
II. Alemgir Şah
İffet Ara Begüm
Rabi Begüm
Tam adı
Ebü’l-Feth Muizzüddin Muhammed b. Bahadır Şah
Hanedan Timurlu Hanedanı
Babası I. Bahadır Şah
Dini İslam

Cihandar Şah tam adıyla Ebü’l-Feth Muizzüddin Muhammed b. Bahadır Şâh (Farsça: جهاندار شاه; d. 9 Mayıs 1661, Deccan – ö. 12 Şubat 1713, Delhi), Babür İmparatorluğu’nun sekizinci şahı.

  • 1730 – Luca Carlevarijs, İtalyan ressam ve gravür sanatçısı (d. 1663)
  • 1759 – I. Muhammed, Hüseyni Hanedanının ve Tunus Beyliğinin üçüncü beyi (d. 1710)

I. Muhammed, (Arapça: أبو عبد الله محمد الرشيد باي‎; d. 1710 – ö. 12 Şubat 1759) Hüseyni Hanedanının ve Tunus Beyliğinin üçüncü beyidir. 1759’da öldükten sonra II. Ali bin Hüseyin geçti.

Tunus Prensliği
Tunus Beyliği
1705-1881
Tunus Prensliği bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Millî marş
Beylik Marşı
1707 yılında Tunus Beyliği
1707 yılında Tunus Beyliği
Başkent Tunus (şehir)
Yaygın dil(ler) Arapça, Osmanlıca
Hükûmet Monarşi
Bey
• 1705 – 1735
Hüseyin bin Ali
• 1735 – 1756
Ebu’l Hasan Ali
• 1859 – 1881
III. Muhammed
• 1943 – 1957
VIII. Muhammed
Tarihçe
• Kuruluşu
1705
• Dağılışı
1881
Para birimi Dinar

Öncüller

Ardıllar
Tunus Eyaleti
Fransız Tunusu

Tunus Beyliği ya da Tunus Prensliği, Hüseyni Hanedanı’na mensuptur. Kurucusu Hüseyin bin Ali’dir. 17 Temmuz 1705’te Tunus bağımsızlığını kazandı ve Fransa Tunus’u işgal edene kadar Osmanlı Vasalı olarak kaldı. Hanedanın son hükümdarı VIII. Muhammed (1881 – 1962) tahtan indirilerek devrim oldu ve Cumhuriyet’e dönüştürüp kararda prens olarak değişmiştir. VIII. Muhammed 1957’de tekrar prens oldu ve ölümüne kadar prenslik yaptı. 1922’ya kadar Osmanlı hükümeti Tunus Beylerini, Tunus Beyi olarak saymıştır.

Beyleri

Cumhuriyetten önce Tunus Prensleri (1705 – 1957)

  • Hüseyin bin Ali (15 Temmuz 1705 – 7 Ekim 1735)
  • Ebu’l Hasan Ali (7 Kasım 1735 – 22 Ekim 1756)
  • I. Muhammed (22 Kasım 1756 – 11 Şubat 1759)
  • II. Ali bin Hüseyin (11 Şubat 1759 – 26 Mayıs 1782)
  • Hammuda bin Ali (26 Mayıs 1782 – 15 Kasım 1814)
  • Uthman ibn Ali (15 Ekim – 21 Kasım 1814)
  • Mahmud ibn Muhammed (21 Kasım 1814 – 28 Mart 1824)
  • II. Hüseyin bin Mahmud (28 Mart 1824 – 20 Mayıs 1835)
  • Mustafa bin Mahmud (20 Mayıs 1835 – 10 Ekim 1837)
  • I. Ahmed bin Mustafa (10 Ekim 1837 – 30 Mayıs 1855)
  • II. Muhammed bin Hüseyin (30 Mayıs 1855 – 22 Eylül 1859)
  • Muhammed III as-Sadiq (22 Eylül 1859 – 27 Ekim 1882)
  • Ali III Muddat ibn al-Husayn (28 Ekim 1882 – 11 Temmuz 1902)
  • IV. Muhammed (11 Temmuz 1902 – 11 Mayıs 1906)
  • V. Muhammed (11 Mayıs 1906 – 10 Temmuz 1922)
  • VI. Muhammed (10 Temmuz 1922 – 11 Şubat 1929)
  • II. Ahmed bin Ali (11 Şubat 1929 – 19 Temmuz 1942)
  • VII. Muhammed (19 Temmuz 1942 – 15 Mayıs 1943)
  • VIII. Muhammed (15 Mayıs 1943 – 25 Temmuz 1957)

Cumhuriyetten sonra Tunus Prensleri (1957 – günümüz)

  • VIII. Muhahmmed (25 Temmuz 1957 – 30 Ekim 1962)
  • Prens Hüseyin Bey (30 Ekim 1962 – 9 Nisan 1969)
  • Prens Mustafa Bey (9 Nisan 1969 – 1974)
  • Prens Muhammed Bey (1974 – 29 Nisan 1989)
  • Prens Süleyman Bey (29 Nisan 1989 – 1992)
  • Prens Allalah Bey (1992 – 2001)
  • Prens Shazli Bey (2001 – 2 Temmuz 2004)
  • Prens Muhittin Bey (2 Temmuz 2004 – 2006)
  • Prens Muhammed Bey (2006 – Günümüz)
  • 1771 – Adolf Frederick, İsveç kralı (d. 1710)
Adolf Frederick
İsveç kralı
Hüküm süresi 25 Mart 1751 – 12 Şubat 1771
Taç giymesi 26 Kasım 1751
Önce gelen I. Frederick
Sonra gelen III. Gustav
Doğum 14 Mayıs 1710
Schleswig-Holstein, Schleswig
Ölüm 12 Şubat 1771 (60 yaşında)
Stockholm Sarayı, İsveç
Defin 30 Temmuz 1771
Hanedan Oldenburg Hanedanı
Babası Christian August
Dini Lutheran

Adolf Frederick veya Adolph Frederick (İsveççe: Adolf Fredrik, Almanca: Adolf Friedrich; 14 Mayıs 1710 – 12 Şubat 1771, Schleswig, Schleswig-Holstein), 1751-1771 yılları arasındaki İsveç kralı.

Hayatı

Frederick Büyük Kuzey Savaşı sırasında doğdu. Anne tarafından X. Karl Gustav ve I. Gustav ile akrabadır.

1751’de İsveç kralıydı. Holstein-Gottorp Hanedanı’nın ilk kralı Adolf Frederick, parlamento hükûmetinin Baltık eyaletlerininde 1741-1743’te ki mağlubiyet sonrasında taht çizgisinde ilk sırada yer alan zayıf bir hükümdar oldu. Hükümdarlığı sırasında Rus Yelizaveta tarafından Rusya’ya davet edildi. III. Petro ile yakın ilişkiler kurdu.

Soyluların mutlak yanlısı kesimler tarafından desteklenen, önceki hükümdarların mutlak monarşisini geri kazanma girişimlerinin yanı sıra, ölümüne kadar sadece anayasal bir figür olarak kaldı. Hükümdarlığı, uzun bir barış dönemi gördü.[3] Hükümdarlığı sırasında o zamana kadar hiçbir görülmemiş bir şekilde basın-yayım organlarına tam bir özgürlük içeren Freedom of the Press Act yasasını yürürlüğe koydu. 1756 yılındaki darbeyle bir süre görevden uzaklaştırıldı.

