Herhangi bir metni seçin ve dinlemek için simgeye tıklayın!

18 Martta ölenler

Ölümler

  • 235 – Alexander Severus, Roma imparatoru (d. 208)
  • 978 – Edward, 975 yılından öldürüldüğü 978 yılına kadar İngiltere Kralı (d. 962)
  • 1227 – III. Honorius, 18 Temmuz 1216 – 18 Mart 1227 doneminde Papalık yapmıştır (d. 1148)
  • 1314 – Jacques de Molay, Tapınak Şövalyelerinin 23. büyük üstadı
Jacques de Molay
23. Tapınak Şövalyeleri büyük üstadı
Görev süresi
1292-1314
Yerine geldiği Thibaud Gaudin
Yerine gelen Tarikat dağıldı.
Kişisel bilgiler
Doğum y. 1240-1250
Molay, Haute-Saône, Burgundiya Kontluğu
Ölüm 11 veya 18 Mart 1314 (70 yaşında)
Paris, Fransa Krallığı
Milliyeti Fransız
Jacques de Molay’ın arması

Jacques de Molay 1244 yılında Fransa’nın Vitrey bölgesinde doğduğu tahmin edilen Tapınak Şövalyelerinin 23. büyük üstadı. Günümüzde mason localarına katılma yaşı olan 21 yaşında, 1265 yılında tarikata katılmıştır. Şövalyelerin başına geçtikten sonra tarikatın merkezini İngiltere’den Kıbrıs’a taşıması sonucu, templier’lerin inanılmayacak derecede zenginleşmesi ve güçlenmesi ile dikkatleri üzerine çekmiştir.

Jacques de Molay’nin Engizisyon Mahkemesi’ne getirilişi.

Hayatı

Fransa kralı IV. Philippe sürekli olarak borçlanmakta olduğu tarikata katılması reddedilince dönemin papası V. Clemens ile ortak olarak de Molay’ı yok etmeyi ve tapınakçı servetini ele geçirmeyi planlar. 1307 senesinde Jacques de Molay Fransa’ya çağrılır, buraya kadar her şey normal kabul edilebilecek iken garip olan da Molay’in bütün şövalyeleri ile birlikte kralın davetini kabul etmesidir. Zira kralın planlarından haberdardırlar, neye güvenip giderler, tarihçiler için hala bir sırdır. Nihayetinde de Molay ve şövalyeleri dinden çıkmakla ve binbir türlü iblislikle suçlanırlar. Alıştığımız üzere engizisyon affedici bir kurum olmuş değildir. Sonucu baştan belli olan davanın neticesinde şövalyelerin bir kısmı idam edilir, Jacques de Molay hapse atılır. 7 senesini tutuklu olarak geçirdikten sonra 18 Mart 1314’te yakılarak idam edilecektir. Son sorgusunda daha önce kabul etmiş olduğu tüm suçlamaları (Baphomet’e tapmak, orgy’lerde bulunmak, şeytanın kıçını öpmek, İsa’yı reddetmek) reddedecek, çektirdikleri işkencenin sona ermesi için kabul ettiğini iddia edecek ve tek suçunun da bunları baştan kabul etmiş olmak olduğunu söyleyecektir. Son sözleri yüce tapınakçı örgütünü karalayacak beyanatları için af dilemek olmuştur ya da öyle inanılır. Bir kazığa bağlanıp yakılarak idam edilmiştir. İdam edilirken Papaya ve Fransa kralına beddualarla ve hakaretlerle bulunmuştur. İdam edildiği yıl Papa ve Fransa kralı da ölmüştür.

Nihayetinde Jacques de Molay bugün bile gizemli bir kişi olmayı sürdürmektedir.

  • 1584 – IV. İvan (Korkunç İvan), Rus Çarı (d. 1530)
IV. İvan
İvan Vasiliyeviç
Korkunç İvan
Иван Грозный
Tüm Rusya’nın çarı
Hüküm süresi 16 Ocak 1547 – 28 Mart 1584
Taç giymesi 16 Ocak 1547
Sonra gelen I. Fyodor
Moskova büyük prensi
Hüküm süresi 3 Aralık 1533 – 16 Ocak 1547
Önce gelen III. Vasili
Doğum 25 Ağustos 1530
Kolomenskoye, Moskova
Ölüm 28 Mart 1584 (53 yaşında)
Moskova
Defin Kelmisvi Şapeli, Moskova
Eş(ler)i Anastasiya Romanovna
Mariya Temryukovna
Marfa Sobakina
Anna Koltovskaya
Anna Vasilchikova
Vasilisa Melentyeva
Maria Dolgorukaya
Mariya Nagaya
Çocuk(lar)ı Çareviç Dmitry Ivanovich (Rusya)
Çareviç İvan İvanoviç
I. Fyodor
Dimitri İvanovich
Tam adı
İvan Vasiliyeviç
Hanedan Rurik
Babası III. Vasili
Annesi Elena Glinskaya
Dini Rus Ortodoks

IV. İvanİvan Vasiliyeviç veya yaygın adıyla Korkunç İvan (Rusça: Ива́н четвёртый, Васи́льевич, Иван Грозный 25 Ağustos 1530; Kolomenskoye, Moskova – 28 Mart 1584, Moskova), son Moskova Knezi ve ilk Rus çarı. Düzenlediği seferler ve yaptığı fetihlerle Moskova Knezliği’ni lağvetmiş ve Rus Çarlığı’nı kurmuş olan bir hükümdardır. Rusya’yı, “Tüm Rusya’nın çarı” sıfatıyla 1547 yılından 1584’teki ölümüne kadar yönetmiştir.

