
18 Martta ölenler
Ölümler
- 235 – Alexander Severus, Roma imparatoru (d. 208)
- 978 – Edward, 975 yılından öldürüldüğü 978 yılına kadar İngiltere Kralı (d. 962)
- 1227 – III. Honorius, 18 Temmuz 1216 – 18 Mart 1227 doneminde Papalık yapmıştır (d. 1148)
- 1314 – Jacques de Molay, Tapınak Şövalyelerinin 23. büyük üstadı
Jacques de Molay | |
---|---|
![]() |
|
23. Tapınak Şövalyeleri büyük üstadı | |
Görev süresi 1292-1314 |
|
Yerine geldiği | Thibaud Gaudin |
Yerine gelen | Tarikat dağıldı. |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | y. 1240-1250 Molay, Haute-Saône, Burgundiya Kontluğu |
Ölüm | 11 veya 18 Mart 1314 (70 yaşında) Paris, Fransa Krallığı |
Milliyeti | Fransız |

Jacques de Molay 1244 yılında Fransa’nın Vitrey bölgesinde doğduğu tahmin edilen Tapınak Şövalyelerinin 23. büyük üstadı. Günümüzde mason localarına katılma yaşı olan 21 yaşında, 1265 yılında tarikata katılmıştır. Şövalyelerin başına geçtikten sonra tarikatın merkezini İngiltere’den Kıbrıs’a taşıması sonucu, templier’lerin inanılmayacak derecede zenginleşmesi ve güçlenmesi ile dikkatleri üzerine çekmiştir.
Hayatı
Fransa kralı IV. Philippe sürekli olarak borçlanmakta olduğu tarikata katılması reddedilince dönemin papası V. Clemens ile ortak olarak de Molay’ı yok etmeyi ve tapınakçı servetini ele geçirmeyi planlar. 1307 senesinde Jacques de Molay Fransa’ya çağrılır, buraya kadar her şey normal kabul edilebilecek iken garip olan da Molay’in bütün şövalyeleri ile birlikte kralın davetini kabul etmesidir. Zira kralın planlarından haberdardırlar, neye güvenip giderler, tarihçiler için hala bir sırdır. Nihayetinde de Molay ve şövalyeleri dinden çıkmakla ve binbir türlü iblislikle suçlanırlar. Alıştığımız üzere engizisyon affedici bir kurum olmuş değildir. Sonucu baştan belli olan davanın neticesinde şövalyelerin bir kısmı idam edilir, Jacques de Molay hapse atılır. 7 senesini tutuklu olarak geçirdikten sonra 18 Mart 1314’te yakılarak idam edilecektir. Son sorgusunda daha önce kabul etmiş olduğu tüm suçlamaları (Baphomet’e tapmak, orgy’lerde bulunmak, şeytanın kıçını öpmek, İsa’yı reddetmek) reddedecek, çektirdikleri işkencenin sona ermesi için kabul ettiğini iddia edecek ve tek suçunun da bunları baştan kabul etmiş olmak olduğunu söyleyecektir. Son sözleri yüce tapınakçı örgütünü karalayacak beyanatları için af dilemek olmuştur ya da öyle inanılır. Bir kazığa bağlanıp yakılarak idam edilmiştir. İdam edilirken Papaya ve Fransa kralına beddualarla ve hakaretlerle bulunmuştur. İdam edildiği yıl Papa ve Fransa kralı da ölmüştür.
Nihayetinde Jacques de Molay bugün bile gizemli bir kişi olmayı sürdürmektedir.
- 1584 – IV. İvan (Korkunç İvan), Rus Çarı (d. 1530)
IV. İvan İvan Vasiliyeviç Korkunç İvan Иван Грозный |
|||||
---|---|---|---|---|---|
Tüm Rusya’nın çarı | |||||
Hüküm süresi | 16 Ocak 1547 – 28 Mart 1584 | ||||
Taç giymesi | 16 Ocak 1547 | ||||
Sonra gelen | I. Fyodor | ||||
Moskova büyük prensi | |||||
Hüküm süresi | 3 Aralık 1533 – 16 Ocak 1547 | ||||
Önce gelen | III. Vasili | ||||
Doğum | 25 Ağustos 1530 Kolomenskoye, Moskova |
||||
Ölüm | 28 Mart 1584 (53 yaşında) Moskova |
||||
Defin | Kelmisvi Şapeli, Moskova | ||||
Eş(ler)i | Anastasiya Romanovna Mariya Temryukovna Marfa Sobakina Anna Koltovskaya Anna Vasilchikova Vasilisa Melentyeva Maria Dolgorukaya Mariya Nagaya |
||||
Çocuk(lar)ı | Çareviç Dmitry Ivanovich (Rusya) Çareviç İvan İvanoviç I. Fyodor Dimitri İvanovich |
||||
|
|||||
Hanedan | Rurik | ||||
Babası | III. Vasili | ||||
Annesi | Elena Glinskaya | ||||
Dini | Rus Ortodoks |
IV. İvan, İvan Vasiliyeviç veya yaygın adıyla Korkunç İvan (Rusça: Ива́н четвёртый, Васи́льевич, Иван Грозный 25 Ağustos 1530; Kolomenskoye, Moskova – 28 Mart 1584, Moskova), son Moskova Knezi ve ilk Rus çarı. Düzenlediği seferler ve yaptığı fetihlerle Moskova Knezliği’ni lağvetmiş ve Rus Çarlığı’nı kurmuş olan bir hükümdardır. Rusya’yı, “Tüm Rusya’nın çarı” sıfatıyla 1547 yılından 1584’teki ölümüne kadar yönetmiştir.