Adolf Frederick, bir gece ıstakoz, havyar, lahana turşusu, 2 tane tütsülenmiş Ringa Balığı ve şampanyadan oluşan bir yemek yedikten sonra sıcak sütle servis edilen olan Semla tatlısından tam 14 porsiyon yedi. İlerleyen saatlerde öldü.

Ölümünden sonra oğlu III. Gustav, 1772’de askeri bir darbe ile iktidarı ele geçirdi.

  • 1798 – II. Stanisław August Poniatowski, Polonya’nın son kralı (d. 1732)
II. Stanisław August
Polonya kralı
Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi 1764 – 7 Ocak 1795
Önce gelen III. August
Sonra gelen Monarşi kaldırıldı.
Doğum 17 Ocak 1732
Wołczyn, Lehistan-Litvanya
Ölüm 12 Şubat 1798 (66 yaşında)
Sankt-Peterburg, Rusya
Babası Stanislaw Poniatowski
Annesi Konstancja Czartoryska

II. Stanisław August Poniatowski, asıl adı Stanisław Poniatowski (17 Ocak 1732 – 12 Şubat 1798), bağımsız Polonya’nın son kralı (1764-1795). Hükümdarlık yıllarında Polonya’nın Rusya, Avusturya ve Prusya arasında taksimi tamamlanmıştır.

Hayatı

Polonya soylularından Stanislaw Poniatowski’yle Prenses Konstancja Czartoryska’nın altıncı çocuğuydu. İyi bir eğitim gördü; Batı Avrupa’da uzun gezilere çıktı.1757’de, Kral III. August’u devirme planlarına destek sağlaması için annesinin ailesi tarafından Petersburg’a gönderildi. Rus sarayında ailesinin çıkarlarını gözetmek için fazla çaba harcamadı ve geleceğin çariçesi Yekaterina’nın (II. Yekaterina) aşığı oldu.

O dönemde Polonya sürekli geriliyordu. Yekaterina, III. August’un 1763’te ölümünden sonra, Polonya’yı daha da zayıf düşürmek için yollar aramaya başladı. Sonunda Rusya’nın askeri ve siyasal gücünü kullanarak dilediği gibi yönlendirebileceğini düşündüğü genç Poniatowski’nin II. Stanisław adıyla tahta çıkmasını (7 Eylül 1764) sağladı. Stanisław tahta çıktıktan sonra, krallığın gücünü artırmaya, yönetimde reform yapmaya ve parlamenter rejimi güçlendirmeye çalıştı. Ama soyluların ve kendisini tahttan indirmekle tehdit eden Yekaterina’nın engellemeleri karşısında sonunda reformlardan vazgeçmek zorunda kaldı. Bu tarihten sonra Polonya’nın içişlerine daha fazla müdahale etmeye başlayan Yekaterina’nın Katolik olmayanlara bütün hakların tanınması için yaptığı baskılar bir Katolik ayaklanmasının başlamasıyla (1768) sonuçlandı. Dört yıl boyunca bastırılamayan ayaklanma, Stanislaw’ın Rusya’ya olan bağımlılığını daha da artırdı.

1772’de Polonya’nın üçte biri Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından ilhak edildi. Stanisław’ın Batı Avrupa’ya yaptığı yardım çağrıları durumunu değiştirmedi. Taksimi izleyen yıllarda işgalci devletler Stanisław’ın yetkilerini sınırlayıp onu yönlendirmeye başladılar. Buna karşı mücadeleye girişerek durumunu güçlendirmeyi başaran Stanisław, Polonya eğitim sisteminde kapsamlı bir reform yapmayı ve uzun tartışmalardan sonra Mayıs 1791’de Ulusal Mecliste (Sejm) onaylanan yeni bir anayasayı yürürlüğe koymayı başardı. Ama anayasaya karşı çıkan bir grup soylu Rusya’nın desteğiyle Targowica Konfederasyonu’nu kurdu. Bunu Rusların ülkeyi işgal etmesi ve yani anayasanın yürürlükten kaldırılması izledi.

Stanisław 1793’te, Grodno’da Rusların denetiminde toplanan Meclise katılmaya zorlandı. Mecliste alınan kararla, ülke bu kez Rusya ve Prusya arasında bölüşüldü. Bunun üzerine başlayan (1794) Tadeusz Kościuszko önderliğindeki halk ayaklanması, uzun bir direnişten sonra Ruslar tarafından bastırıldı ve Polonya’nın Üçüncü Taksimi’yle ülke topraklarının tamamı Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüşüldü.

Ölümü

Kasım 1795’te tahttan çekilen Stanisław, 12 Şubat 1798’de Sankt-Petersburg’da öldü.

İki ciltilik anıları 1914-1924 arasında S. M. Goryaninov tarafından yayımlandı.

  • 1799 – Lazzaro Spallanzani, İtalyan biyolog ve Katolik rahip (d. 1729)
  • 1804 – Immanuel Kant, Alman düşünür (d. 1724)
  • 1856 – Giuseppe Donizetti, İtalyan müzisyen ve ilk Türk bandosu Mızıka-yı Hümâyun’u kuran (d. 1788)
Giuseppe Donizetti

Donizetti Paşa
Doğum 6 Kasım 1788
Bergamo, günümüzde Lombardiya, İtalya
Ölüm 12 Şubat 1856 (67 yaşında)
İstanbul
Meslek Müzisyen, Bando şefi

Giuseppe Donizetti ya da Donizetti Paşa (d. 6 Kasım 1788, Bergamo (günümüzde Lombardiya, İtalya), – ö. 12 Şubat 1856, İstanbul). İtalyan müzisyen.

Türkiye’yi 19. yüzyılda batı müziği ile tanıştıran ve ilk Türk bandosu olan Mûsikâ-i Hümâyûn’un (günümüzde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası) gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan kişidir.

28 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin hizmetinde çalışan ve kendisine “Paşa” unvanı verilen Donizetti, hükümdarın kurduğu modern ordunun bando teşkilatını hayatı boyunca yönetti ve ikinci vatanı olan İstanbul’da öldü.

Giuseppe Donizetti’nin, II. Mahmut için bestelediği “Mahmudiye Marşı” on bir yıl, II. Mahmut’un ölümünden sonra tahta çıkan oğlu Sultan Abdülmecit için bestelediği “Mecidiye Marşı” da (1839) 22 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin marşı olarak çalınmıştır.

Hayatı ve Çalışmaları

Giuseppe Donizeetti 6 Kasım 1788’de Bergamo (günümüzde Lombardiya, İtalya) doğdu. Çoğu müzisyen olan bir aile ortamı içinde yetişti. Sonradan tanınmış bir opera bestecisi olan Gaetano Donizetti (1797-1848) onun küçük kardeşi idi.