Hükümdarlığı

İvan IV. Vasiliyeviç

Henüz üç yaşında Moskova Knezliği’nin başına geçti. 1547’de taç giydi. 1549’da Zemskiy Sobor‘u kurdu. Kararlı, etkileyici ve acımasız bir portre çizen İvan, büyük hırsları olan ve intikam duygusu oldukça yüksek bir Rus lideriydi. Tatarlar üzerine yaptığı birçok sefer bunun kanıtıydı. Düşmanları arasında korku salan, gözü kara, dengesiz kişiliğe sahip olan IV. Ivan bu yüzden kendine ihanet ettiği gerekçesiyle 1582 yılında oğlunu öldürdü.

Yaptığı çeşitli seferlerle Moskova Knezliği’ni genişletti. Bu durumdan faydalanarak kendini “Tüm Rusya’nın çarı” ilan etti. Böylece devlet, Çarlık yönetim sistemine geçmiş oldu

1550’de sivil ve ruhani büyüklerden teşekkül eden bir toplantı olan Sobor düzenledi. Toplantıda, Rusya’da yürürlükte olan devlet ve kilise kanunları ile nizamları üzerine konuşmalar yapıldı. Bu toplantıda karar alıcıları Mümtaz Heyet olarak adlandırıldı.

Çar’ın en yakın müşavirleri sıfatıyla devlet işlerinde önemli rol oynayan Mümtaz Heyet, 1553’te İvan’ın gözünden düşmeye başladı. Metropolit Macari’nin etkisiyle kendini Tanrı inayetiyle hükümdar, Rusya’yı dilediği gibi idareye memur bir Çar diye telakki ediyordu.

1560’ta İvan’ın eşi Anastasya, geride İvan ve Fyodor adlı iki çocuk bırakarak öldü. Eşinin her yönden İvan üzerinde etkisi vardı. Eşinin ölümü İvan’ı zevk ve sefahat alemine dalmasına neden oldu. Yine bu dönemde yeni gözdeleri ortaya çıktı. Bunların da kışkırtmasıyla uzun zamandır içinde sakladığı arzular ve hevesler ortaya çıkmaya başladı. Bu süreçte birçok kişi sürgüne gönderildi.

1564’te çocuklarını, saray hademeleri ve maiyetini, saray hazinesini alarak Kremlin’i terk etti. Bu gidiş Moskovalılar gözünde bir muammaydı. Bir yıl sonra soylulara ve ruhani liderlere, “Soyluların ihanet içinde olduğu için Moskova’yı terk ettiğini” yazdı.

Bu Moskova’da derin bir etki yarattı ve Çar’ın geri dönmesi için çabalar başladı. Nihayet iki ay sonra Moskova’ya döndü. Fakat 35 yaşında olmasına rağmen ihtiyar bir görüntüyle tanınmaz hale gelmişti.

Döner dönmez ‘hainleri’ cezalandırmaya başladı. Böylece hem tek adam olma yönünde büyük bir adım atacaktı hem de tek adamlığı destekleyecek ıslahatları yapma fırsatı bulacaktı. Nihayet Opriçnina denilen idari bir sistemi yerleştirerek bu emellerine ulaştı.

Ölümü

Bu rejimi tam 20 yıl sürdürdü. Bu dönemde birçok olay kanlı baskınlar sonucu örtüldü. Yine bu dönem içinde 1582 yılında kendi oğlunu bile öldürmekten çekinmeyen Çar İvan, 28 Mart 1584’te Bogdan Belsky ile satranç oynarken 53 yaşında öldü. Kehanetler, IV. İvan’ın bu tarihte öleceğini söylüyordu. 1960’lı yıllarda mezarını açan arkeologlar, zehirlendiğine dair kanıt oluşturabilecek cıva kalıntılarına ulaştı. Bogdan Belski ve daha sonra çar olan Boris Godunov tarafından zehirlendiği sanılmaktadır.

  • 1703 – Maria de Dominici, Maltalı bir ressam, heykeltıraş ve Karmelit üçüncü derecede bir rahibeydi (d. 1645)
  • 1745 – Robert Walpole, İngiliz politikacı (d. 1676)
  • 1768 – Laurence Sterne, İrlandalı yazar (d. 1713)
  • 1869 – Pauline Fourès, Fransız ressam ve roman yazarı (d. 1778)
  • 1871 – Augustus De Morgan, Britanyalı matematikçi ve mantıkçı (d. 1806)
  • 1876 – Ferdinand Freiligrath, Alman çevirmen ve şair (d. 1810)
  • 1913 – I. George, Yunanistan Kralı (d. 1845)
  • 1929 – Hamza Hakimzade Niyazi, Özbek şair, yazar ve edebi çevirmen (d. 1889)
  • 1936 – Elefterios Venizelos, Yunan politikacı (d. 1864)
  • 1937 – Mélanie Bonis, Fransız geç romantik dönem bestecisi (d. 1858)
  • 1945 – Teyfuk Abdul, Sovyetler Birliği Kahramanı madalyalı Kırım Tatarı askeri (d. 1915)
  • 1964 – Norbert Wiener, Amerikalı matematikçi ve sibernetik biliminin kurucusu (d. 1894)
  • 1965 – I. Faruk, Mısır Kralı (d. 1920)
I. Faruk
فاروق الأول
Mısır Kralı ve Nubya, Sudan, Kurdufan ve Darfur Hükümdarı
Hüküm süresi 28 Nisan 1936 – 26 Temmuz 1952
Önce gelen I. Fuad
Sonra gelen II. Fuad
Doğum 11 Şubat 1920
Kahire, Mısır Sultanlığı
Ölüm 18 Mart 1965 (45 yaşında)
Roma, İtalya
Eş(ler)i Feride (1938-1948)
Neriman Sadık (1951-1954)
Çocuk(lar)ı Feriyal
Fevziye
Fediye
Fuad
Tam adı
Faruk bin Ahmed Fuad bin İsmail bin İbrahim bin Mehmed Ali bin İbrahim Ağa
Hanedan Kavalalılar Hanedanı
Babası I. Fuad
Annesi Nazlı Sabri
Dini Sünni İslam

I. Faruk (Arapça: فاروق الأول; d. 11 Şubat 1920 – ö. 18 Mart 1965), 1936-1952 arasında Mısır kralı. Unvanı: Mısır ve Sudan Kralı, Darfur ve Nübye Hükümdarı.