Hükümdarlığı

Henüz üç yaşında Moskova Knezliği’nin başına geçti. 1547’de taç giydi. 1549’da Zemskiy Sobor‘u kurdu. Kararlı, etkileyici ve acımasız bir portre çizen İvan, büyük hırsları olan ve intikam duygusu oldukça yüksek bir Rus lideriydi. Tatarlar üzerine yaptığı birçok sefer bunun kanıtıydı. Düşmanları arasında korku salan, gözü kara, dengesiz kişiliğe sahip olan IV. Ivan bu yüzden kendine ihanet ettiği gerekçesiyle 1582 yılında oğlunu öldürdü.
Yaptığı çeşitli seferlerle Moskova Knezliği’ni genişletti. Bu durumdan faydalanarak kendini “Tüm Rusya’nın çarı” ilan etti. Böylece devlet, Çarlık yönetim sistemine geçmiş oldu
1550’de sivil ve ruhani büyüklerden teşekkül eden bir toplantı olan Sobor düzenledi. Toplantıda, Rusya’da yürürlükte olan devlet ve kilise kanunları ile nizamları üzerine konuşmalar yapıldı. Bu toplantıda karar alıcıları Mümtaz Heyet olarak adlandırıldı.
Çar’ın en yakın müşavirleri sıfatıyla devlet işlerinde önemli rol oynayan Mümtaz Heyet, 1553’te İvan’ın gözünden düşmeye başladı. Metropolit Macari’nin etkisiyle kendini Tanrı inayetiyle hükümdar, Rusya’yı dilediği gibi idareye memur bir Çar diye telakki ediyordu.
1560’ta İvan’ın eşi Anastasya, geride İvan ve Fyodor adlı iki çocuk bırakarak öldü. Eşinin her yönden İvan üzerinde etkisi vardı. Eşinin ölümü İvan’ı zevk ve sefahat alemine dalmasına neden oldu. Yine bu dönemde yeni gözdeleri ortaya çıktı. Bunların da kışkırtmasıyla uzun zamandır içinde sakladığı arzular ve hevesler ortaya çıkmaya başladı. Bu süreçte birçok kişi sürgüne gönderildi.
1564’te çocuklarını, saray hademeleri ve maiyetini, saray hazinesini alarak Kremlin’i terk etti. Bu gidiş Moskovalılar gözünde bir muammaydı. Bir yıl sonra soylulara ve ruhani liderlere, “Soyluların ihanet içinde olduğu için Moskova’yı terk ettiğini” yazdı.
Bu Moskova’da derin bir etki yarattı ve Çar’ın geri dönmesi için çabalar başladı. Nihayet iki ay sonra Moskova’ya döndü. Fakat 35 yaşında olmasına rağmen ihtiyar bir görüntüyle tanınmaz hale gelmişti.
Döner dönmez ‘hainleri’ cezalandırmaya başladı. Böylece hem tek adam olma yönünde büyük bir adım atacaktı hem de tek adamlığı destekleyecek ıslahatları yapma fırsatı bulacaktı. Nihayet Opriçnina denilen idari bir sistemi yerleştirerek bu emellerine ulaştı.
Ölümü
Bu rejimi tam 20 yıl sürdürdü. Bu dönemde birçok olay kanlı baskınlar sonucu örtüldü. Yine bu dönem içinde 1582 yılında kendi oğlunu bile öldürmekten çekinmeyen Çar İvan, 28 Mart 1584’te Bogdan Belsky ile satranç oynarken 53 yaşında öldü. Kehanetler, IV. İvan’ın bu tarihte öleceğini söylüyordu. 1960’lı yıllarda mezarını açan arkeologlar, zehirlendiğine dair kanıt oluşturabilecek cıva kalıntılarına ulaştı. Bogdan Belski ve daha sonra çar olan Boris Godunov tarafından zehirlendiği sanılmaktadır.
- 1703 – Maria de Dominici, Maltalı bir ressam, heykeltıraş ve Karmelit üçüncü derecede bir rahibeydi (d. 1645)
- 1745 – Robert Walpole, İngiliz politikacı (d. 1676)
- 1768 – Laurence Sterne, İrlandalı yazar (d. 1713)
- 1869 – Pauline Fourès, Fransız ressam ve roman yazarı (d. 1778)
- 1871 – Augustus De Morgan, Britanyalı matematikçi ve mantıkçı (d. 1806)
- 1876 – Ferdinand Freiligrath, Alman çevirmen ve şair (d. 1810)
- 1913 – I. George, Yunanistan Kralı (d. 1845)
- 1929 – Hamza Hakimzade Niyazi, Özbek şair, yazar ve edebi çevirmen (d. 1889)
- 1936 – Elefterios Venizelos, Yunan politikacı (d. 1864)
- 1937 – Mélanie Bonis, Fransız geç romantik dönem bestecisi (d. 1858)
- 1945 – Teyfuk Abdul, Sovyetler Birliği Kahramanı madalyalı Kırım Tatarı askeri (d. 1915)
- 1964 – Norbert Wiener, Amerikalı matematikçi ve sibernetik biliminin kurucusu (d. 1894)
- 1965 – I. Faruk, Mısır Kralı (d. 1920)
I. Faruk فاروق الأول |
|||||
---|---|---|---|---|---|
![]() |
|||||
Mısır Kralı ve Nubya, Sudan, Kurdufan ve Darfur Hükümdarı | |||||
Hüküm süresi | 28 Nisan 1936 – 26 Temmuz 1952 | ||||
Önce gelen | I. Fuad | ||||
Sonra gelen | II. Fuad | ||||
Doğum | 11 Şubat 1920 Kahire, Mısır Sultanlığı |
||||
Ölüm | 18 Mart 1965 (45 yaşında) Roma, İtalya |
||||
Eş(ler)i | Feride (1938-1948) Neriman Sadık (1951-1954) |
||||
Çocuk(lar)ı | Feriyal Fevziye Fediye Fuad |
||||
|
|||||
Hanedan | Kavalalılar Hanedanı | ||||
Babası | I. Fuad | ||||
Annesi | Nazlı Sabri | ||||
Dini | Sünni İslam |
I. Faruk (Arapça: فاروق الأول; d. 11 Şubat 1920 – ö. 18 Mart 1965), 1936-1952 arasında Mısır kralı. Unvanı: Mısır ve Sudan Kralı, Darfur ve Nübye Hükümdarı.