Bergamo’da amcası Carini Donizetti’den flüt dersleri aldı. İlk müzik derslerini için Bergamnoi’da yeni açılan Lezioni Caritatevoli di Musica adlı okula devam etmek istedi ama 17 yaşında idi ve yaşının büyük olması nedeniyle konservatuvarlara kabul edilmedi. Kardeşi sonradan opera bestecisi olarak ün yapacak Gaetano’nun müzik hocası Bergamo’da yerleşik Alman besteci Johann Simon Mayr’dan bir süre ücretsiz müzik dersi aldı.

1808’de 20 yaşında iken Napolyon Bonapart’ın Fransa ordusuna kayıt oldu. Fransa ordusunda 1808-1813 arasında asker olarak Avusturya ve İspanya seferlerine katıldı. 1813’te Cenevre’de “Elba Adsai Taburu Bandosu”‘na girdi. 1814 Napolyon Elba adasına sürüldüğünde onunla birlikte Elba’ya gitti. Napolyon Mart 1815’te Fransa’ya dönüp Yüz Gün tekrar imparator olarak hüküm sürmesi döneminde bando şefi olarak Napolyon’un yanında idi. O yıl Angela Toki ile evlendi. Napolyon’un 19 Haziran, 1815’te Waterloo Muharebesi’nde yenilmesinden sonra Fransa ordusundan ayrıldı. Ardından Sardinya-Piyemonte Krallığı ordusunun “Casale Ili Alayi (Reggimento Provinciale Casale” alayına bando üyesi olarak katıldı, 1821’de bu alayın müzik direktörü ve bando şefi oldu.

Osmanlı İmparatorluğu’nda yeni kurulan Mûsıkâ-i Humâyûn adlı saray bandosunun şefi olmak üzere İstanbul’a davet edildi. Osmanlı Sultanı II. Mahmut, Vakay-i Hayriye adiı ile Yeniçeri Ocağı’nı kaldıran reform yapmış ve eski orduyu dağıtmış; yerine kurduğu yeni ordu (Asakir-i Mansure-i Muhammediyye) ile birlikte Avrupa asıllı asker eğitim programı uygulanmaya başlamıştı. Bu dönemde Mehter eğitimi için Mehterhane ve Mahter tipi askeri müzik sistemi yeni ordu için yetersiz ve uygunsuz görülüp kaldırılmış; Mûsikâ-i Hümâyûn adlı yeni bir saray bandosu kurulmuştu. Koca Hüsrev Mehmed Paşa ve Sardinya Krallığı İstanbul elçisi Markı Groppallo vasıtasıyla Fransız müzisyen Manguel yerine Mûsıkâ-i Humâyûn bandosunun başına bir deneyimli bir İtalyan müzisyen bando şefi aranmış ve Markı’nın tavsiyesi ile Fransa ve Sardinya ordusunda bando şefliği deneyimi olan Giuseppe Donizetti bu görev için davet edilmiştir. II. Mahmut’un daveti ile İstanbul’a gelen Giuesppe Donizetti 17 Eylül 1828’de görevine başladı. Donizetti İtalya’dan gemi ile gelirken Batı Avrupa tipi bir askeri bando için gerekli müziksel çalgıları da birlikte getirmişti. Ayrıca yanında askeri bando deneyimi olan ve müzik öğretmenliği yapacak kabiliyetli birkaç İtalyan da gelmişti. İstanbul’a varınca ilk iş olarak askeri bando Mûsikâ-i Hümâyûn’u yapılandırdı ve bir ay içerisinde padişaha ilk konserini verecek hale getirdi.

Donizetti Paşa

Bundan sonraki 28 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin hizmetinde çalışan Giuseppe Donizetti’ye 1841’de miralay (albay) ve daha sonra mirliva (tuğgeneral) rütbesi ile “Paşa” unvanı verilmiş; hükümdarın kurduğu modern ordunun bando teşkilatını ölümüne kadar yönetmiştir. İstanbul, Donizetti için ikinci bir vatan olmuş ve 12 Şubat 1856’da ölene dek İstanbul’da yaşamıştır.

Giuseppe Donizetti’nin, II. Mahmut için bestelediği “Mahmudiye Marşı” on bir yıl, II. Mahmut’un ölümünden sonra tahta çıkan oğlu Sultan Abdülmecid için bestelediği “Mecidiye Marşı” da (1839) 22 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin marşı olarak çalınmıştır.

Sultan Abdülmecid tarafından Paşa unvanı ile taltif edilen Donizetti’nın çalışmaları sadece askeri bando kurulması ile sınırlı kalmadı. Bazı Türk musikisi eserlerini Klasik Batı müziği sistemine uydurarak çok sesli hale getirdi. Türk musikisi makamlarını kullanarak bazı eserlerin bestelemesini yaptı. Sarayda Osmanlı hanedan ailesinin fertleri ve harem halkına (örneğin Sultan Abdülmecid, Dürrinigar Kalfa) müzik dersleri verdi. Türkiye’de Batı müziğinin öğretimi ve kurumlaşması için gayet ciddi çabalar sarf etti. Yetiştirdikleri arasında Nacib Paşa, Hacı İbrahim Paşa, Süleyman Paşa, Neşet Paşa, Miralay Halil Bey, Kaymakam Atıf Bey ve Dürrinigar Kalfa gibi Türk müziğinin sonraki gelişmelerini ilerleten öğrencileri vardı.

Müzik alanında yaptığı başarılı çalışmalar dolayısıyla Sultan II. Mahmut tarafından “İftihar”; Sultan Abdülmecid tarafından “Mecidi” ve Fransa tarafından “Légion d’honneur” nişanları ile ödüllendirilmiştir.

Donizetti Paşa, Pera’da (Beyoğlu ve çevresinin eski adı) her yıl düzenlenen İtalyan opera gösterilerini desteklemiş, sarayda konserler düzenlemiş ve İstanbul’u ziyaret eden Franz Liszt, Parish Alvars ve Leopold de Meyer gibi zamanın önde gelen virtüözlerine ev sahipliği yapmıştır. 1848’de İstanbul’u ziyaret eden Lizst Sultan Abdülmecit’e sunmak üzere Grande Paraphrase de la marche de Donizetti composée pour Sa Majesté le Soultan Abdül Mejid-Khan adlı bir beste yapmış ve bu bestenin notaları 1848’de Berlin’de basılıp yayımlanmıştır.

Donizetti’nin kendisi gibi müzisyen olan iki kardeşi daha vardır. İçlerinden en yetenekli ve ünlüsu bir opera bestecisi küçük kardeşi Gaetano Donizetti idi. Geatano uzun zamandır ağabeyini hiç görmemekle beraber onu sevgi ile “Benim Türk kardeşim” diye andığı belirtilmektedir.

Donizetti’nin cenazesi, ölümünden sonraki üç hafta boyunca Beyoğlu’ndaki Santa Maria Kilisesi’nde muhafaza edilmiş ve 6 Mart 1856’da Santa Esprit Kilisesi’inin mezarlığına nakledilerek defnedilmiştir.

Ölümünden sonra yerine Callisto Guatelli Paşa atanmış ve 1856-1858 ile 1868-1899 yılları arasında Mûsikâ-i Hümâyûn bandosunu yönetmiştir.

Hakkında Yapılan Çalışmalar

Müzikolog Emre Aracı tarafından kaleme alınan kapsamlı bir biyografisi Donizetti Paşa Osmanlı Sarayının İtalyan Maestrosu adı altında 2006 yılında bir kitap halinde ve kısaltılmış biyografisi bir makale olarak “The Musical Times” dergisinde 2002-2003’te yayımlanmıştır.