16 yaşında babası I. Fuad’ın ölümü üzerine tahta çıktı. II. Dünya Savaşı sırasında Mısır’daki İngiliz askeri varlığına karşı tarafsız kalmaya çalıştı. Savaştan sonra kurulan İsrail’e karşı yapılan 1948 Arap-İsrail Savaşı’nda alınan ağır yenilgi ve İngiliz işgalinin kaldırılamaması, milliyetçiliğin güçlenmesine neden oldu. Bu başarısızlıkları Kral Faruk’un kötü ve yetersiz yönetimine bağlayan Cemal Abdünnasır liderliğindeki Hür Subaylar Hareketi, 23 Temmuz 1952’de Mısır Devrimi’ni gerçekleştirerek, Faruk’u tahttan çekilmeye zorladı ve 26 Temmuz 1952’de İtalya’ya gitmesine müsaade edildi. Sürgüne giderken ‘Bir gün gelecek; dünyada 5 kral kalacak. Dördü iskambil kağıtlarında, birisi de Büyük Britanya’da’ demiştir.

Yerine çocuk yaşlardaki oğlu II. Fuad geçtiyse de, bir yıla kalmadan 18 Haziran 1953’te Mısır’da Cumhuriyet ilan edildi. 1965 yılında Roma’da öldü.

  • 1967 – Julio Baghy, Macar aktör (d. 1891)
  • 1977 – Marien Ngouabi, Kongolu asker ve siyasetçi (d. 1938)
  • 1980 – Erich Fromm, Amerikalı sosyolog (d. 1900)
  • 1981 – Cahide Sonku, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve ilk kadın yıldızı) (d. 1919)
Cahide Sonku

Cahide Sonku
Doğum Cahide Serap
27 Aralık 1911
San’a, Yemen
Ölüm 18 Mart 1981 (69 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeri Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Meslek Oyuncu, yapımcı
Evlilik
Talat Artemel
(e. 1936; b. 1938)
İhsan Doruk
(e. 1943; b. 1954)
Çocuk(lar) Ender Doruk
Ebeveyn(ler) Yüzbaşı Necati Bey
Akraba Çorapsız İbrahim Paşa (dedesi)
Canan Serap (ablası)

Cahide Sonku ya da doğumdaki adıyla Cahide Serap (27 Aralık 1911, Yemen – 18 Mart 1981, İstanbul), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve sinema oyuncusu.

Yaşamı

Çocukluk

O dönem Osmanlı Devleti toprağı olan San’a’da doğdu. Babası bir Osmanlı subayı Yüzbaşı Necati Bey, dedesi Çorapsız İbrahim Paşa ise Osmanlı Ordusunda 7. Ordu Komutanı’ydı. Aynı yıllarda babası dedesinin emrindeydi. I. Dünya Savaşı’nın başlaması ve Yemen’in Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmasının ardından aile San’a’dan ayrılarak İstanbul’a geldi. Babası Necati Bey bir süre sonra ailesini terk etti ve annesi Necati Bey’den boşandı. Aile paşa dedelerinin Fatih’teki konağına yerleşti. Çocukluğu zorluklarla geçen Cahide’nin, dedesi İbrahim Paşa’nın vefatının ardından çıkan bir yangında evleri yandı. Durumdan haberdar olan Necati Bey Cahide ve ablasını yanına almak istedi. Abla kabul etti[1] ama Cahide annesinin yanında kalmayı tercih etti. İlk ve ortaokulu Fatih’te tamamladı. Sultan Selim’deki Cumhuriyet Kız Ortaokulundan mezun oldu.

Kariyer

Ortaokul sıralarında sanatla tanıştı. Henüz 16 yaşındayken Darülbedayi’ye girdi, zamanla İstanbul Şehir Tiyatroları’nın gözde oyuncuları arasında yerini aldı. Önce Halkevleri Tiyatrosu akabinde ise İstanbul Belediye Konservatuvarı, ardından da Muhsin Ertuğrul’un keşfiyle Darülbedayi’de (1932-Şehir Tiyatroları) “Yedi Köyün Zeynebi” ile oyunculuğa başladı. Muhsin Ertuğrul, döneminin önemli isimlerindendir. 1933’te Söz Bir Allah Bir filmiyle sinemaya adım attı. Daha sonra, 1950 yılında kendi adına Sonku Film şirketini kurdu. Fedâkar Ana filmiyle ilk kez yönetmenliği denedi. Oyuncu Talat Artemel ile evlenip ayrıldı. Daha sonra, 1943 yılında «Tütün Kralı» lakabıyla bilinen iş insanı İhsan Doruk ile evlendi ve bir süre sonra bu eşinden de ayrıldı. Daha sonra İhsan Doruk ile yeniden evlenen Cahide’nin bu evlilikten Ender adında bir kız çocuğu oldu. Sonra yeniden boşandı. Bataklı Damın Kızı Aysel adlı filmle ünlenen sanatçı, filmlerinde genel olarak erkeklerin kalbini kırıp kaçan güzel kadın rolüyle izleyicinin karşısına çıktı. Yıldız dergisinin 1951 yılında açtığı yarışmada Vatan ve Namık Kemal “En İyi Film”, başrol oyuncularından Cahide Sonku da “En İyi Kadın Oyuncu” seçildi.