16 yaşında babası I. Fuad’ın ölümü üzerine tahta çıktı. II. Dünya Savaşı sırasında Mısır’daki İngiliz askeri varlığına karşı tarafsız kalmaya çalıştı. Savaştan sonra kurulan İsrail’e karşı yapılan 1948 Arap-İsrail Savaşı’nda alınan ağır yenilgi ve İngiliz işgalinin kaldırılamaması, milliyetçiliğin güçlenmesine neden oldu. Bu başarısızlıkları Kral Faruk’un kötü ve yetersiz yönetimine bağlayan Cemal Abdünnasır liderliğindeki Hür Subaylar Hareketi, 23 Temmuz 1952’de Mısır Devrimi’ni gerçekleştirerek, Faruk’u tahttan çekilmeye zorladı ve 26 Temmuz 1952’de İtalya’ya gitmesine müsaade edildi. Sürgüne giderken ‘Bir gün gelecek; dünyada 5 kral kalacak. Dördü iskambil kağıtlarında, birisi de Büyük Britanya’da’ demiştir.
Yerine çocuk yaşlardaki oğlu II. Fuad geçtiyse de, bir yıla kalmadan 18 Haziran 1953’te Mısır’da Cumhuriyet ilan edildi. 1965 yılında Roma’da öldü.
- 1967 – Julio Baghy, Macar aktör (d. 1891)
- 1977 – Marien Ngouabi, Kongolu asker ve siyasetçi (d. 1938)
- 1980 – Erich Fromm, Amerikalı sosyolog (d. 1900)
- 1981 – Cahide Sonku, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve ilk kadın yıldızı) (d. 1919)
Cahide Sonku
|
|
---|---|
![]() Cahide Sonku
|
|
Doğum | Cahide Serap 27 Aralık 1911 San’a, Yemen |
Ölüm | 18 Mart 1981 (69 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
Meslek | Oyuncu, yapımcı |
Evlilik |
Talat Artemel
(e. 1936; b. 1938) İhsan Doruk
(e. 1943; b. 1954) |
Çocuk(lar) | Ender Doruk |
Ebeveyn(ler) | Yüzbaşı Necati Bey |
Akraba | Çorapsız İbrahim Paşa (dedesi) Canan Serap (ablası) |
Cahide Sonku ya da doğumdaki adıyla Cahide Serap (27 Aralık 1911, Yemen – 18 Mart 1981, İstanbul), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve sinema oyuncusu.
Yaşamı
Çocukluk
O dönem Osmanlı Devleti toprağı olan San’a’da doğdu. Babası bir Osmanlı subayı Yüzbaşı Necati Bey, dedesi Çorapsız İbrahim Paşa ise Osmanlı Ordusunda 7. Ordu Komutanı’ydı. Aynı yıllarda babası dedesinin emrindeydi. I. Dünya Savaşı’nın başlaması ve Yemen’in Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmasının ardından aile San’a’dan ayrılarak İstanbul’a geldi. Babası Necati Bey bir süre sonra ailesini terk etti ve annesi Necati Bey’den boşandı. Aile paşa dedelerinin Fatih’teki konağına yerleşti. Çocukluğu zorluklarla geçen Cahide’nin, dedesi İbrahim Paşa’nın vefatının ardından çıkan bir yangında evleri yandı. Durumdan haberdar olan Necati Bey Cahide ve ablasını yanına almak istedi. Abla kabul etti[1] ama Cahide annesinin yanında kalmayı tercih etti. İlk ve ortaokulu Fatih’te tamamladı. Sultan Selim’deki Cumhuriyet Kız Ortaokulundan mezun oldu.
Kariyer
Ortaokul sıralarında sanatla tanıştı. Henüz 16 yaşındayken Darülbedayi’ye girdi, zamanla İstanbul Şehir Tiyatroları’nın gözde oyuncuları arasında yerini aldı. Önce Halkevleri Tiyatrosu akabinde ise İstanbul Belediye Konservatuvarı, ardından da Muhsin Ertuğrul’un keşfiyle Darülbedayi’de (1932-Şehir Tiyatroları) “Yedi Köyün Zeynebi” ile oyunculuğa başladı. Muhsin Ertuğrul, döneminin önemli isimlerindendir. 1933’te Söz Bir Allah Bir filmiyle sinemaya adım attı. Daha sonra, 1950 yılında kendi adına Sonku Film şirketini kurdu. Fedâkar Ana filmiyle ilk kez yönetmenliği denedi. Oyuncu Talat Artemel ile evlenip ayrıldı. Daha sonra, 1943 yılında «Tütün Kralı» lakabıyla bilinen iş insanı İhsan Doruk ile evlendi ve bir süre sonra bu eşinden de ayrıldı. Daha sonra İhsan Doruk ile yeniden evlenen Cahide’nin bu evlilikten Ender adında bir kız çocuğu oldu. Sonra yeniden boşandı. Bataklı Damın Kızı Aysel adlı filmle ünlenen sanatçı, filmlerinde genel olarak erkeklerin kalbini kırıp kaçan güzel kadın rolüyle izleyicinin karşısına çıktı. Yıldız dergisinin 1951 yılında açtığı yarışmada Vatan ve Namık Kemal “En İyi Film”, başrol oyuncularından Cahide Sonku da “En İyi Kadın Oyuncu” seçildi.