4 Ocak 2007’de “Bergamo Müzik Festivali”‘nde “Teatro Donizetti”‘de Türk müzikolog Emre Aracı ilk kısmı “Donizetti Paşa’nın batı müziği besteleri” ve ikinci kısmı “Donizetti Paşa’nın klasik Osmanlı müziği” adlı iki kısımdan oluşan bir lirik-senfonik konseri hazırlayıp ve orkestra şefliği yapmıştır.

Anısına Beyoğlu’nun Pera Bölgesinde “Palazzo Donizetti Hotel” bulunmaktadır.

Muzika-i Hümâyun ya da Musika-i Hümayûn, kostümü, donanımı ve örgütlenme şekli itibarı ile Avrupa standartlarında bir ordu olan Asakir-i Mansure-i Muhammediye’nin yapısına uymadığı gerekçesi ile kaldırılan Mehterhane-i Hümayun’un yerine kurulan askerî bandodur. Kuruluşunda başına, 17 Eylül 1828’de bir İtalyan müzik adamı olan Donizetti Paşa getirilmiştir.

Mızıka-yı Hümayun’, 6940 sayılı özel kanunun çıkarıldığı 1957 yılından sonra uluslararası platformda da adını duyuran Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın çekirdeği sayılır.

  • 1860 – Johann Georg Christian Lehmann, Alman botanikçi (d. 1792)
  • 1870 – Jacob de Kempenaer, Hollanda’nın ikinci Başbakanı (d. 1793)
  • 1885 – Anthony W. Gardiner, Liberyalı hukukçu ve siyasetçi (d. 1820)
  • 1896 – Ambroise Thomas, Fransız opera bestecisi (d. 1811)
  • 1899 – Âdile Sultan, Türk Divan edebiyatı şairi (d. 1826)
Âdile Sultan
Doğum 23 Mayıs 1826
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 12 Şubat 1899 (72 yaşında)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Defin Hüsrev Paşa Türbesi, Eyüpsultan, İstanbul
Eş(ler)i Damad Mehmed Ali Paşa
Çocuk(lar)ı Hayriye Hanımsultan
Sıdıka Hanımsultan
Aliye Hanımsultan
Sultanzade İsmail Bey
Hanedan Osmanlı Hanedanı
Babası II. Mahmud
Annesi Zernigâr Kadınefendi
Dini İslam
Günümüzde müze olarak faaliyet gösteren Galata Mevlevîhânesi’nin avlusundaki 1846/47 tarihli Âdile Sultan Şadırvanı ve Kitabesi.

Âdile Sultan (23 Mayıs 1826 – 12 Şubat 1899), Türk Divan edebiyatı şairi. Sultan II. Mahmut’un kızı, Sultan Abdülmecid’in kız kardeşi.

Hayatı

Âdile Sultan 1826 yılında İstanbul’da, Sultan II. Mahmut ile eşlerinden Zernigar Sultan’ın kızı olarak doğdu. Babası Sultan II. Mahmut sanatçı kişiliği ile öne çıkmış, özellikle hat ve musiki ile yakından ilgilenmiş bir padişahtı. Âdile Sultan sarayda çok iyi bir eğitim görmüş, daha sonra da Kaptan-ı Derya Mehmet Ali Paşa ile evlenmiştir. Mehmet Ali Paşa daha sonra sadrazam olmuştur.

Âdile Sultan’ın öncelikle üç çocuğu, daha sonra Mehmet Ali Paşa, son olarak da genç kızı Hayriye Hanım Sultan ölmüştür. Ölümlerle sarsılan Âdile Sultan yoğun bir kedere gömülmüş ve Nakşibendi tarikatına girmiştir. 12 Şubat 1899’da ölmüştür. Mezarı Eyüpsultan’da, Bostan İskelesi yakınındaki Adile Sultan Türbesi’nde, kocası Mehmed Ali Paşa’nın mezarının yanındadır.

Âdile Sultan, Dudullu’da çeşme yaptırmıştır. Günümüzde çeşme Alemdağ Caddesi üzerindedir.

Çalışmaları

Döneminin kadın şairleri Leylâ ve Fıtnat hanımlardan yetenek ve teknik bakımdan daha az başarılı sayılsa da Âdile Sultan özellikle Osmanlı tarihine tuttuğu ışık nedeniyle önemlidir. Babası, annesi, kardeşleri ve çevresi hakkında yazdıkları dönemin saray erkanının ve yönetiminin anlaşılmasına yardımcı olur. Bunun dışında Adile Sultan’ın önemli bir vasfı da Osmanlı hanedanından Divan tertip etmiş tek kadın şair olmasıdır. Ayrıca I. Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman) Divanı’nın basılmasını sağlamıştır.

Hayatında bir dönüm noktası teşkil eden kayıplarının etkisini şiirlerinde görmek mümkündür; Çocuklarının ve eşinin arkasından hissettiği hüznü çeşitli şiirlerinde yoğun bir biçimde işlemiştir. Aruzun yanı sıra hece vezniyle (ölçüsü) de şiirler yazmıştır. Şiirlerinde Yunus Emre, Fuzûlî ve Şeyh Gâlip gibi ünlü şairlerin etkisini görmek mümkündür. Şiirleri 1996’da “Adile Sultan Dîvânı” ismiyle yayımlanmıştır.

Döneminin saray erkanı ve devlet yönetimi konusunda ve babası Sultan II. Mahmut, annesi Zenigar Sultan, kardeşi Sultan Abdülmecid hakkında yazıları vardır.

“Gizlice şaha buyur, hâne-yi tenhâya buyur.” (Hicaz Hümayun Makamı) adlı bir bestesi ve Bestecisi Hacı Faik bey olan “Merhaba ey fahr-i âlem merhaba.” adlı bestelenmiş bir şiiri vardır.

Adile Sultan Vakfı

Adile Sultan kendi vakfını kurarak, özellikle eğitim ve sosyal yardım konularında etkin olmuştur. Adile Sultan’ın vakıfları ile ilgili bilgiler, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Türkçe Yazmalar Bölümü’nde 4993 numara ile kayıtlıdır. Vakfın gelirleri, Seyid Nizamettin Dergâhı’na gelen yoksulların, Gül Camii Sübyan Mektebi öğrenci ve öğretmenlerinin gereksinimleri için bırakılmıştır.

Adile Sultan’ın Koşuyolu’ndaki köşkü ve korusu, sağlık kurumu vazifesini görmek şartıyla öğretmenlerin kullanımına ayrılmıştır.

Fındıklı’daki Adile Sultan Sarayı, önce 1920 yılında Meclis-i Mebusan (Millet Meclisi) ve 1953-1970 yılları arasında Atatürk Kız Lisesi binası olarak kullanılmıştır. Daha sonra Güzel Sanatlar Akademisi’ne verilen bina şu anda Mimar Sinan Üniversitesi’ne tahsis edilmiş bulunmaktadır.