Cahide Sonku Cenazesi

Kariyerinin tescillediği o yıllarda Parseh Gevrekyan adında gayrimüslim genç bir iş insanı ile tanıştı ve aşk yaşamaya başladılar. Gevrekyan, sinema ile özdeşleşen Cahide Sonku’nun hayranlarından biriydi. Ancak Müslüman bir kadının gayrimüslim biriyle beraberliği hoş karşılanmadığından aşklarını gizli yaşadılar. Artan dedikodulara aldırmadan birlikte yaşama kararı alan çiftin bu kararının ardından Cahide’nin Şehir Tiyatroları’ndan atılmasına karar verildi. Ancak buna Muhsin Ertuğrul’un karşı çıkması sonrası Cahide kariyerine devam etti. Fakat Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü Cahide’yi aralıklarla ifade vermeye çağırıyordu. Akabinde başlayan II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye’de “Varlık Vergisi” Kanunu çıktı. Hükûmet vergilerin yüzde 87’sini gayrimüslimlerden tahsil etmeye karar verdi. Parseh Gevrekyan’ın taşınmaz mallarına el konuldu ve Aşkale’deki çalışma kampına gönderildi. Cahide, çevresi ve adli kurumlardaki kişilerin baskısı sonucu Gevrekyan’dan ayrılmak zorunda kaldı.

Son yılları

Cahide Sonku’nun Zincirlikuyu Mezarlığı’ndaki kabri

1963 yılında bir yangın sonucu kurmuş olduğu Sonku Film şirketinin binasının yanması üzerine iflas etmiş, yaşamının geri kalan kısmında Muhsin Ertuğrul sayesinde kısa bir süre Şehir Tiyatrosu’nda çalışmış, daha sonra buradan ayrılmış ve ömrünün son yıllarında alkol bağımlılığı ile mücadele etmiştir.

1979 yılında Sinema Yazarları Derneği hizmet ödülünü aldı. 18 Mart 1981 yılında Alkazar Sineması’nda fenalaşarak 61 yaşında öldü. Cenazesi Muhsin Ertuğrul Şehir Tiyatrosu’nun sahnesinde yapılan törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Her yıl anısına verilen Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü vardır.

Hakkındaki eserler

  • Osman Balcıgil, Kızıl Çengi – Bir Cahide Sonku Romanı, 2023
  • Gökhan Erarslan – Bir Düş Gibi (Cahide Sonku), 2020[6]
  • Eyüphan Erkul, Cahide: Melekler Yeryüzünde Yasayamaz, 2020
  • Agâh Özgüç, Cahide Sonku Peçete Kağındaki Anılar, 2007

Filmografisi

Yıl Film Görevi Notlar Kaynak
Oyuncu Yönetmen Senarist Yapımcı Rolü
1933 Söz Bir Allah Bir Evet  Leyla
1934 Bataklı Damın Kızı Aysel Evet Aysel
1940 Şehvet Kurbanı Evet
1940 Akasya Palas Evet Pakize
1942 Kıskanç Evet Nuriye
1945 Yayla Kartalı Evet Nermin
1946 Senede Bir Gün Evet Nazlı
1947 Yuvamı Yıkamazsın Evet
1949 Fedakâr Ana Evet Evet Cavidan
1951 Vatan ve Namık Kemal Evet Evet Zekiye Talat Artemel ve Sami Ayanoğlu ile birlikte yönetti.
1952 Günahını Ödeyen Adam Evet
1953 Beklenen Şarkı Evet Evet Evet Seniha Hanım
1955 İlk ve Son Evet
1956 Büyük Sır Evet
1962 Ayşecik Yavru Melek Evet Büyükanne
1965 Yahya Peygamber Evet
1965 Korkusuzlar Evet
1965 Düşman Kardeşler Evet Cahide Anne
1965 Beyaz Atlı Adam Evet
1965 Sevgim ve Gururum Evet Esma Hanım
1966 Sevda Çiçeğim Evet
1966 Kovboy Ali Evet Cahide
1966 El Kızı Evet Saime
1966 Çalıkuşu Evet
1966 At Avrat Silah Evet
1966 Sokak Kızı Evet
1967 Serseriler Kralı Evet Boncuk’un Babaannesi
1967 Bizansı Titreten Yiğit Evet
1971 Mıstık Evet Anne

  • Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü
  • 1982 – Vasili Çuykov, Sovyetler Birliği Mareşali (d. 1900)
  • 1986 – Bernard Malamud, Amerikalı yazar (d. 1914)
  • 1993 – Beyhan Cenkçi, Türk gazeteci (d. 1935)
  • 1995 – Sadri Alışık, Türk sinemacı (d. 1925)
Sadri Alışık
Doğum Mehmet Sadrettin Alışık
5 Nisan 1925
Paşabahçe, Beykoz, İstanbul, Türkiye
Ölüm 18 Mart 1995 (69 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeri Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Milliyet Türk
Vatandaşlık Türkiye
Eğitim Erkek Lisesi, İstanbul
Güzel Sanatlar Akademisi, İstanbul
Meslek Oyuncu, komedyen
Etkin yıllar 1939-1995
Evlilik
Neriman Esen
(e. 1951; b. 1957)
Çolpan İlhan
(e. 1959; ö. 1995)
Çocuk(lar) Kerem Alışık
Ödüller Tüm Liste

Sadri Alışık, kimlik adıyla Mehmet Sadrettin Alışık (5 Nisan 1925, İstanbul – 18 Mart 1995, İstanbul), Türk tiyatrocu, sinema oyuncusu ve komedyendir.