Kariyerinin tescillediği o yıllarda Parseh Gevrekyan adında gayrimüslim genç bir iş insanı ile tanıştı ve aşk yaşamaya başladılar. Gevrekyan, sinema ile özdeşleşen Cahide Sonku’nun hayranlarından biriydi. Ancak Müslüman bir kadının gayrimüslim biriyle beraberliği hoş karşılanmadığından aşklarını gizli yaşadılar. Artan dedikodulara aldırmadan birlikte yaşama kararı alan çiftin bu kararının ardından Cahide’nin Şehir Tiyatroları’ndan atılmasına karar verildi. Ancak buna Muhsin Ertuğrul’un karşı çıkması sonrası Cahide kariyerine devam etti. Fakat Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü Cahide’yi aralıklarla ifade vermeye çağırıyordu. Akabinde başlayan II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye’de “Varlık Vergisi” Kanunu çıktı. Hükûmet vergilerin yüzde 87’sini gayrimüslimlerden tahsil etmeye karar verdi. Parseh Gevrekyan’ın taşınmaz mallarına el konuldu ve Aşkale’deki çalışma kampına gönderildi. Cahide, çevresi ve adli kurumlardaki kişilerin baskısı sonucu Gevrekyan’dan ayrılmak zorunda kaldı.
Son yılları
1963 yılında bir yangın sonucu kurmuş olduğu Sonku Film şirketinin binasının yanması üzerine iflas etmiş, yaşamının geri kalan kısmında Muhsin Ertuğrul sayesinde kısa bir süre Şehir Tiyatrosu’nda çalışmış, daha sonra buradan ayrılmış ve ömrünün son yıllarında alkol bağımlılığı ile mücadele etmiştir.
1979 yılında Sinema Yazarları Derneği hizmet ödülünü aldı. 18 Mart 1981 yılında Alkazar Sineması’nda fenalaşarak 61 yaşında öldü. Cenazesi Muhsin Ertuğrul Şehir Tiyatrosu’nun sahnesinde yapılan törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Her yıl anısına verilen Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü vardır.
Hakkındaki eserler
- Osman Balcıgil, Kızıl Çengi – Bir Cahide Sonku Romanı, 2023
- Gökhan Erarslan – Bir Düş Gibi (Cahide Sonku), 2020[6]
- Eyüphan Erkul, Cahide: Melekler Yeryüzünde Yasayamaz, 2020
- Agâh Özgüç, Cahide Sonku Peçete Kağındaki Anılar, 2007
Filmografisi
Yıl | Film | Görevi | Notlar | Kaynak | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Oyuncu | Yönetmen | Senarist | Yapımcı | Rolü | ||||
1933 | Söz Bir Allah Bir | Evet | Leyla | |||||
1934 | Bataklı Damın Kızı Aysel | Evet | Aysel | |||||
1940 | Şehvet Kurbanı | Evet | ||||||
1940 | Akasya Palas | Evet | Pakize | |||||
1942 | Kıskanç | Evet | Nuriye | |||||
1945 | Yayla Kartalı | Evet | Nermin | |||||
1946 | Senede Bir Gün | Evet | Nazlı | |||||
1947 | Yuvamı Yıkamazsın | Evet | ||||||
1949 | Fedakâr Ana | Evet | Evet | Cavidan | ||||
1951 | Vatan ve Namık Kemal | Evet | Evet | Zekiye | Talat Artemel ve Sami Ayanoğlu ile birlikte yönetti. | |||
1952 | Günahını Ödeyen Adam | Evet | ||||||
1953 | Beklenen Şarkı | Evet | Evet | Evet | Seniha Hanım | |||
1955 | İlk ve Son | Evet | ||||||
1956 | Büyük Sır | Evet | ||||||
1962 | Ayşecik Yavru Melek | Evet | Büyükanne | |||||
1965 | Yahya Peygamber | Evet | ||||||
1965 | Korkusuzlar | Evet | ||||||
1965 | Düşman Kardeşler | Evet | Cahide Anne | |||||
1965 | Beyaz Atlı Adam | Evet | ||||||
1965 | Sevgim ve Gururum | Evet | Esma Hanım | |||||
1966 | Sevda Çiçeğim | Evet | ||||||
1966 | Kovboy Ali | Evet | Cahide | |||||
1966 | El Kızı | Evet | Saime | |||||
1966 | Çalıkuşu | Evet | ||||||
1966 | At Avrat Silah | Evet | ||||||
1966 | Sokak Kızı | Evet | ||||||
1967 | Serseriler Kralı | Evet | Boncuk’un Babaannesi | |||||
1967 | Bizansı Titreten Yiğit | Evet | ||||||
1971 | Mıstık | Evet | Anne |
- Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü
- 1982 – Vasili Çuykov, Sovyetler Birliği Mareşali (d. 1900)
- 1986 – Bernard Malamud, Amerikalı yazar (d. 1914)
- 1993 – Beyhan Cenkçi, Türk gazeteci (d. 1935)
- 1995 – Sadri Alışık, Türk sinemacı (d. 1925)
Sadri Alışık
|
|
---|---|
![]() |
|
Doğum | Mehmet Sadrettin Alışık 5 Nisan 1925 Paşabahçe, Beykoz, İstanbul, Türkiye |
Ölüm | 18 Mart 1995 (69 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
Milliyet | Türk |
Vatandaşlık | Türkiye |
Eğitim | Erkek Lisesi, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi, İstanbul |
Meslek | Oyuncu, komedyen |
Etkin yıllar | 1939-1995 |
Evlilik |
Neriman Esen
(e. 1951; b. 1957) Çolpan İlhan
(e. 1959; ö. 1995) |
Çocuk(lar) | Kerem Alışık |
Ödüller | Tüm Liste |
Sadri Alışık, kimlik adıyla Mehmet Sadrettin Alışık (5 Nisan 1925, İstanbul – 18 Mart 1995, İstanbul), Türk tiyatrocu, sinema oyuncusu ve komedyendir.
1964’ten başlayarak canlandırdığı Turist Ömer ve Ofsayt Osman tipleriyle tanındı. Yaşamı boyunca 200’ü aşkın filmde rol aldı.