Kamu yararına inşaatları

Adile Sultan var olan okulları tamir ettirmiş, yeni okullar yaptırmış ve kentin su ihtiyacını karşılayacak çözümler getirmiştir. İstanbul’daki örnekler: Arap Camii Şadırvanı, Bedevi Dergahı Sarnıcı, Laleli Adile Sultan Çeşmesi, Adile Sultan Sıbyan Mektebi (Gül Camii Mektebi), Galata Arap Camii Mektebi, Anadoluhisarı Mektebi. Dudullu’da da çeşme ve namazgâh yaptırmıştır.

Kızı Hayriye Sultan’ı tüberküloz nedeniyle kaybeden Adile Sultan, kızının anısına Validebağ Sanatoryumu`nu yaptırmıştır.

Adile Sultan Sarayı

Adile Sultan, Hassa mimarı Sarkis Balyan’ın (ya da aynı aileden Kirkor Balyan’ın) 1861 yılında yaptığı yazlık sarayını, 1868 yılında kız okulu olması isteği ile zamanın Milli Eğitim Bakanlığı olan Nezaret-i Celile-i Maarif-i Umumiye veya kısa adıyla Maarif Nazırlığı’na bağışlamıştır.

1916 yılında bu binada Selma Rıza Feraceli’in girişimi ile Türkiye’nin ilk yatılı kız lisesi olan Kandilli Adile Sultan İnas Mekteb-i Sultanîsi açılmıştır.

Okul binası, Kurtuluş Savaşı sırasında öksüz çocuklar için barınak ve eğitim kurumu, Cumhuriyet sonrasında ise hasta öğrenci ve öğretmenler için şifa yurtluğu yapan bir sağlık-eğitim merkezi ve daha sonra da Öğretmen Evi ve Kültür Merkezi olarak kullanıldıktan sonra, Kandilli Kız Lisesi Kültür ve Eğitim Vakfı (KANKEV) tarafından Sakıp Sabancı Kandilli Eğitim ve Kültür Merkezi adıyla bir konser mekânına dönüştürülmüştür.

Eserlerinden örnekler

Gazel

Aşkta kanun imiş âşıklara cevr eylemek
Âşık oldur kim cefâ-yı yâre sabretmek gerek

Aşk nâz ü şîve evvel gösterir âşıklara
Âşık ol demde ona cânı fedâ etmek gerek

Âşıkın ancak murâdı dostunun maksûdudur
Çekse de bin derd ü mihnet hep sebât etmek gerek

Arzû-yı dü-cihândan geçmedir aşka nişân
Terk-i cân edip reh-i cânâna azm etmek gerek

Âftâb-âsâ bilip her zerresin nûr-ı safâ
Her belâ dosttan gelir kim merhabâ etmek gerek

Havf-ı a’dâ eylemez olan müsellah aşk ile
Yanmadan Hakka erilmez pertev-i tevhîd gerek

Nefsle cehd et tecellî eylesin aşk-ı Hudâ
Beyt-i kalbi Âdile ma’mûr ü pâk etmek gerek

  • 1912 – Gerhard Armauer Hansen, Norveçli doktor (d. 1841)
  • 1916 – Richard Dedekind, Alman matematikçi (d. 1831)
  • 1933 – Henri Duparc, Fransız besteci (d. 1848)
  • 1934 – Cenap Şahabettin, Türk şair, yazar ve doktor (d. 1870)
  • 1935 – Kai Donner, Fin dilbilimci, etnograf ve siyasetçi (d. 1888)
  • 1939 – Søren Sørensen, Danimarkalı biyokimyacı (d. 1868)
  • 1942 – Grant Wood, Amerikalı ressam (d. 1891)
  • 1949 – Hasan el-Benna, Mısırlı siyasi ve dini lider (Müslüman Kardeşler hareketinin kurucusu) (d. 1906)
Hasan el-Benna
Arapça: حسن البنا

Mısır Müslüman Kardeşler (İhvan-ı Müslimin)’ in kurucusu ve 1. Genel Başkanı
Doğum 14 Ekim 1906
İskenderiye
Ölüm 12 Şubat 1949 (42 yaşında)
Kahire
Meslek Arapça öğretmeni
Dönem 1928-1949

Etkiledikleri

Etkilendikleri

Hasan b. Ahmed b. Abdurrahman el-Bennâ (14 Ekim 1906 – 12 Şubat 1949), Mısırlı İslamcı aktivist ve siyasetçi. Müslüman Kardeşler adlı köktendinci örgütün kurucusudur. İsviçre’de yaşayan İslamcı yazar Tarık Ramazan’ın dedesidir.

Yaşamı

Genç yaşta dini konulara büyük ilgi duymaya başladı. 1923’te Kahire’de dini ve toplumsal konularda geleneksel eğitim veren Darü’l-Ulum adlı öğretmen okuluna kaydoldu. 1927’de Arapça öğretmeni olarak Süveyş Kanalı yakınlarında bulunan İsmailiye’de bir ilkokula atandı. İngilizlerin ülkedeki ekonomik ve askeri varlığı açısından büyük önem taşıyan bu kentte, Müslümanları derinden sarsan olaylara tanık oldu. Mart 1928’de bir İngiliz kampında çalışan altı kişiyle birlikte İslamın ilkelerine geri dönüşü amaçlayan Müslüman Kardeşler’i kurdu. 1930’larda kendi isteğiyle Kahire’deki bir okula tayin edildi. II. Dünya Savaşı başladığında çok sayıda öğrenci, devlet memuru ve işçi Müslüman Kardeşler’e üyeydi ve örgüt Mısır toplumunun hemen bütün kesimlerini temsil eden bir önemli siyasi güç olmuştu.

Örgüt üyelerinin birçoğu hükûmetin millî çıkarlara ihanet ettiği görüşündeydi; Hasan el-Benna ise bir müddet daha hükûmeti destekleme taktiğine bağlı kalmaya çalıştı. Ama gerek kendisi, gerekse örgüt üyeleri idare açısından tehlikeli olmaya başlamıştı. Savaşı izleyen kargaşa ortamında el-Benna’nın sözünü geçiremediği örgüt üyelerinin adları, başta Başbakan en-Nukraşi’nin öldürülmesi olmak üzere (Aralık 1948), bir dizi suikast olayına karıştı. Hasan el-Benna Şubat 1949’da hükûmetin göz yumduğu bir suikast sonucunda Kahire’de öldürüldü.

Hasan el-Benna Da’vetunaNahvü’n-NurAkidetuna, el-İhvanü’l Müslimun tahte Rayetü’l-Ku’ranMuskilatuna fi da’va’l Nizami’l-İslamMüzekkiratü’d-Da’va ve’d-Dai gibi yapıtlarında emperyalizme karşı millî bir hareket oluşturulmasını ve Müslüman milletlerin İslam ilkelerine dayanan birliğini savundu. Ona göre Müslüman milletlerin geri kalmasının sebebi din yolundan uzaklaşılmış olmasıydı. Kurtuluş, İslam öğretilerine geri dönerek sağlanabilirdi. Devlet İslam dini temelinde örgütlenmeli, İslam hukuku geçerli kılınmalıydı. Toplumun ahlakı ve eğitimi İslam ilkelerine göre yönlendirilmeli, toplumsal eşitsizlik ve adaletsizliklere son verilmeliydi. Müslüman Kardeşler örgütünün maksadı da bu programı gerçekleştirmekti.