1964’ten başlayarak canlandırdığı Turist Ömer ve Ofsayt Osman tipleriyle tanındı. Yaşamı boyunca 200’ü aşkın filmde rol aldı.

Hayatı

5 Nisan 1925 tarihinde İstanbul’da, Paşabahçe, Beykoz’da doğdu. Annesi Saffet Hanım, babası Kaptan Rafet Bey’dir. Çocukluk yıllarında tiyatroya ilgi duydu; okul piyeslerinde rol aldı. Sahneye ilk defa 1939’da Eminönü Halkevi’nde amatör olarak çıktı. Beykoz Ortaokulundan (bugünkü adıyla Ziya Ünsel İlköğretim Okulu) ve ardından İstanbul Erkek Lisesinden mezun oldu.

Lise yıllarında Cağaloğlu Halkevi’nde tiyatro eğitimine başladı. Bu arada Ankara Devlet Konservatuvarı sınavına girip kazanmasına rağmen gözleri miyop olduğu için kayıt yaptıramadı ve İstanbul’a dönüp tiyatroya halkevinde devam etti.[4] Bir süre Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümünde eğitim gördü.

Profesyonel oyunculuğa 1943’te Raşit Rıza Tiyatrosu’nda başladı. Onu halkevindeki bir oyunda izleyen ve beğenen sinema yönetmeni Faruk Kenç’in teklifi üzerine 1944 yılında Günahsızlar adlı filmde rol alarak sinemaya başladı. 19 yaşındayken çevirdiği bu film ile tanındı. Üç yıllık askerlik dönemi nedeniyle bu filmin ardından sinemaya ara verdi. 1950’li yıllarda sinemaya döndüğünde Yeşilçam filmlerinde daha çok yan rollerde görev aldı. Özellikle tarihî filmlerde küçük rollerde oynadı.

1951’de Küçük Sahne Tiyatrosu’nun kadrosuna girdi. Küçük Sahne’nin ardından Karaca, Site, Oda, Kent Oyuncuları ve Oraloğlu tiyatrolarında pek çok oyunda rol aldı. Bu dönemde ayrıca yerli ve yabancı filmlere seslendirme yaptı. 1951’de ilk evliliğini tiyatro sanatçısı Neriman Esen ile yaptı. Bu evlilik 1957’de sona erdi.

1950’lerin sonunda sinema filmlerindeki rolleri büyümeye başladı. Başrolde oynadığı ve bir sokak şarkıcısını canlandırdığı Hicran Yarası filmi o yılın en çok izlenen iki filminden biri oldu. Aynı yıl Kurtuluş Savaşı’nı anlatan Düşman Yolları Kesti ve Kalpaklılar filmlerinde birbirinden zıt karakterler canlandırdı. 1959 yapımı Zümrüt filmindeki “Doktor Fuat” rolü ile Gazeteciler Cemiyeti Türk Film Festivali’nde en iyi erkek oyuncu ödülüne değer görüldü. Aynı yıl Yalnızlar Rıhtımı filminde Çolpan İlhan ile başrolleri paylaştı ve rol arkadaşı Çolpan İlhan ile 20 Ağustos 1959’da evlendi. Bu evlilikten oğulları Kerem Alışık (1960) dünyaya geldi.

1960’ların başında ya paraya, kumara, kadına düşkün kötü adam ya da salon komedilerinde sevimli delikanlı, jönün sempatik arkadaşı rollerinde oynadı. 1961’de çekilen Nejat Saydam’ın yönettiği, başrollerinde Ayhan Işık ve Belgin Doruk’un yer aldığı Küçük Hanımefendi filminde canlandırdığı Bülent Soysal karakteri Alışık’ın film yıldızlığına yükselişinde ilk basamak oldu. Filmin başarısı üzerine serinin diğer filmleri çekildi. Devam filmlerinde Bülent karakterinin hikâyedeki yeri ve önemi giderek arttı.

“Turist Ömer” serisi

Sadri Alışık ile özdeşleşmiş olan Turist Ömer karakteri

Sadri Alışık’ın canlandırdığı Turist Ömer karakteri ilk defa 1963 yılında Ayhan Işık’ın başrolde olduğu Helal Olsun Ali Abi adlı polisiye-komedide bir yan karakter olan “Turist Ömer” rolünü canlandırmasıyla başladı. Yönetmen Hulki Saner’in amcası Rasih Bey’den esinlenerek yarattığı bu karaktere Sadri Alışık da bir asker arkadaşından esinlendiği çarpık selamı ve kendi gözlemlerini kattı. Bu filmin başarısının ardından 1964’te Yeşilçam’ın popüler çocuk yıldızı Ayşecik ile Turist Ömer’i bir araya getiren ve Turist Ömer’in yine yan karakter olduğu Ayşecik Cimcime Hanım ve Ayşecik Çıtı Pıtı Kız filmleri çekildi. Bu filmlerin gişedeki başarısının üzerine Alışık, 1964 yılında Turist Ömer’in ana karakter olduğu Turist Ömer filminde başrol oynadı. Alışık, ilk Turist Ömer filminden sonra on yıl içinde 7 filme ulaşacak olan Turist Ömer serisinde başrol oynadı ve geniş kitleler tarafından tanınıp sevildi.

“Avare” karakteri

Toplam on yedi film çektiği 1964 yılı, Sadri Alışık’ın kariyerinin en üretken yılı idi. 1964 yılında başrolde oynadığı filmlerden birisi de 1951 yapımı Aware adlı Hint filminden uyarlanan Avare (1964) filmi idi. Alışık, bu filmle birlikte avare, gariban karakterler ile özdeşleşti. Bu filmdeki repliklerinden biri zaman içinde ikonlaşarak Sadri Alışık imajının bir parçası oldu:

…Sokak köpeklerine selam vermek, adam olmaya çeyrek var demektir!