Hayatı
5 Nisan 1925 tarihinde İstanbul’da, Paşabahçe, Beykoz’da doğdu. Annesi Saffet Hanım, babası Kaptan Rafet Bey’dir. Çocukluk yıllarında tiyatroya ilgi duydu; okul piyeslerinde rol aldı. Sahneye ilk defa 1939’da Eminönü Halkevi’nde amatör olarak çıktı. Beykoz Ortaokulundan (bugünkü adıyla Ziya Ünsel İlköğretim Okulu) ve ardından İstanbul Erkek Lisesinden mezun oldu.
Lise yıllarında Cağaloğlu Halkevi’nde tiyatro eğitimine başladı. Bu arada Ankara Devlet Konservatuvarı sınavına girip kazanmasına rağmen gözleri miyop olduğu için kayıt yaptıramadı ve İstanbul’a dönüp tiyatroya halkevinde devam etti.[4] Bir süre Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümünde eğitim gördü.
Profesyonel oyunculuğa 1943’te Raşit Rıza Tiyatrosu’nda başladı. Onu halkevindeki bir oyunda izleyen ve beğenen sinema yönetmeni Faruk Kenç’in teklifi üzerine 1944 yılında Günahsızlar adlı filmde rol alarak sinemaya başladı. 19 yaşındayken çevirdiği bu film ile tanındı. Üç yıllık askerlik dönemi nedeniyle bu filmin ardından sinemaya ara verdi. 1950’li yıllarda sinemaya döndüğünde Yeşilçam filmlerinde daha çok yan rollerde görev aldı. Özellikle tarihî filmlerde küçük rollerde oynadı.
1951’de Küçük Sahne Tiyatrosu’nun kadrosuna girdi. Küçük Sahne’nin ardından Karaca, Site, Oda, Kent Oyuncuları ve Oraloğlu tiyatrolarında pek çok oyunda rol aldı. Bu dönemde ayrıca yerli ve yabancı filmlere seslendirme yaptı. 1951’de ilk evliliğini tiyatro sanatçısı Neriman Esen ile yaptı. Bu evlilik 1957’de sona erdi.
1950’lerin sonunda sinema filmlerindeki rolleri büyümeye başladı. Başrolde oynadığı ve bir sokak şarkıcısını canlandırdığı Hicran Yarası filmi o yılın en çok izlenen iki filminden biri oldu. Aynı yıl Kurtuluş Savaşı’nı anlatan Düşman Yolları Kesti ve Kalpaklılar filmlerinde birbirinden zıt karakterler canlandırdı. 1959 yapımı Zümrüt filmindeki “Doktor Fuat” rolü ile Gazeteciler Cemiyeti Türk Film Festivali’nde en iyi erkek oyuncu ödülüne değer görüldü. Aynı yıl Yalnızlar Rıhtımı filminde Çolpan İlhan ile başrolleri paylaştı ve rol arkadaşı Çolpan İlhan ile 20 Ağustos 1959’da evlendi. Bu evlilikten oğulları Kerem Alışık (1960) dünyaya geldi.
1960’ların başında ya paraya, kumara, kadına düşkün kötü adam ya da salon komedilerinde sevimli delikanlı, jönün sempatik arkadaşı rollerinde oynadı. 1961’de çekilen Nejat Saydam’ın yönettiği, başrollerinde Ayhan Işık ve Belgin Doruk’un yer aldığı Küçük Hanımefendi filminde canlandırdığı Bülent Soysal karakteri Alışık’ın film yıldızlığına yükselişinde ilk basamak oldu. Filmin başarısı üzerine serinin diğer filmleri çekildi. Devam filmlerinde Bülent karakterinin hikâyedeki yeri ve önemi giderek arttı.
“Turist Ömer” serisi

Sadri Alışık’ın canlandırdığı Turist Ömer karakteri ilk defa 1963 yılında Ayhan Işık’ın başrolde olduğu Helal Olsun Ali Abi adlı polisiye-komedide bir yan karakter olan “Turist Ömer” rolünü canlandırmasıyla başladı. Yönetmen Hulki Saner’in amcası Rasih Bey’den esinlenerek yarattığı bu karaktere Sadri Alışık da bir asker arkadaşından esinlendiği çarpık selamı ve kendi gözlemlerini kattı. Bu filmin başarısının ardından 1964’te Yeşilçam’ın popüler çocuk yıldızı Ayşecik ile Turist Ömer’i bir araya getiren ve Turist Ömer’in yine yan karakter olduğu Ayşecik Cimcime Hanım ve Ayşecik Çıtı Pıtı Kız filmleri çekildi. Bu filmlerin gişedeki başarısının üzerine Alışık, 1964 yılında Turist Ömer’in ana karakter olduğu Turist Ömer filminde başrol oynadı. Alışık, ilk Turist Ömer filminden sonra on yıl içinde 7 filme ulaşacak olan Turist Ömer serisinde başrol oynadı ve geniş kitleler tarafından tanınıp sevildi.
“Avare” karakteri
Toplam on yedi film çektiği 1964 yılı, Sadri Alışık’ın kariyerinin en üretken yılı idi. 1964 yılında başrolde oynadığı filmlerden birisi de 1951 yapımı Aware adlı Hint filminden uyarlanan Avare (1964) filmi idi. Alışık, bu filmle birlikte avare, gariban karakterler ile özdeşleşti. Bu filmdeki repliklerinden biri zaman içinde ikonlaşarak Sadri Alışık imajının bir parçası oldu:
“ | …Sokak köpeklerine selam vermek, adam olmaya çeyrek var demektir! | „ |
“Ofsayt Osman” karakteri
1965’te Şaka ile Karışık filminde Ofsayt Osman karakterini canlandırdı. Özellikle filmin final sahnesindeki performansı çok beğenildi. Film, hiçbir işte başarılı olamamasından, “hiç gol atamamasından” dolayı adı Ofsayt’a çıkmış sevimli bir serseri tip olan Osman’ın şu repliği ile hatırlandı:
“ | Bu da mı gol değil be? Adaletine insanlığına kurban olayım hâkim bey bu da mı gol değil?” | „ |
“Haşmet İbriktaroğlu” karakteri
1966 yılında kara komedi tarzındaki Ah Güzel İstanbul filminde Ayla Algan ile başrolü paylaştı. Alışık’ın canlandırdığı varını yoğunu miskinliği yüzünden kaybetmiş Haşmet İbriktaroğlu karakteri, Türk sinema tarihinin en kült karakterlerinden birisi hâline geldi.
Müzisyenliği
Alışık, 1964-1970 yılları arasında filmlerde seslendirdiği şarkılardan oluşan üç kırkbeşlik plak çıkardı. 1968 yılında ise hem şarkı söylediği hem de hikâyeler anlattığı gazino programlarına başladı. Gösterisini tek kişilik bir piyese çeviren Alışık, 1980’e kadar sürdürdüğü gazino programlarını “dünün meddahını bugüne uyarlamak istedim” diye anlatmıştır. Sahne şovunda anlattığı “Müjgan” hikâyesi çok beğenilince 1970’te Ah Müjgan Ah adıyla sinemaya aktarılmıştır. Gazino programlarının ardından şarkıcılığını öne çıkardığı Acı İle Karışık (1969), Menekşe Gözler (1969), Üvey Ana (1971) gibi filmler çevirdi.
Son filmleri
Alışık, Afacan Küçük Serseri’deki rolüyle 1971 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı. 1970’li yılların ikinci yarısında Yeşilçam filmlerinin seyirci kitlesi azalmaya başlayınca gazino programlarına ağırlık verdi. 1977’de Atıf Yılmaz’ın yönettiği Acı Hatıralar filminde başrol oynadıktan sonra sinemaya 9 yıl ara verdi. Yakın dostu Ayhan Işık’ın 1979’da ölümü ile çok sarsıldı ve âdeta hayata küsen sanatçı 1986’da Şalvar Bank filmi ile sinemaya geri döndü.
Son zamanları
1986’nın ardından, geçirdiği karaciğer rahatsızlığı sebebiyle oyunculuğa yeniden ara verdi. 1990’da dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın sağladığı imkânlarla karaciğer nakli için ABD’ye gitti. Döndükten sonra bir özel televizyon kanalında Sadri Alışık Halk Show adlı bir program sundu ancak ilk sezon tamamlanınca bu programdan ayrıldı.
Uzun bir hastalık döneminin ardından 1994 yılında son filmi Yengeç Sepeti’ni çekti. Bu filmindeki rolüyle de Mehmet Aslantuğ’la beraber 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazandı.
Alışık, ağırlıklı olarak İstanbul için yazdığı şiirlerinin toplandığı bir şiir kitabı yayımlamış ve yağlı boya ve kara kalem tablolara da imza atmıştır.
Vefatı

Karaciğer, böbrek ve solunum yetmezliği ile kemik iliği hastalığı nedeniyle tedavi görmekte olan Alışık, 18 Mart 1995 tarihinde İstanbul’da 69 yaşında yaşamını yitirdi. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Sanatçının anısına, eşi Çolpan İlhan tarafından kurulan Sadri Alışık Kültür Merkezince her yıl Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri verilmektedir.
Üzerine Yapılmış Akademik Çalışmalar
Sadri Alışık üzerine Türk Sinemasında Erkek Yıldız Olgusu ve Yeşilçam’da Kural Dışı Bir Yıldız: Sadri Alışık adlı yüksek lisans tezleri hazırlanmıştır. Turist Ömer ile ilgili olarak da Turist Ömer: Yeşilçam’da Bir Müphem adlı yüksek lisans tezi bulunmaktadır. Bir bölümü Turist Ömer ile ilgili olan Yeşilçam Dönemi Seri Komedi Filmleri: Cilalı İbo ve Turist Ömer Örneği ve Türk Sinemasında Fantastik Tür Filmlerinin Anlatı Yapısı (Drakula İstanbul’da, Turist Ömer Uzay Yolunda ve Ulak Filmleri Üzerine Bir İnceleme) adlı yüksek lisans tezleri de mevcuttur.
Sadri Alışık ile ilgili olarak Tamer Bayrak’ın Sinemada Karakter Olgusu: Bir Karakter Oyuncusu olarak Sadri Alışık ve Hacer Aker’in Gri Alanlarda “Sanki Gibi Bir Şey”: Turist Ömer adlı makaleleri bulunmaktadır.
Filmleri
Yıl | Yapım | Not(lar) | Yıl | Yapım | Not(lar) | Yıl | Yapım | Not(lar) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1944 | Günahsızlar | 1964 | Ayşecik Cimcime Hanım – Turist Ömer | 1969 | Damga | |||
1949 | Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm | 1964 | Ayşecik Çıtı Pıtı Kız | 1969 | Hancı | |||
1950 | Çakırcalı Mehmet Efe | 1964 | Beş Şeker Kız | 1969 | Kaldırım Çiçeği | |||
1950 | İstanbul Geceleri | 1964 | Bomba Gibi Kız | 1969 | Menekşe Gözler | |||
1951 | Allaha Ismarladık | 1964 | Erkek Sözü | 1969 | Muhabbet Kuşu | |||
1951 | Hürriyet Şarkısı | 1964 | Fıstık Gibi Maşallah | 1969 | Turist Ömer Arabistan’da – Turist Ömer | |||
1951 | İstanbul Çiçekleri | 1964 | Hızır Dede | 1970 | Afacan | |||
1951 | Kendini Kurtaran Şehir / Şanlı Maraş | 1964 | Kelebekler Çift Uçar | 1970 | Ah Müjgan Ah | |||
1951 | Tanrı Şahidimdir | 1964 | Köye Giden Gelin | 1970 | Arkadaşlık Öldü mü? | |||
1951 | Vatan ve Namık Kemal | 1964 | Sıkı Dur Geliyorum | 1970 | Darıldın mı Cicim Bana | |||
1952 | İki Süngü Arasında | 1964 | Sokakların Kanunu | 1970 | Erkeklik Öldü mü Abiler | |||
1952 | Yavuz Sultan Selim Ağlıyor | 1964 | Taşralı Kız | 1970 | Fatoş Talihsiz Yavru | |||
1953 | Halıcı Kız | 1964 | Turist Ömer – Turist Ömer | 1970 | Fıstık Gibi | |||
1953 | Soygun | 1964 | Uçurumdaki Kadın | 1970 | İç Güveysi | |||
1953 | Suçlu Benim | 1965 | Adım Çıkmış Sarhoşa | 1970 | İşler Karışık | |||
1955 | Battal Gazi Geliyor | 1965 | Ava Giden Avlanır | 1970 | Talihsiz Baba | |||
1955 | Beyaz Şehir | 1965 | Berduş Milyoner | 1970 | Tatlı Hayal | |||
1955 | Izdırap Şarkısı | 1965 | Hırsız | 1970 | Turist Ömer Yamyamlar Arasında – Turist Ömer | |||
1955 | Sevdiğim Sendin | 1965 | Kocamın Nişanlısı | 1970 | Zalim | |||
1956 | Beş Hasta Var | 1965 | Komşunun Tavuğu | 1971 | Afacan Küçük Serseri | |||
1957 | Kahpenin Aşkı | 1965 | Nazar Değmez İnşallah | 1971 | Ali Baba ve Kırk Haramiler | |||
1958 | Altın Kafes | 1965 | Pantolon Bankası | 1971 | Ayıpettin Şemsettin | |||
1958 | Duvaklı Göl | 1965 | Şaka ile Karışık | 1971 | Çılgın Yenge | |||
1958 | İftira | 1965 | Sana Lâyık Değilim | 1971 | Cımbız Ali / Yırtık Niyazi | |||
1958 | İstanbul Macerası | 1965 | Serseri Aşık | 1971 | Kavanoz Dipli Dünya | |||
1959 | Ben Kahbe Değilim | 1965 | Seveceksen Yiğit Sev | 1971 | Sevdiğim Uşak | |||
1959 | Düşman Yolları Kesti | 1965 | Soytarı | 1971 | Tamam Mı Canım | |||
1959 | Hicran Yarası | 1965 | Turist Ömer Dümenciler Kralı – Turist Ömer | 1971 | Toto Kralı | |||
1959 | Kalpaklılar | 1965 | Üç Kardeşe Bir Gelin | 1971 | Turist Ömer Boğa Güreşçisi – Turist Ömer | |||
1959 | Şeytan Mayası | 1965 | Yankesicinin Aşkı | 1971 | Üvey Ana | |||
1959 | Vatan Uğruna / Kıbrıs’ın Belası Kızıl Eoka | 1966 | Ah Güzel İstanbul | 1972 | Afacan Harika Çocuk | |||
1959 | Yalnızlar Rıhtımı | 1966 | Boyacı | 1972 | Ay Aman Of | |||
1959 | Zümrüt | 1966 | Efkârlıyım Abiler | 1972 | Aynı Yolun Yolcusu | |||
1961 | Aşkın Saati Gelince | 1966 | Gariban | 1972 | Gelinlik Kızlar | |||
1961 | Küçük Hanımefendi | 1966 | Günahkar Kadın | 1972 | Kırk Yalan Memiş | |||
1961 | Külkedisi | 1966 | Kaderin Cilvesi | 1972 | Sevgili Hocam | |||
1961 | Şahane Kadın | 1966 | Karakolda Ayna Var | 1973 | Balıkçı Osman | |||
1961 | Seni Benden Alamazlar | 1966 | Milyonerin Kızı / İntikam Hırsı | 1973 | Dertli | |||
1961 | Seviştiğimiz Günler | 1966 | Seni Bekleyeceğim | 1973 | Dikiz Aynası | |||
1961 | Silahlar Konuşuyor | 1966 | Sevgilim Bir Artistti | 1973 | Tatlım | |||
1961 | Utanmaz Adam | 1966 | Şoför Deyip Geçmeyin | 1973 | Turist Ömer Uzay Yolunda – Turist Ömer | |||
1962 | Ayşecik Yavru Melek | 1966 | Sokak Kızı | 1974 | Atını Seven Kovboy | |||
1962 | Daima Kalbimdesin | 1966 | Turist Ömer Almanya’da – Turist Ömer | 1974 | Ayyaş | |||
1962 | Fatoş’un Bebekleri | 1967 | Ağır Suç | 1974 | Ne Hakem | |||
1962 | Hayat Bazen Tatlıdır | 1967 | Akşamcı | 1975 | Deli Deli Tepeli | |||
1962 | Küçük Hanım Avrupa’da | 1967 | Bekâr Odası | 1975 | Haşhaş | |||
1962 | Küçük Hanımın Kısmeti | 1967 | Bitirimsin Abi | 1976 | Baş Belası | |||
1962 | Küçük Hanımın Şoförü | 1967 | Gecekondu Peşinde | 1976 | Ben Sana Mecburum | |||
1963 | Acı Aşk | 1967 | Hindistan Cevizi | 1976 | Hamza Dalar Osman Çalar | |||
1963 | Aman Kimse Duymasın | 1967 | Kız Kolunda Damga Var | 1976 | Saffet Beni Affet | |||
1963 | Arka Sokaklar | 1967 | Marko Paşa – Marko Paşa | 1977 | Acı Hatıralar | |||
1963 | Bize de mi Numara | 1967 | Ringo Kazım | 1977 | Seyahatname | |||
1963 | Çalınan Aşk | 1967 | Şaşkın Hafiye Killing’e Karşı | 1983 | Kartallar Yüksek Uçar | |||
1963 | Dişi Kurt | 1967 | Serseri | 1986 | Babamın Namusu | |||
1963 | Geçim Dünyası | 1967 | Serseriler Kralı | 1986 | Babasının Oğlu | |||
1963 | Helal Olsun Ali Abi – Turist Ömer | 1968 | Agora Meyhanesi | 1986 | Bebek Davası (film) | |||
1963 | İlk Göz Ağrısı | 1968 | Benimle Evlenir Misin | 1986 | Çalıkuşu | |||
1963 | Kendini Arayan Adam | 1968 | Dertli Gönlüm | 1986 | Çapkın Baba | |||
1963 | Korkusuz Kabadayı | 1968 | Efkarlı Sosyetede | 1986 | Eşşek Oğlum ve Ben | |||
1963 | Maceralar Kralı | 1968 | Kırmızı Fener Sokağı | 1986 | Şalvar Bank | |||
1963 | Üç Öfkeli Genç | 1968 | Paydos | 1986 | Kız Babası | |||
1964 | Afilli Delikanlılar | 1968 | Yara | 1987 | Saat Sabahın Dokuzu | |||
1964 | Ahtapotun Kolları | 1969 | Acı İle Karışık | 1994 | Yengeç Sepeti | |||
1964 | Anadolu Çocuğu | 1969 | Ağlama Değmez Hayat | |||||
1964 | Avare | 1969 | Altın Kalpler |
Özel yaşamı
Bir süre sinema oyuncusu Neriman Esen’le evli kalan Alışık, ardından Çolpan İlhan’la evlendi. Bu evlilikten tek çocuğu Kerem Alışık dünyaya geldi.
Plakları
- 1964: Avare / Dalgamıza Bakalım – Serengil Plak 10003
- 1964: Tophane Rıhtımında / Turist Ömer – Melodi Plak 2161
- 1970: Turist Ömer Arabistan’da / Turist Ömer – Saner Plak 1003
Ödüller
- 1966: Sanremo Bodrig Hera Güldürü Filmleri Şenliği – Gümüş Ağaç Plakası Özel Ödülü – Ah Güzel İstanbul
- 1971: 8. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu – Afacan Küçük Serseri
- 1994: 31. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Erkek Oyuncu – Yengeç Sepeti
- 1996 – Odisseus Elitis, Yunan şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1911)
- 2001 – John Phillips, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (d. 1935)
- 2003 – Adam Osborne, İngiliz-Amerikalı yazar, yayıncı ve bilgisayar tasarımcısıdır (d. 1939)
- 2008 – Anthony Minghella, İngiliz film yönetmeni ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (d. 1954)
- 2009 – Natasha Richardson, Britanyalı oyuncu (d. 1963)
- 2010 – Fess Parker, Amerikalı film ve televizyon oyuncusudur (d. 1924)
- 2012 – V. George Tupou, Tonga’nın eski kralı (d. 1948)
- 2015 – Richard Gruenther, Amerikalı bir modern pentatloncuydu (d. 1924)
- 2016 – Jan Němec, Çek film yönetmeni ve senarist (d. 1936)
- 2016 – Joe Santos, Amerikalı oyuncudur (d. 1931)
- 2016 – Lothar Späth, Alman siyasetçi (d. 1937)
- 2016 – John Urry, İngiliz toplum bilimci (d. 1946)
- 2016 – Guido Westerwelle, Alman hukukçu, diplomat ve siyasetçi (d. 1961)
- 2017 – Chuck Berry, Amerikalı müzisyen (d. 1926)
- 2017 – Ashwin Sundar, Hint otomobil yarışçısı (d. 1985)
- 2018 – Li Ao, Çinli -Tayvanlı yazar, sosyal yorumcu, tarihçi ve bağımsız politikacıdır (d. 1935)
- 2019 – Egon Balas, Rumen akademisyen ve matematikçidir (d. 1922)
- 2019 – György Baló, Macar radyo, televizyon sunucusu, gazeteci ve akademisyendir (d. 1947)
- 2019 – John Carl Buechler, Amerikalı özel efekt sanatçısı, senarist, film yapımcısı, yönetmeni ve oyuncu (d. 1952)
- 2019 – Jerrie Cobb, Amerikalı havacı ve pilot (d. 1931)
- 2020 – Rose Marie Compaoré, Burkina Fasolu politikacı (d. 1958)
- 2020 – Luciano Federici, İtalyan profesyonel futbolcudur (d. 1938)
- 2020 – Joaquín Peiró, İspanyol eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1936)
- 2020 – Henri Richelet, Fransız ressam (d. 1944)
- 2020 – Sérgio Trindade, Brezilyalı kimya mühendisi ve araştırmacı (d. 1940)
- 2021 – Luis Bedoya Reyes, Perulu siyasetçi (d. 1919)
- 2021 – Mehmet Genç, Türk tarihçi (d. 1934)
- 2021 – Richard Gilliland, Amerikalı televizyon ve sinema oyuncusu (d. 1950)
- 2022 – Boris Romançenko, Ukraynalı halk figürü, aktivist ve Holokost mağduru (d. 1926)
- 2023 – Vladimir Çernavin, Sovyet-Rus rütbeli asker (d. 1928)
- 2023 – Gloria Dea, Amerikalı aktris, dansçı ve sihirbaz (d. 1922)
- 2023 – Valeri Sinau, Sovyet-Rus profesyonel futbolcu ve teknik adam (d. 1944)
- 2023 – Pedro Solbes, İspanyol iş adamı ve bakan (d. 1942)
- 2023 – Labo Yari, Nijeryalı yazar (d. 1942)
Tatiller ve özel günler
- Türkiye – 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü
- Erzurum’un Karayazı ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)
- Erzurum’un Narman ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)
- Erzurum’un Tekman ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi (1918)