Mısır’ın çeşitli, yörelerinde kurduğu okullar ve toplumsal hizmet kurumları vasıtasıyla görüşlerini hayata geçirmeye çalışan Hasan el-Benna’nın başlattığı hareket Arap dünyasını büyük ölçüde etkilemiştir.

Eserleri

  • Risaleler
  • Me’surat
  • Tasavvuf ve Ahlâk Eğitimi
  • İlkeler
  • 1954 – Dziga Vertov, Rus film yönetmeni ve sinema kuramcısı (d. 1896)
  • 1969 – Vahi Öz, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (Türk sinemasının “Horoz Nuri”si) (d. 1911)
Vahi Öz
Doğum Vahe Özanyan
3 Kasım 1911
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 12 Şubat 1969 (57 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebi Prostat kanseri
Defin yeri Feriköy Mezarlığı
Milliyet Ermeni
Vatandaşlık Türkiye
Meslek Oyuncu
Etkin yıllar 1928-1968
Vahi Öz’ün Feriköy Mezarlığı’nda yer alan kabri, İstanbul

Vahi Öz ya da doğum adıyla Vahe Özanyan, (3 Kasım 1911, İstanbul – 12 Şubat 1969, İstanbul), Türkiye Ermenisi oyuncu.

Hayatı

İstanbul’da doktor bir babanın oğlu olarak Vahe Özanyan adıyla dünyaya gelen Vahi Öz, Türkiye Ermenilerindendir.  Samsun Lisesi’nde okudu. 1928’de Samsun Gençlik Mahfeli’nde sahneye çıktı, oyunculuğa Halkevi piyeslerinde başladı. İstanbul Şehir Tiyatrosu’na girerek profesyonel olarak oyunculuğa atıldı. 1938-1945 yıllarında Ankara Radyosu temsil kolunda görev yaptı. 1946’da Ses Tiyatrosuna girdi ve oyuncu koçluğu yaptı. 1947’de ilk filmi olan Bir Dağ Masalı filminde oynadı. Sinemada yükselişi sürerken Adile Naşit ve Aziz Basmacı ile Naşit Tiyatrosu’nu kurdu.

1960’larda Horoz Nuri tiplemesiyle ün kazandı. Komedi filmlerinde Mualla Sürer ile beraber iyi bir ikili oluşturdular. 1964 yılında Serengil Plak için bir 45’lik yaptı. 45’liğin arka yüzü olan B yüzünde Öztürk Serengil ‘le birlikte söyledikleri “Bekarlıktan Kurtulduk” adlı parçası yer alıyordu. Oyunculuğun yanı sıra yönetmenlik de yapmıştır. 1968’de kendi adına bir de tiyatro topluluğu kurmuştur.

Prostat kanserine yakalanarak hayata veda etmiştir. Hastanedeyken eşinin aktarımına göre son sözleri ”Çok şükür kimseye borcum yok” olmuştur. Kabri Feriköy Mezarlığı’ndadır. Beş defa evlenen Öz’ün son eşi kendisi gibi oyuncu Jale Öz’dür. Jale Öz eşinin vefatından sonra sanatçının tiyatro amblemli kol düğmeleri ile tiyatroda kullandığı makyaj takımını Nejat Uygur’a hediye etmiştir.

Filmografi

Oyuncu Olarak

  • 1933: Cici Berber
  • 1939: Allah’ın Cenneti
  • 1940: Şehvet Kurbanı
  • 1940: Yılmaz Ali
  • 1942: Kerem ile Aslı
  • 1944: Hasret
  • 1947: Gençlik Günahı
  • 1947: Bir Dağ Masalı
  • 1947: Hülya
  • 1948: Kanlı Taşlar
  • 1949: Fedakar Ana
  • 1949: Vurun Kahpeye
  • 1950: Bir Fırtına Gecesi
  • 1950: Üçüncü Selim’in Gözdesi
  • 1950: Parmaksız Salih
  • 1950: İstanbul Geceleri
  • 1951: Hayat Acıları / Gülnaz
  • 1951: İstanbul’un Fethi
  • 1951: Barbaros Hayrettin Paşa
  • 1952: Arzu ile Kamber
  • 1952: Deli
  • 1952: Efelerin Efesi
  • 1952: Kan Kardeşler
  • 1952: Süt Kuzuları
  • 1952: Şaban Çingeneler Arasında
  • 1952: Yıldırım Beyazıt ve Timurlenk
  • 1953: Köprüaltı Çocukları
  • 1954: Ahretten Gelen Adam
  • 1955: Kadının Fendi
  • 1955: Meçhul Kadın
  • 1955: Basmacı Güzeli
  • 1956: Kadifeden Kesesi
  • 1956: Katibim
  • 1958: İhtiras Rüzgarları
  • 1959: Tütün Zamanı
  • 1960: Felaket Kadını
  • 1960: Cumbadan Rumbaya
  • 1961: Bir Demet Yasemen
  • 1961: Kara Dut
  • 1961: Tatlı Günah
  • 1961: Ayrı Dünya
  • 1961: Hazreti Ömer’ın Adaleti
  • 1961: Şafakta Buluşalım
  • 1961: Sahte Prens
  • 1961: Toto Ali Milyoner
  • 1962: Ne Şeker Şey
  • 1962: Gönül Avcısı
  • 1962: Aşk Güzeldir
  • 1962: Gol Kralı Cafer
  • 1963: Badem Şekeri
  • 1963: Ayşecik Canımın İçi
  • 1963: Bahçevan
  • 1963: Bazıları Dayak Sever
  • 1963: Çapkın Kız
  • 1963: Liman Yosması
  • 1963: Sayın Bayan
  • 1963: Barut Fıçısı
  • 1963: Bulunmaz Uşak
  • 1963: Şaşkın Baba
  • 1963: Şıpsevdi
  • 1963: Tatlı Sert
  • 1963: Yaralı Aslan
  • 1963: Bir Öpücük Ver Bana
  • 1964: Kadın Berberi
  • 1964: Anasının Kuzusu
  • 1964: Bomba Gibi Kız
  • 1964: Kader Kapıyı Çaldı
  • 1964: Fıstık Gibi Maşallah
  • 1964: Bana Derler Külhanlı
  • 1964: Kimse Fatma Gibi Öpemez
  • 1964: Keşanlı Ali Destanı
  • 1964: Öpüşmek Yasak
  • 1964: Ayşecik Çıtı Pıtı Kız
  • 1964: Fatoş’un Fendi Tayfur’u Yendi
  • 1964: Turist Ömer
  • 1964: Ayşecik Cimcime Hanım
  • 1964: Filinta Kadri
  • 1964: Fabrikanın Gülü
  • 1964: Vurun Kahpeye
  • 1965: Tamirci Parçası
  • 1965: Şakayla Karışık
  • 1965: Şepkemin Altındayım
  • 1965: Kart Horoz
  • 1965: Babamız Evleniyor
  • 1965: Cici Kızlar
  • 1965: Helal Adanalı Celal
  • 1965: Sevdalı Kabadayı
  • 1965: Sevişmek Yasak
  • 1965: Sevgili Öğretmenim
  • 1965: Nazar Değmez İnşallah
  • 1965: Komşunun Tavuğu
  • 1966: Çalıkuşu
  • 1966: Üsküdar’dan Topkapı’ya
  • 1967: Çifte Tabancalı Damat
  • 1967: Trafik Belma
  • 1967: Ringo Kazım
  • 1967: Nemli Gözler
  • 1967: Bekar Odası
  • 1968: Benimle Evlenir Misin
  • 1968: Vuruldum Bu Kıza
  • 1968: Kara Sevda
  • 1968: Kanlı Nigar
  • 1968: Bir Damat Aranıyor
  • 1968: Efkârlı Sosyetede