“Ofsayt Osman” karakteri

1965’te Şaka ile Karışık filminde Ofsayt Osman karakterini canlandırdı. Özellikle filmin final sahnesindeki performansı çok beğenildi. Film, hiçbir işte başarılı olamamasından, “hiç gol atamamasından” dolayı adı Ofsayt’a çıkmış sevimli bir serseri tip olan Osman’ın şu repliği ile hatırlandı:

Bu da mı gol değil be? Adaletine insanlığına kurban olayım hâkim bey bu da mı gol değil?”

“Haşmet İbriktaroğlu” karakteri

1966 yılında kara komedi tarzındaki Ah Güzel İstanbul filminde Ayla Algan ile başrolü paylaştı. Alışık’ın canlandırdığı varını yoğunu miskinliği yüzünden kaybetmiş Haşmet İbriktaroğlu karakteri, Türk sinema tarihinin en kült karakterlerinden birisi hâline geldi.

Müzisyenliği

Alışık, 1964-1970 yılları arasında filmlerde seslendirdiği şarkılardan oluşan üç kırkbeşlik plak çıkardı. 1968 yılında ise hem şarkı söylediği hem de hikâyeler anlattığı gazino programlarına başladı. Gösterisini tek kişilik bir piyese çeviren Alışık, 1980’e kadar sürdürdüğü gazino programlarını “dünün meddahını bugüne uyarlamak istedim” diye anlatmıştır. Sahne şovunda anlattığı “Müjgan” hikâyesi çok beğenilince 1970’te Ah Müjgan Ah adıyla sinemaya aktarılmıştır. Gazino programlarının ardından şarkıcılığını öne çıkardığı Acı İle Karışık (1969), Menekşe Gözler (1969), Üvey Ana (1971) gibi filmler çevirdi.

Son filmleri

Alışık, Afacan Küçük Serseri’deki rolüyle 1971 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı. 1970’li yılların ikinci yarısında Yeşilçam filmlerinin seyirci kitlesi azalmaya başlayınca gazino programlarına ağırlık verdi. 1977’de Atıf Yılmaz’ın yönettiği Acı Hatıralar filminde başrol oynadıktan sonra sinemaya 9 yıl ara verdi. Yakın dostu Ayhan Işık’ın 1979’da ölümü ile çok sarsıldı ve âdeta hayata küsen sanatçı 1986’da Şalvar Bank filmi ile sinemaya geri döndü.

Son zamanları

1986’nın ardından, geçirdiği karaciğer rahatsızlığı sebebiyle oyunculuğa yeniden ara verdi. 1990’da dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın sağladığı imkânlarla karaciğer nakli için ABD’ye gitti. Döndükten sonra bir özel televizyon kanalında Sadri Alışık Halk Show adlı bir program sundu ancak ilk sezon tamamlanınca bu programdan ayrıldı.

Uzun bir hastalık döneminin ardından 1994 yılında son filmi Yengeç Sepeti’ni çekti. Bu filmindeki rolüyle de Mehmet Aslantuğ’la beraber 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı.

Alışık, ağırlıklı olarak İstanbul için yazdığı şiirlerinin toplandığı bir şiir kitabı yayımlamış ve yağlı boya ve kara kalem tablolara da imza atmıştır.

Vefatı

Sadri Alışık’ın, eşi Çolpan İlhan ile birlikte yattığı Zincirlikuyu Mezarlığı’ndaki kabri, İstanbul

Karaciğer, böbrek ve solunum yetmezliği ile kemik iliği hastalığı nedeniyle tedavi görmekte olan Alışık, 18 Mart 1995 tarihinde İstanbul’da 69 yaşında yaşamını yitirdi. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Sanatçının anısına, eşi Çolpan İlhan tarafından kurulan Sadri Alışık Kültür Merkezince her yıl Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri verilmektedir.

Üzerine Yapılmış Akademik Çalışmalar

Sadri Alışık üzerine Türk Sinemasında Erkek Yıldız Olgusu ve Yeşilçam’da Kural Dışı Bir Yıldız: Sadri Alışık adlı yüksek lisans tezleri hazırlanmıştır. Turist Ömer ile ilgili olarak da Turist Ömer: Yeşilçam’da Bir Müphem adlı yüksek lisans tezi bulunmaktadır. Bir bölümü Turist Ömer ile ilgili olan Yeşilçam Dönemi Seri Komedi Filmleri: Cilalı İbo ve Turist Ömer Örneği ve Türk Sinemasında Fantastik Tür Filmlerinin Anlatı Yapısı (Drakula İstanbul’da, Turist Ömer Uzay Yolunda ve Ulak Filmleri Üzerine Bir İnceleme) adlı yüksek lisans tezleri de mevcuttur.

Sadri Alışık ile ilgili olarak Tamer Bayrak’ın Sinemada Karakter Olgusu: Bir Karakter Oyuncusu olarak Sadri Alışık ve Hacer Aker’in Gri Alanlarda “Sanki Gibi Bir Şey”: Turist Ömer adlı makaleleri bulunmaktadır.

Filmleri

Yıl Yapım Not(lar) Yıl Yapım Not(lar) Yıl Yapım Not(lar)
1944 Günahsızlar 1964 Ayşecik Cimcime Hanım – Turist Ömer 1969 Damga
1949 Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm 1964 Ayşecik Çıtı Pıtı Kız 1969 Hancı
1950 Çakırcalı Mehmet Efe 1964 Beş Şeker Kız 1969 Kaldırım Çiçeği
1950 İstanbul Geceleri 1964 Bomba Gibi Kız 1969 Menekşe Gözler
1951 Allaha Ismarladık 1964 Erkek Sözü 1969 Muhabbet Kuşu
1951 Hürriyet Şarkısı 1964 Fıstık Gibi Maşallah 1969 Turist Ömer Arabistan’da – Turist Ömer
1951 İstanbul Çiçekleri 1964 Hızır Dede 1970 Afacan
1951 Kendini Kurtaran Şehir / Şanlı Maraş 1964 Kelebekler Çift Uçar 1970 Ah Müjgan Ah
1951 Tanrı Şahidimdir 1964 Köye Giden Gelin 1970 Arkadaşlık Öldü mü?
1951 Vatan ve Namık Kemal 1964 Sıkı Dur Geliyorum 1970 Darıldın mı Cicim Bana
1952 İki Süngü Arasında 1964 Sokakların Kanunu 1970 Erkeklik Öldü mü Abiler
1952 Yavuz Sultan Selim Ağlıyor 1964 Taşralı Kız 1970 Fatoş Talihsiz Yavru
1953 Halıcı Kız 1964 Turist Ömer – Turist Ömer 1970 Fıstık Gibi
1953 Soygun 1964 Uçurumdaki Kadın 1970 İç Güveysi
1953 Suçlu Benim 1965 Adım Çıkmış Sarhoşa 1970 İşler Karışık
1955 Battal Gazi Geliyor 1965 Ava Giden Avlanır 1970 Talihsiz Baba
1955 Beyaz Şehir 1965 Berduş Milyoner 1970 Tatlı Hayal
1955 Izdırap Şarkısı 1965 Hırsız 1970 Turist Ömer Yamyamlar Arasında – Turist Ömer
1955 Sevdiğim Sendin 1965 Kocamın Nişanlısı 1970 Zalim
1956 Beş Hasta Var 1965 Komşunun Tavuğu 1971 Afacan Küçük Serseri
1957 Kahpenin Aşkı 1965 Nazar Değmez İnşallah 1971 Ali Baba ve Kırk Haramiler
1958 Altın Kafes 1965 Pantolon Bankası 1971 Ayıpettin Şemsettin
1958 Duvaklı Göl 1965 Şaka ile Karışık 1971 Çılgın Yenge
1958 İftira 1965 Sana Lâyık Değilim 1971 Cımbız Ali / Yırtık Niyazi
1958 İstanbul Macerası 1965 Serseri Aşık 1971 Kavanoz Dipli Dünya
1959 Ben Kahbe Değilim 1965 Seveceksen Yiğit Sev 1971 Sevdiğim Uşak
1959 Düşman Yolları Kesti 1965 Soytarı 1971 Tamam Mı Canım
1959 Hicran Yarası 1965 Turist Ömer Dümenciler Kralı – Turist Ömer 1971 Toto Kralı
1959 Kalpaklılar 1965 Üç Kardeşe Bir Gelin 1971 Turist Ömer Boğa Güreşçisi – Turist Ömer
1959 Şeytan Mayası 1965 Yankesicinin Aşkı 1971 Üvey Ana
1959 Vatan Uğruna / Kıbrıs’ın Belası Kızıl Eoka 1966 Ah Güzel İstanbul 1972 Afacan Harika Çocuk
1959 Yalnızlar Rıhtımı 1966 Boyacı 1972 Ay Aman Of
1959 Zümrüt 1966 Efkârlıyım Abiler 1972 Aynı Yolun Yolcusu
1961 Aşkın Saati Gelince 1966 Gariban 1972 Gelinlik Kızlar
1961 Küçük Hanımefendi 1966 Günahkar Kadın 1972 Kırk Yalan Memiş
1961 Külkedisi 1966 Kaderin Cilvesi 1972 Sevgili Hocam
1961 Şahane Kadın 1966 Karakolda Ayna Var 1973 Balıkçı Osman
1961 Seni Benden Alamazlar 1966 Milyonerin Kızı / İntikam Hırsı 1973 Dertli
1961 Seviştiğimiz Günler 1966 Seni Bekleyeceğim 1973 Dikiz Aynası
1961 Silahlar Konuşuyor 1966 Sevgilim Bir Artistti 1973 Tatlım
1961 Utanmaz Adam 1966 Şoför Deyip Geçmeyin 1973 Turist Ömer Uzay Yolunda – Turist Ömer
1962 Ayşecik Yavru Melek 1966 Sokak Kızı 1974 Atını Seven Kovboy
1962 Daima Kalbimdesin 1966 Turist Ömer Almanya’da – Turist Ömer 1974 Ayyaş
1962 Fatoş’un Bebekleri 1967 Ağır Suç 1974 Ne Hakem
1962 Hayat Bazen Tatlıdır 1967 Akşamcı 1975 Deli Deli Tepeli
1962 Küçük Hanım Avrupa’da 1967 Bekâr Odası 1975 Haşhaş
1962 Küçük Hanımın Kısmeti 1967 Bitirimsin Abi 1976 Baş Belası
1962 Küçük Hanımın Şoförü 1967 Gecekondu Peşinde 1976 Ben Sana Mecburum
1963 Acı Aşk 1967 Hindistan Cevizi 1976 Hamza Dalar Osman Çalar
1963 Aman Kimse Duymasın 1967 Kız Kolunda Damga Var 1976 Saffet Beni Affet
1963 Arka Sokaklar 1967 Marko Paşa – Marko Paşa 1977 Acı Hatıralar
1963 Bize de mi Numara 1967 Ringo Kazım 1977 Seyahatname
1963 Çalınan Aşk 1967 Şaşkın Hafiye Killing’e Karşı 1983 Kartallar Yüksek Uçar
1963 Dişi Kurt 1967 Serseri 1986 Babamın Namusu
1963 Geçim Dünyası 1967 Serseriler Kralı 1986 Babasının Oğlu
1963 Helal Olsun Ali Abi – Turist Ömer 1968 Agora Meyhanesi 1986 Bebek Davası (film)
1963 İlk Göz Ağrısı 1968 Benimle Evlenir Misin 1986 Çalıkuşu
1963 Kendini Arayan Adam 1968 Dertli Gönlüm 1986 Çapkın Baba
1963 Korkusuz Kabadayı 1968 Efkarlı Sosyetede 1986 Eşşek Oğlum ve Ben
1963 Maceralar Kralı 1968 Kırmızı Fener Sokağı 1986 Şalvar Bank
1963 Üç Öfkeli Genç 1968 Paydos 1986 Kız Babası
1964 Afilli Delikanlılar 1968 Yara 1987 Saat Sabahın Dokuzu
1964 Ahtapotun Kolları 1969 Acı İle Karışık 1994 Yengeç Sepeti
1964 Anadolu Çocuğu 1969 Ağlama Değmez Hayat
1964 Avare 1969 Altın Kalpler