Yönetmen olarak

  • 1952: Süt Kuzuları
  • 1952: Kan Kardeşler
  • 1965: Hacı Baba

Senarist olarak

  • 1952: Süt Kuzuları

Plakları

1960’lı yıllarda Yeşilçam’da oyuncuların plak yapma modasına Vahi Öz de uydu ve 1964 yılında Serengil Plak için bir 45’lik yaptı. 45’liğin ön yüzünde “Bedia” adlı parça; arka yüzü olan B yüzünde ise Öztürk Serengil’le birlikte söyledikleri “Bekârlıktan Kurtulduk” adlı parçası yer alıyordu. “Bedia”; Vahi Öz’ün filmlerinde sıklıkla birlikte oynadığı ve sürekli takıldığı rol arkadaşı Mualla Sürer’in bu filmlerdeki adıdır (Vahi Öz’ün filmlerdeki adı ise “Horoz Nuri” idi). Bu ikilinin filmlerde sürekli olarak birbirleriyle tatlı sert atışıp didiştikleri filmlerin popülaritesini arttırmıştı. Plağın adı buradan gelmektedir.

  • 1974 – Willy Meller, Alman heykeltıraş (d. 1887)
  • 1976 – John Lewis, İngiliz Marksist düşünür (d. 1889)
  • 1979 – Jean Renoir, Fransız sinema yönetmeni (d. 1894)
  • 1983 – Eubie Blake, Amerikalı piyanist ve besteci (d. 1887)
  • 1984 – Julio Cortázar, Arjantinli yazar (d. 1914)
  • 1984 – Mahmut Sami Ramazanoğlu, Erenköy Cemaati Lideri (d. 1892)

Mahmut Sami Ramazanoğlu (1892, Adana – 12 Şubat 1984, Medine), yazar, din adamı, hukukçu. Erenköy Cemaati (Altınoluk) lideri.

Eğitim hayatı ve Ölümü

İlk, orta ve lise tahsilini Adana’da tamamladı. İstanbul’da Darü’l-fünun Mektebi’ne girdi. Hukuk Fakültesi’ni birincilikle bitirdi. Memleketi Adana’da Cami-i Kebir’de vaaz ve hususî sohbetler yaptı. Şahsi geçimi için bir kereste ticarethanesinin muhasebesini tuttu.

1979 yılında Medine’ye yerleşti. Medine’de 12 Şubat 1984 pazar günü öldü. Medine’deki Mescid-i nebevi yanındaki Cennet’ul Bâkîyye Mezarlığı’na defnedildi. Hakkında Mustafa Yürekli yönetmenliğinde “Sami Efendi: Mahmut Sami Ramazanoğlu” (2005) belgesel yapılmıştır.

İsmi Konya’da bir imam hatip lisesine verilmiştir.

Eserleri

  • Hazreti İbrahim (AS)
  • Hazreti Yusuf (AS)
  • Yunus ve Hud Sureleri Tefsiri
  • Bedir Gazvesi ve Enfal S.
  • Uhud Gazvesi
  • Tebük Gazvesi
  • Hazreti Ebu Bekir (RA)
  • Hazreti Ömer (RA)
  • Hazreti Osman (RA)
  • Hazreti Ali (RA)
  • Hazreti Halid İbni Velid (RA)
  • Ashab-ı Kiram (RA) (1-2)
  • Musâhabe (1-6)
  • Mükerrem İnsan
  • Fatiha Suresi Tefsiri
  • Bakara Suresi Tefsiri
  • Dualar ve Zikirler
  • 1996 – Bob Shaw, Kuzey İrlandalı bilimkurgu yazarı (d. 1931)
  • 1989 – Thomas Bernhard, Avusturyalı yazar (d. 1931)
  • 2000 – Charles Schulz, Amerikalı karikatürist ve çizgi roman çizeri (Snoopy) (d. 1922)
  • 2001 – Nezih Demirkent, Türk gazeteci ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başkanı (d. 1930)
Nezih Demirkent
Doğum 25 Eylül 1930
İstanbul
Ölüm 11 Şubat 2001 (70 yaşında)
istanbul
Defin yeri Aşiyan Mezarlığı
Meslek Gazeteci
Dil Türkçe
Vatandaşlık  Türkiye
Eğitim Haydarpaşa Lisesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Önemli eser Dünya ekonomi gazetesini ve Demirkent Eğitim ve Araştırma Vakfı’nı kurdu.
Önemli ödülleri Manisa Celal Bayar Üniversitesi tarafından fahrî doktor unvanı.
Evlilikler Işın Demirkent

Etkilendikleri

Nezih Demirkent (d. 25 Eylül 1930, İstanbul – ö. 11 Şubat 2001, İstanbul), Türk gazetecidir.

Gazete yöneticisi ve Dünya ekonomi gazetesinin kurucusu. Babası Ahmet Nurettin Demirkent, bir subaydı. Haydarpaşa Lisesi’nden ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1950 yılında Son Saat gazetesinde spor muhabiri olarak çalışmaya başladı. Yeni Sabah gazetesinde spor yazarlığı, spor sayfası yönetmenliği, yazı işleri müdürlüğü yaptı. 1964 yılında, Türkiye’nin ilk ofset basım günlük yayın organı Yeni Gazete’nin yayın yönetmenliğini üstlendi.

Kariyer

1970 yılında Hürriyet gazetesinin genel müdürlüğüne getirildi. 1981 yılında Hürriyet’in sahibi Sedat Simâvî’den Dünya gazetesini satın alarak görevinden ayrıldı. Siyasî bir gazete olan Dünya gazetesini, ekonomi gazetesi hâline getirdi. Nezih Demirkent’in vefatından sonra Dünya gazetesi kızı Didem Demirkent tarafından yayımlanmaya devam etti. Haydarpaşa Lisesi’nde basketbol, voleybol ve hentbol oynadı. Moda Spor Kulübü’nün basketbol ve voleybol takımlarında oynadı. Voleybol antrenörlüğü, Güreş Federasyonu üyeliğinin yanı sıra, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin başkan yardımcılığını da üstlenmişti. Türkiye Spor Yazarları Derneği’nin kurucularından olan Nezih Demirkent, 1982 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti başkanlığına seçildi ve bu görevini 1992 yılına kadar sürdürdü.[3] Türkiye Gazeteciler Sendikası’nda ve Basın Senatosu’nda başkanlık, İstanbul Sanayi Odası’nda yöneticilik yaptı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi tarafından fahrî doktor unvanı ile taltif edildi. Nezih Demirkent, Işın Demirkent ile evliydi ve Didem Demirkent’in babasıydı. Adı, Haydarpaşa Lisesi’nin 600 kişilik konferans salonuna verilmiştir. Didem Demirkent, 3 Mart 2019 tarihinde kız çocuklarının eğitimlerine destek olmak amacıyla Demirkent Eğitim ve Araştırma Vakfı‘nı kurdu.