Özel yaşamı

Bir süre sinema oyuncusu Neriman Esen’le evli kalan Alışık, ardından Çolpan İlhan’la evlendi. Bu evlilikten tek çocuğu Kerem Alışık dünyaya geldi.

Plakları

  • 1964: Avare / Dalgamıza Bakalım – Serengil Plak 10003
  • 1964: Tophane Rıhtımında / Turist Ömer – Melodi Plak 2161
  • 1970: Turist Ömer Arabistan’da / Turist Ömer – Saner Plak 1003

Ödüller

  • 1966: Sanremo Bodrig Hera Güldürü Filmleri Şenliği – Gümüş Ağaç Plakası Özel Ödülü – Ah Güzel İstanbul
  • 1971: 8. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu – Afacan Küçük Serseri
  • 1994: 31. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Erkek Oyuncu – Yengeç Sepeti
  • 1996 – Odisseus Elitis, Yunan şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1911)
  • 2001 – John Phillips, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (d. 1935)
  • 2003 – Adam Osborne, İngiliz-Amerikalı yazar, yayıncı ve bilgisayar tasarımcısıdır (d. 1939)
  • 2008 – Anthony Minghella, İngiliz film yönetmeni ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (d. 1954)
  • 2009 – Natasha Richardson, Britanyalı oyuncu (d. 1963)
  • 2010 – Fess Parker, Amerikalı film ve televizyon oyuncusudur (d. 1924)
  • 2012 – V. George Tupou, Tonga’nın eski kralı (d. 1948)
  • 2015 – Richard Gruenther, Amerikalı bir modern pentatloncuydu (d. 1924)
  • 2016 – Jan Němec, Çek film yönetmeni ve senarist (d. 1936)
  • 2016 – Joe Santos, Amerikalı oyuncudur (d. 1931)
  • 2016 – Lothar Späth, Alman siyasetçi (d. 1937)
  • 2016 – John Urry, İngiliz toplum bilimci (d. 1946)
  • 2016 – Guido Westerwelle, Alman hukukçu, diplomat ve siyasetçi (d. 1961)
  • 2017 – Chuck Berry, Amerikalı müzisyen (d. 1926)
  • 2017 – Ashwin Sundar, Hint otomobil yarışçısı (d. 1985)
  • 2018 – Li Ao, Çinli -Tayvanlı yazar, sosyal yorumcu, tarihçi ve bağımsız politikacıdır (d. 1935)
  • 2019 – Egon Balas, Rumen akademisyen ve matematikçidir (d. 1922)
  • 2019 – György Baló, Macar radyo, televizyon sunucusu, gazeteci ve akademisyendir (d. 1947)
  • 2019 – John Carl Buechler, Amerikalı özel efekt sanatçısı, senarist, film yapımcısı, yönetmeni ve oyuncu (d. 1952)
  • 2019 – Jerrie Cobb, Amerikalı havacı ve pilot (d. 1931)
  • 2020 – Rose Marie Compaoré, Burkina Fasolu politikacı (d. 1958)
  • 2020 – Luciano Federici, İtalyan profesyonel futbolcudur (d. 1938)
  • 2020 – Joaquín Peiró, İspanyol eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1936)
  • 2020 – Henri Richelet, Fransız ressam (d. 1944)
  • 2020 – Sérgio Trindade, Brezilyalı kimya mühendisi ve araştırmacı (d. 1940)
  • 2021 – Luis Bedoya Reyes, Perulu siyasetçi (d. 1919)
  • 2021 – Mehmet Genç, Türk tarihçi (d. 1934)
  • 2021 – Richard Gilliland, Amerikalı televizyon ve sinema oyuncusu (d. 1950)
  • 2022 – Boris Romançenko, Ukraynalı halk figürü, aktivist ve Holokost mağduru (d. 1926)
  • 2023 – Vladimir Çernavin, Sovyet-Rus rütbeli asker (d. 1928)
  • 2023 – Gloria Dea, Amerikalı aktris, dansçı ve sihirbaz (d. 1922)
  • 2023 – Valeri Sinau, Sovyet-Rus profesyonel futbolcu ve teknik adam (d. 1944)
  • 2023 – Pedro Solbes, İspanyol iş adamı ve bakan (d. 1942)
  • 2023 – Labo Yari, Nijeryalı yazar (d. 1942)

Tatiller ve özel günler

  • Türkiye – 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü
  • Erzurum’un Karayazı ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)
  • Erzurum’un Narman ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)
  • Erzurum’un Tekman ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)

 

wikipedia.org

Ayrıca Kontrol Edin

18 Martta doğanlar

Doğumlar 1075 – Zemahşerî, İranlı İslam bilgini (ö. 1144) Zemahşerî Tam adı Ebü’l-Kāsım Mahmud b. Ömer b. Muhammed …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


Seç ve dinle