  • 2007 – Yavuz Sabuncu, Türk akademisyen ve anayasa hukukçusu (d. 1948)
Bir Yavuz Sabuncu yazısı… - Diken

Mustafa Yavuz Sabuncu (24 Eylül 1948 – 12 Şubat 2007) Türk akademisyen, bilim insanı ve anayasa hukukçusu.

Sabuncu, 1948’de İstanbul’da doğdu. Sultanahmet İlkokulunu bitirdikten sonra İstanbul Erkek Lisesi’ne girdi. 1966 yılında bu lisenin Edebiyat şubesinden mezun olduktan sonra aynı yıl Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne kaydoldu. Fakültenin Siyaset ve İdare Bölümünden 1970 yılında mezun olan ve bu Fakültenin Siyasi İlimler doktora programına kaydoldu. 1971-72 ders yılında Avusturya devletinin burslusu olarak Linz Sosyal Bilimler Yüksek Okulunda misafir öğrenci olarak bulundu.

Avusturya dönüşü, 1974 yılında askere gitmeden önce, kısa bir süre banka müfettiş muavinliği yapan Sabuncu, 1976 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi Anayasa Hukuku kürsüsünde asistan olarak akademik hayatına başladı.

1979 yılında doktorasını tamamladı. 1990 yılında aynı bilim dalında doçentliğe, 1995 yılında ise profesörlüğe tayin edildi.

1984 ve 1986 yılında Avrupa Konseyi, 1989’da DAAD den aldığı burslarla Almanya’da kısa süreli bilimsel çalışmalarda bulundu.

2000-2005 yılları arasında Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü Başkanlığı görevini üstlendi.

Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Anayasa Hukuku derslerini verirken aynı zamanda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yakın Doğu Üniversitesi’nde Anayasa Hukuku derslerini yürütmekteydi.

Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Yayın Kurulu başkanlığını da yürüttü; Siyasi İlimler Türk Derneği, TESEV Vakfı ile Türk-Alman Kamu Hukukçuları Forumu üyesiydi. Kendisi ayrıca, Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Akademik ve Bilimsel Danışma Kurulunda görev yapmaktaydı.

Mustafa Yavuz Sabuncu 2006 yılında yakalandığı kansere 2007 yılının şubat ayında yenik düştü.

Bugüne kadar binlerce öğrenci yetiştiren Sabuncu, Anayasa Hukuku alanında da kitapları ve makaleleri ile tanınmaktadır.

  • 2010 – Nodar Kumaritaşvili, Gürcü kızakçı (d. 1988)
  • 2011 – Betty Garrett, Amerikalı şarkıcı, komedyen ve sinema oyuncusu (d. 1919)
  • 2011 – Kenneth Mars, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1935)
  • 2012 – Zina Bethune, Amerikalı oyuncu, dansçı ve koreograf (d. 1945)
  • 2012 – David Kelly, İrlandalı aktör (d. 1929)
  • 2013 – Tekin Akmansoy, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (d. 1924)
  • 2014 – Sid Caesar, Amerikalı oyuncu ve komedyen (d. 1922)
  • 2014 – Maggie Estep, Amerikalı şair ve şarkıcı (d. 1963)
  • 2015 – David Carr, Amerikalı köşe yazarı ve gazeteci (d. 1956)
  • 2015 – Movita Castaneda, Amerikalı oyuncu (d. 1916)
  • 2015 – Gary Owens, Amerikalı radyocu ve seslendirme sanatçısı (d. 1934)
  • 2015 – Steve Strange, Galli pop şarkıcısı (d. 1956)
  • 2016 – Dominique D’Onofrio, İtalya doğumlu Belçikalı teknik direktör ve eski futbolcu (d. 1953)
  • 2017 – Herminio Bautista, Filipinli tanınmış komedyen, yönetmen, oyuncu ve siyasetçi (d. 1934)
  • 2017 – Jay Bontatibus, Amerikalı aktör (d. 1964)
  • 2017 – Barbara Carroll, Amerikalı caz piyanisti ve şarkıcısı (d. 1925)
  • 2017 – Damian, İngiliz pop şarkıcısı (d. 1964)
  • 2017 – Alwin Lopez “Al” Jarreau, Amerikalı caz müziği şarkıcısı (d. 1940)
  • 2017 – Quentin Moses, Amerikan futbolu oyuncusu (d. 1983)
  • 2017 – Krystyna Sienkiewicz, Polonyalı kadın şarkıcı ve oyuncu (d. 1935)
  • 2018 – Marty Allen, Amerikalı oyuncu, komedyen, aktivist ve yazar (d. 1922)
  • 2018 – Fethiye Mazali, Tunuslu eğitimci ve siyasetçi (d. 1927)
  • 2018 – Françoise Xenakis, Fransız gazeteci, senarist ve roman yazarı (d. 1930)
  • 2019 – Rolf Böhme, Alman siyasetçi (d. 1934)
  • 2019 – Lyndon LaRouche, Amerikalı aktivist, siyasetçi ve yazar (d. 1922)
  • 2019 – Olli Lindholm, Fin şarkıcı ve gitarist (d. 1964)
  • 2019 – Pedro Morales, Porto Rikolu erkek profesyonel güreşçi (d. 1942)
  • 2019 – Marisa Solinas, İtalyan oyuncu, şarkıcı ve söz yazarı (d. 1939)
  • 2020 – Christie Blatchford, Kanadalı köşe yazarı, gazeteci, savaş muhabiri ve yayıncı (d. 1951)
  • 2021 – Maurizio Mattei, İtalyan futbol hakemi ve spor yöneticisi (d. 1942)
  • 2021 – Christopher Pennock, Amerikalı aktör (d. 1944)
  • 2021 – Lynn Stalmaster, Amerikalı teknik yönetmen (d. 1927)
  • 2022 – Zinaida Kiriyenko, Sovyet-Rus aktris ve şarkıcı (d. 1933)
  • 2022 – Ivan Reitman, Kanadalı film yönetmeni ve yapımcısıdır (d. 1946)
  • 2022 – Antoni Vadell Ferrer, İspanyol Roma Katolik piskopos (d. 1972)
  • 2022 – Karl Voino, Eston siyasetçi (d. 1923)
  • 2023 – Nilay Aydoğan, Türk basketbolcu (d. 1992)
  • 2023 – Nadia Haşim, Ürdünlü matematikçi, gazeteci ve siyasetçi (d. ?)
  • 2023 – Suat Türker, Türk futbolcudur (d. 1976)

wikipedia.org

Ayrıca Kontrol Edin

5 Mayısta ölenler

Ölümler 311 – Galerius (Gaius Galerius Valerius Maximianus), Roma İmparatoru (d. 250) 1306 – Konstantinos Paleologos, Paleologos Hanedanı’ndan Bizanslı prens (d. 1261) 1705 – I. …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir