
18 Martta doğanlar
Doğumlar
- 1075 – Zemahşerî, İranlı İslam bilgini (ö. 1144)
Zemahşerî | |
---|---|
Tam adı | Ebü’l-Kāsım Mahmud b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî |
Doğumu | 18 Mart 1075 Zemahşer |
Ölümü | 13 Haziran 1144 (69 yaşında) Köhne Ürgenç |
Çağı | İslâm’ın Altın Çağı |
Etkilendikleri
|
|
Diğer ad(lar)ı | Mahmud Zemahşerî |
Zemahşerî (Farsça: محمود زمخشری; 18 Mart 1075 – 13 Haziran 1144), İranlı İslam bilgini.[1][2][3][4][5]
Tefsir, kelâm, fıkıh, lügât ve belâgat gibi birçok İslam’i bilim alanında araştırmalar yapmış ve çeşitli eserler vermiş Fars kökenli filozof ve İslâm âlimi. 1074 yılında Harezm’in Zemahşer kasabasında doğmuş, 1144’te bir Arefe gecesi Köhne Ürgenç’te ölmüştür.
Hayatı
Asıl adı Mahmud’dur. Doğduğu şehirden dolayı Zemahşerî, uzun süre Mekke’de yaşadığından ötürü de Cârûllah lâkaplarıyla anılmıştır. Mutezile akidesine bağlı bir âlimdir. Özellikle Arap dili ve Edebiyatı ile belâgat konusunda dâhi bir bilgindir. Zemahşerî olarak tanınmakta olup, künyesi Ebül Kasım Cârûllah Mahmud bin Ömer bin Ahmed ez-Zemahşerî şeklindedir.
Mahmud, 1075 yılında Harezm’in Zemahşer kasabasında doğdu. Küçükken geçirdiği kaza sonucu bir bacağını kaybettiğinde takma bir bacakla yürümek zorunda kaldı. Dindar bir aileye mensup olup, ilk eğitimini babasından aldı. Baba, oğlunun sakatlığını da göz önünde bulundurarak durumuna uygun olan ve oturarak çalışılabilen terzilik mesleği ile geçimini sağlamasını istiyordu. Ancak, Mahmud’un okumak konusundaki ısrarı üzerine bir medreseye verdi. Babası, kesin olarak bilinmeyen bir sebepten ötürü hapsedildi ve kalan ömrünü burada geçirdi.
Mahmud, Harezm’de tıp, dil ve gramer sahasında önemli bir konuma sahip olan Ebu Muzar Mahmud bin Cerir el-Zebbî’den ders aldı. Dil ve edebiyat derslerinin yanında, aldığı eğitimin etkisiyle Mutezile akidesine bağlandı. Üstün zekâsı ve gösterdiği başarıdan dolayı hocasından maddi ve manevi destek gördü. Bir ara Buhara’ya da gidip orada da eğitim aldı. Bu tarihlerde hüküm süren Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah ve ünlü veziri Nizamülmülk’ten de himâye ve destek gördü.
Mahmud, ilim tahsil etmek gayesiyle muhtelif beldeleri dolaştı. Harezm’den ayrıldıktan sonra Horasan’a gitti. Orada bulunan ileri gelenlerle temas kurdu. Sonra İsfahan’a gitti. Burada da Melikşah’ın oğlu ile görüştü ve onu öven bir kaside kaleme aldı. Bağdat’ta bulunan Nizamiye Medresesi’nde de eğitim gördü. Burada hadis, tefsir, kelâm, fıkıh, gramer ve edebiyat dersleri aldı. Arapça ve dilbilim konusunda uzman olarak yetişti.
Mahmud, şiddetli bir hastalığa yakalanınca Mekke’ye gitti. Mekke Şerifi Ebü’l-Hasan Ali bin Hamza tarafından çok iyi karşılandı. Aralarında samimi bir dostluk oluştu. Mahmud Zemahşerî, bu süre zarfında Arap yarımadasında gerçekleştirdiği seyahatler ve Araplarla girdiği yakın diyalog neticesinde Arap dili ve edebiyatının incelikleri, zenginliği konularında oldukça önemli bilgilere sahip oldu.
Mahmud, son gelişi ve değişik zamanlarda hac vesilesiyle geldiği Mekke ve Medine’de uzun süre kaldı. Bundan dolayı kendisine “Allah’ın komşusu” anlamına gelen “Cârûllah” denmeye ve bu unvanla anılmaya başlandı. Memleket özlemiyle Harezm’e döndüyse de bir süre sonra tekrar Mekke’ye geldi. Birinci gelişinde iki, bu gelişinde de üç olmak üzere beş yıl Mekke’de kaldı. Daha sonra Harezm’e dönerken Bağdat’a uğradı. Büyük bir ilgi ile karşılandı. Burada ders vermeye başladı. Aynı zamanda kendisini yetiştirmeye ve dersler almaya devam etti.
Zemahşerî, bütün mesaisini ilme verdi ve bu gaye ile sık sık seyahat etti. Yaşadığı dönemin önemli alimleri arasında yer aldı. Dil ve tefsir alanında büyük otorite olarak kabul edilip, verdiği dersler büyük ilgi gördü. Bu alanda Harezm, Irak, Horasan, Hicaz gibi bölgelerde, sahasında zamanın önemli âlimleri arasında yer aldı. Kendisinden ders alan bazı talebeleri önemli hatipler arasında yer aldılar ve camilerde vaaz verdiler. Belâgat ilmindeki üstün kişiliği ve bu sahada yazdığı “Keşşâf Tefsiri” büyük beğeni toplayan ve kabul gören bir eserdir. Ehl-i Sünnet âlimleri belâgat ile ilgili konularda bu eserden önemli ölçüde yararlandılar.
Mahmud, Bağdat’tan Harezm’e geçti. Ceyhun Nehri kıyısındaki Ürgenç’e yerleştikten birkaç yıl sonra, 13 Haziran 1144 yılında vefat etti.
Kişiliği ve fikir hayatı
Zemahşerî, ilim öğrenmek için seyahatler yapmış ve birkaç defa Bağdat’a gitmiş, bir müddet Mekke’de kalmıştır. Mekke’de bir müddet bulunması üzerine kendisine Cârûllah unvanı verilmiştir. Bağdat’ta Ali bin Muzaffer en-Nişâburî, Ebu’n-Nasr el İsfehânî ve Ebu Mansur el-Cevâlikî’den ilim öğrenmiştir. Fıkıh ilmini Şeyh Sedid-i Hayyâtî’den tahsil etti. Arapçayı çok iyi bilen Zemahşerî; tefsir, fıkıh, lügât, belâgat ilimlerinde derin bilgi sahibi oldu. Bilhassa belâgat ilminde fevkalade ileri olan Zemahşerî’nin yazdığı Keşşâf tefsiri, bu bakımdan çok beğenilmiş ve tanınmıştır. Ehl-i Sünnet âlimleri belâgat ilgili bilgilerde onun tefsirinden istifade etmişlerdir. Fars asıllı olmasına rağmen Arap dilindeki üstünlüğünü ifade etmek için onun Ebu Kubeys dağına çıkarak “Ey Araplar gelin, atalarınızın dilini benden öğrenin.” dediği rivayet edilir. Zemahşerî, fıkhi açıdan Ehl-i Sünnet’in Hanefi mezhebinden olmasına rağmen itîkâd bakımından Mu’tezilidir. Ama ölürken Mu’tezile’den dönüp tövbe ettiği de söylenmektedir. Ancak tefsirinde açık ve kapalı olarak Mu’tezile itîkâdına yer verdiği görülür. Keşşâf tefsiri belâgat hususunda büyük bir değer taşıyan ve Kur’an’ın belâgatini gösteren bir şaheserdir.
Eserleri
Zemahşerî, önemli ölçüde talebe yetiştirdiği ve ömrünün sonuna kadar ilim öğrenmeye devam ettiği gibi çok sayıda eser de kaleme aldı. Arapçanın dışında Türkçe ve Farsçayı iyi derecede bilmesine rağmen eserlerinin büyük bir kısmını Arapça olarak kaleme aldı. En önemli eseri Keşşâf olarak bilinen tefsir eseridir. Bu eserinde Kur’an’ın dilindeki üstünlük ve incelikleri ele aldı. Bu eseri kendisine İslâm âleminde büyük bir şöhret kazandırdı. Çok sayıda müellif ve müfessir kaynak olarak bu eserden yararlandı. Muhtelif dillere tercüme edildi.
Diğer bazı eserleri; Mukaddimetü’l Edeb, Nükatü’l-Arab, El-Minhac, Rüusu’l-Mesail, El-Mufassal, El-Muhaccat, Esasü’l-Belağa, Etvakü’l-Zehab, Mak amat…
Şiirleri ise Divan‘ında toplanmıştır. Divan‘ın bir yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
- Nizamiye Medresesinde yetişen bilim insanları
- Selçuklu döneminde yetişen bilim adamları
- 1609 – III. Frederik, Danimarka ve Norveç kralı (ö. 1670)
III. Frederik | |
---|---|
![]() |
|
Danimarka ve Norveç Kralı | |
Hüküm süresi | 1 Mayıs 1648 – 9 Şubat 1670 |
Önce gelen | IV. Christian |
Sonra gelen | V. Christian |
Doğum | 18 Mart 1609 Haderslevhus Kalesi, Haderslev, Danimarka |
Ölüm | 9 Şubat 1670 (60 yaşında) Kopenhag Kalesi, Kopenhag, Danimarka |
Defin | Roskilde Katedrali |
Eş(ler)i | Sophie Amalie of Brunswick-Lüneburg |
Çocuk(lar)ı | V. Christian Prenses Frederica Amalia Wilhelmina Ernestina, Palatine Elektresi Prens George, Cumberland Dükü Ulrike Eleonora, İsveç Kraliçesi Ulrik Frederik Gyldenløve |
Hanedan | Oldenburg Hanedanı |
Babası | IV. Christian |
Annesi | Anne Catherine of Brandenburg |
Dini | Luthercilik |
III. Frederik (Danca: Frederik den Tredje; 18 Mart 1609 – 9 Şubat 1670[1]) 1648 yılından ölümüne kadar Danimarka ve Norveç Kralı.
1647 yılında ağabeyi Prens Christian’ın ölümü üzerine Danimarka ve Norveç Veliaht Prensi ilan edildi. Ertesi yıl babasının ölümü üzerine tahta çıktı.
1660 yılında itibaren Danimarka ve Norveç’te mutlak monarşi sistemini uygulamaya başladı. Bu uygulama 1665 yılında diğer ülkelerde de görülmeye başlandı.
1670 yılındaki ölümünün ardından yerine oğlu Prens Christian geçti.
- 1690 – Christian Goldbach, Rus matematikçi (ö. 1764)
- 1780 – Miloş Obrenoviç, Sırp prens (ö. 1860)
I. Miloş Obrenoviç
Милош Обреновић I |
|
---|---|
![]() |
|
Sırbistan Prensi | |
Hüküm süresi | 6 Kasım 1817 – 25 Haziran 1839 |
Sonra gelen | II. Milan Obrenović |
Hüküm süresi | 23 Aralık 1858 – 26 Eylül 1860 |
Önce gelen | Aleksandar Karađorđević |
Sonra gelen | III. Mihailo Obrenović |
Doğum | 18 Mart 1780 Gornja Dobrinja, Požega yakınları |
Ölüm | 25 Eylül 1860 (80 yaşında) Belgrad |
Çocuk(lar)ı | Prenses Petrija, Prenses Savka, Prens Gabriel, Prenss Marija, Prens Todor, Prens Milan, Prens Mihailo |
Hanedan | Obrenoviç Hanedanı |
Babası | Todor Mihailović |
Annesi | Višnja Urošević |
Miloş Obrenoviç (Sırpça: Милош Обреновић I, d. Miloš Teodorović; 18 Mart 1780 – 26 Eylül 1860), Osmanlı Devleti’ne karşı Sırpların başlattığı ikinci isyanın lideri ve 1815-1839 ile 1858-1860 yılları arasında Sırp Prensidir.[1] Sırbistan ve Yugoslavya’yı çeşitli dönemlerde yöneten Obrenović hanedanının atasıdır.

19. yüzyılın başlarında Sırbistan, Osmanlı Devleti, Avusturya ve Rusya’nın bölgedeki güç çekişmelerine sahne oldu.[3] Bölge devamlı savaş halinde kaldı ve sınırlar sürekli el değiştirmeye başladı. Fransız Devriminin Avrupa’ya getirdiği özgürlük rüzgarları Balkan halklarını da etkilemişti. Avusturya ve Rusya buradaki halkı Osmanlı egemenliğine karşı kışkırtıyorlardı. Bunun yanı sıra kaldırılmalarından önceki son yıllarını yaşayan yeniçeriler Müslüman ve Hristiyan halka karşı çok kötü davranarak halkı iyice bezdiriyorlardı. Bu ortamda Sırplar 1804 yılında Kara Yorgi’nin önderliğinde ayaklandılar. Miloş Obrenoviç de bu ayaklanmanın önderlerinden biriydi. Ayaklanma bastırılınca Kara Yorgi 21 Eylül 1813’te diğer isyancılarla birlikte canını kurtarmak için Avusturya’ya kaçtı. Fakat Miloş Obrenoviç Sırbistan’da kaldı.
1815 yılında Miloş Obrenoviç ikinci bir ayaklanma başlattı. Bu ayaklanma da başarısız oldu ama 1817 yılında Miloş Obrenoviç Osmanlı valisi Maraşlı Ali Paşa’yla anlaşmaya vararak Sırbistan’ın içişlerinde bağımsız olmasını sağladı ve Sırbistan’ın yönetimini ele geçirdi. O sırada Sırbistan’a geri dönen Kara Yorgi’yi kendisine rakip olmasını önlemek için öldürttü. 1830 ve 1833 yıllarında Osmanlı padişahı II. Mahmut’un imzaladığı Hatt-ı Şeriflerle Miloş Obrenoviç’in elindeki topraklar arttırıldı ve Osmanlılar tarafından Sırp prensi olarak resmen tanındı.


Miloş Obrenoviç Sırbistan’ı 1839 yılına kadar yönetti. Sonra yerini oğulları Milan Obrenoviç ve Mihailo Obrenoviç’e bıraktı. 1842 yılında Mihailo Obrenoviç bir isyan sonucu tahttan indirildi ve Kara Yorgi’nin küçük oğlu Aleksandar Karađorđević tahta çıktı. 1858 yılında Aleksandar Karađorđević de tahttan indirilince 78 yaşındaki Miloş Obrenoviç ilk prensliğinden 19 yıl sonra ikinci bir defa tahta çıktı. 1860 yılında ölene kadar Sırbistan’ın prensi olarak kaldı. Miloş Obrenoviç’in ölümünden sonra torunları önce Sırp Prensi olarak, 1882 yılından sonra da Sırp kralı olarak Sırbistan’ı yönetmeye devam ettiler. 1903 yılında Obrenoviç hanedanından Sırp kralı Aleksandar Obrenović bir darbeyle tahttan indirilince krallık tekrar Karađorđević hanedanına geri döndü. 1945 yılında Sırbistan’da monarşinin sona ermesine kadar krallık Karađorđević hanedanının elindeydi. Günümüzde bile Kara Yorgi’nin torunlarından Aleksandar Karađorđević Yugoslavya’nın sürgündeki kralı olarak kabul edilmektedir.
- 1782 – John C. Calhoun, Amerikalı devlet adamı (ö. 1850)
- 1800 – Aleksa Simić, Sırp siyasetçi (ö. 1872)
- 1809 – Joseph Jenkins Roberts, Liberyalı siyasetçi (ö. 1876)
- 1813 – Friedrich Hebbel, Alman oyun yazarı (ö. 1863)
- 1826 – Joseph René Bellot, Fransız Kuzey Kutbu kâşifi (ö. 1853)
- 1828 – Randal Cremer, İngiliz Liberal Parlamento üyesi pasifist ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1908)
- 1830 – Fustel de Coulanges, Fransız tarihçisi (ö. 1889)
- 1837 – Grover Cleveland, ABD’nin 22. ve 24. Başkanı (ö. 1908)
- 1842 – Stéphane Mallarmé, Fransız şair (ö. 1898)
- 1843 – Jules Vandenpeereboom, Belçikalı siyasetçi (ö. 1917)
- 1844 – Nikolay Rimski-Korsakov, Rus müzisyen, besteci ve müzik eğitimcisi (ö. 1908)
- 1856 – Aleksandr İzvolski, Rus diplomat (ö. 1919)
- 1858 – Rudolf Diesel, Alman makine mühendisi ve Dizel motorun mucidi (ö. 1913)
- 1866 – Cemil Topuzlu, Türk hekim (Türkiye’de modern cerrahinin kurucusu ve İstanbul Belediye Başkanı) (ö. 1958)
- 1869 – Neville Chamberlain, İngiliz politikacı (ö. 1940)
- 1874 – Nikolay Berdyayev, Rus teolog ve filozof (Hristiyan varoluşçuluğunun önde gelen sözcülerinden) (ö. 1948)
- 1877 – Edgar Cayce, Amerikalı medyum (ö. 1945)
- 1879 – Varaztad Kazancıyan, Türkiye Ermenisi plastik cerrahi uzmanı doktor (ö. 1968)
- 1880 – Walter Hohmann, Alman fizikçi (ö. 1945)
- 1892 – Ruşen Eşref Ünaydın, Türk gazeteci, yazar, siyasetçi ve diplomat (ö. 1959)
- 1893 – Costante Girardengo, İtalyan profesyonel yol bisikleti yarışçısıydı (ö. 1978)
- 1903 – Galeazzo Ciano, İtalya Krallığı’nın Dışişleri bakanı ve Benito Mussolini’nin damadı (ö. 1944)
- 1905 – Thomas Townsend Brown, Amerikalı fizikçi (ö. 1985)
- 1905 – Robert Donat, İngiliz aktör (ö. 1958)
- 1912 – Toto Karaca, Ermeni asıllı Türk opera, tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 1992)
Toto Karaca
|
|
---|---|
Doğum | İrma Felekyan 18 Mart 1912 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 22 Temmuz 1992 (80 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Şişli Ermeni Mezarlığı, İstanbul |
Meslek | Oyuncu |
Tanınma nedeni | Türk tiyatro tarihinde operet sanatçısı olarak, Türk sinemasında karakter oyuncusu olarak canlandırdığı roller |
Evlilik | Mehmet İbrahim Karaca |
Çocuk(lar) | Cem Karaca |
İrma Felekyan veya bilinen adıyla Toto Karaca (18 Mart 1912, İstanbul – 22 Temmuz 1992, İstanbul), Ermeni asıllı Türk operet, tiyatro ve sinema oyuncusu.
Türk tiyatrosunun tuluat tiyatrosundan batılı anlamda tiyatroya geçiş döneminde tanınmış bir komedi ve vodvil oyuncusu; Türk sinemasının önemli bir karakter oyuncusu idi. Rock sanatçısı Cem Karaca’nın annesi ve Emrah Karaca’nın babaannesidir.
Yaşamı
1912 yılında İran Ermenisi bir ailenin kızı olarak İstanbul’da dünyaya geldi. Annesi Tahran doğumlu tiyatrocu Marie Hiranuş Felegyan, babası İran Ermenisi Harutyun Marutyan’dır. Doğum adı İrma Harutyun Marutyan idi. Onun doğumundan önce ölen babasını hiç tanımadı. Tiyatrocu Felekyan ailesinin bir ferdi olarak büyüdü. Dedesi şair, teyzesi Vartiter Felekyan (Roza Felekyan olarak tanınır) tiyatrocu, dayısı ise tiyatro oyuncusu ve keman virtüözü idi. Annesi komedi oyuncusu, teyzesi dram oyuncusu olarak tanınmıştı. “Toto” lakabını annesi takmıştır.
Eğitiminin temelini annesinin verdiği dersler oluşturur. Eseyan Kuledibi İngiliz Okulu’ndan mezun oldu; İngilizce ve Fransızca öğrendi. Çocukluğunda beş yıl bale dersi aldı. İlk kez 12 yaşında sahneye çıktı. Semiha Berksoy’un aktardığına göre Kel Hasan’ın tiyatrosunda oyundan önce sahne alıp dans ediyordu. Direklerarası’nda farklı dillerde şarkılar söyleyip dans ederek İrma Toto adıyla tanındı.
1929 yılında Cemal Sahir ve Ömer Aydın’ın kurduğu İstanbul Opereti adlı topluluğun İzmir turnesi sırasında Karantina mevkiinde bulunan Şık Sineması’nda sergilenen “Kumrular” opereti, rol aldığı ilk müzikli oyundu. İstanbul Opereti’nin ardından Muhlis Sabahattin’in kurduğu Muhlis’in Çocukları adlı toplulukta müzikli oyunlarda rol aldı. Bu dönemde “Çarliston Kraliçesi” olarak ün yaptı. Sonraki yıllarda Süreyya Opereti, Halk Opereti, Muammer Karaca Tiyatrosu’nun kadrosunda yer aldı. 1939 yılında oyuncu Mehmet Karaca ile evlendi. Bu evlilikten sonra Toto Karaca olarak tanındı. 1945 yılında oğlu Cem Karaca dünyaya geldi.
1955 yılında Yeni Ses Opereti’nin dağılmasından sonra bu topluluk sanatçılarının oluşturduğu İstanbul Opereti‘nin kurucuları arasında yer aldı. Topluluğun adının İstanbul Tiyatrosu olarak değiştiği 1960 yılında da Ali Sururi ile birlikte kurucu ortaklar arasında yer aldı. Başta “Cambazoğlu” olmak üzere çeşitli oyunlardan uyarlamalar yaptı.
1947 yılında Seyfi Havaeri’nin Kılıbıklar filminde rol alarak sinema oyunculuğuna başlayan sanatçı birçok komedi filminde Rum ve Ermeni rollerini oynadı. “Bizim kız”, “Yasemin”, “Bağda Gül”, “Kadının Fendi”, “Gülünüz Gülünüz” gibi sinema filmleri ve “Darısı Başınıza” ile “Komşumuz Balta Ailesi” televizyon dizilerinde rol aldı. Özellikle görmüş geçirmiş, faka basmaz, hafif kabadayı tiplemeleriyle başarı kazandı.
1992’de İstanbul’da öldü. Cenaze merasimi Kumkapı Patriklik Kilisesi’nde gerçekleşmiş, Şişli Ermeni Mezarlığı’ndaki aile kabrine defnedilmiştir.
Tiyatro oyunları
- 1930: Kumrular
- 1936: Beyoğlu Çiçeği
- 1936: Bayader
- 1943: Leblebici Horhor
- 1952: Şeytan Arabası
- 1955: Trafik Yüzünden
- 1960: Sakallı Gelin
- 1961: Muhalif Odacı
- 1962: Cici Bey
- 1963: Yedek Koca
Filmografisi
- 1947: Kılıbıklar
- 1947: Bağdagül
- 1948: Keloğlan
- 1949: Yalan
- 1952: İstanbul Yıldızları
- 1953: Eğlence Bülbülleri
- 1955: Izdırap Şarkısı
- 1962: Leyla
- 1977: Gülünüz Güldürünüz
- 1977: Bizim Kız
- 1988: Yasemin
- 1913 – Werner Mölders, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası Luftwaffe Ace Pilotuydu (ö. 1941)
- 1915 – Refet Angın, Türk öğretmen (ö. 2015)
- 1919 – Elizabeth Anscombe, İngiliz analitik filozof (ö. 2001)
- 1922 – Seymour Martin Lipset, Amerikalı toplum bilimci (ö. 2006)
- 1926 – Peter Graves, Amerikalı sinema ve TV dizileri oyuncusudur (ö. 2010)
- 1928 – Fidel Ramos, Filipinli general ve siyasetçi (ö. 2022)
- 1929 – Christa Wolf, Alman romancı ve senaryo yazarı (ö. 2011)
- 1930 – Maruxa Pita, İspanyol eğitimci ve misyoner (ö. 2025)
- 1931 – Vlastimil Bubník, Çek buz hokeyi oyuncusu ve millî futbolcu (ö. 2015)
- 1932 – John Updike, Amerikalı yazar (ö. 2009)
- 1935 – Frances Cress Welsing, Amerikalı Afrikabilimci ve psikiyatrist (d. 2016)
- 1936 – F.W. de Klerk, Güney Afrikalı politikacı ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 2021)
- 1940 – Namık Ekin, Türk asker ve judocu
- 1942 – Romalı Perihan, Türk soprano, ressam, manken ve oyuncu (ö. 2016)
- 1953 – Nilgün Belgün, Türk dizi, sinema ve tiyatro oyuncusu
Nilgün Belgün
|
|
---|---|
![]() |
|
Doğum | 18 Mart 1953 İstanbul, Türkiye |
Meslek | Oyuncu |
Etkin yıllar | 1973-günümüz |
Evlilik |
Abdullah Şahin
(e. 1972; b. 1974) İlhan Gencer (?) |
Çocuk(lar) | Oylum Şahin Merve Gencer |
Resmî site | nilgunbelgun.com.tr |
Nilgün Belgün (d. 18 Mart 1953, İstanbul), Türk oyuncu.
Hayatı
Nilgün Belgün, 18 Mart 1953’te Semra ve Attila Belgün’ün tek çocuğu olarak Alman Hastanesi’nde doğdu. Annesi nikâh memuru, babası banka müdürüydü. Babannesi Sofiya Rum’du. Özel Şişli Lisesi ve İstanbul Belediye Konservatuvarı Şan ve Tiyatro Bölümü mezunudur. Burada Yıldız Kenter ve Melih Cevdet Anday’dan fonetik diksiyon dersleri aldı. 1973’te sanat hayatına atıldı. İlk olarak Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda deneyim edinen sanatçı, daha sonra Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Levent Kırca Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Tiyatro İstanbul gibi topluluklarda çalıştı. Çeşitli sinema ve dizi filmlerde rol aldı.1990 yılında “Bir Başka Gece”de oynadığı Darbukatör Bayramdaki “Gülpembe” rolüyle kısa sürede daha büyük bir kitle tarafından tanındı. “İşte Müzik İşte Eğlence”, “Gece Sefası” gibi televizyondaki eğlence Showlarında çeşitli parodilerde çeşitli tiplemeler yaptı. Sanat hayatının dışında, iki kitap yazan ve sosyal etkinliklerde de bulunan Belgün, Türkiye Menopoz ve Osteoporoz Derneği‘nde Türkiye genelinde “Kadını Bilinçlendirme” kampanyasında çalışmalar yaptı, Parkinson hastalığıyla ilgili 2 yıl süren sağlık çalışmalarında yer aldı. Önce Star TV, sonra TV8’de program yaptı. Esra Erol’un doğum yapması sebebiyle Esra Erol’da programının geçici sunuculuğunu yapmıştır.İçimdeki Kadın kitabından uyarlanan Aşk ve Komedi adlı tek kişilik oyununu Kasım 2012’den beri sahnelemektedir. Sanatçıya bu oyunundaki dans sahnelerinde müzikal tiyatro sanatçısı Mehmet İris eşlik etmektedir. Aynı zamanda, “Kalpten Kalbe” isimli oyununa devam eden Belgün, şu sıralar ikinci tek kişilik oyunun için çalışmalarına devam etmektedir.
Özel Hayatı
Belgün, ilk evliliğini 19 yaşındayken, tiyatrocu ve komedyen Abdullah Şahin ile yaptı. Yaptığı evlilikten Oylum Şahin adında kızı var. Nilgün Belgün’ün ikinci eşi İlhan Gencer’den Merve Gencer adında bir kızı var. Ayten Alpman ile İlham Gençer’in oğlu olan İlhan Gencer ile iki defa evlenmiştir. Nilgün Belgün üçüncü evliliğini Atilla Demircioğlu ile yaptı.
Tiyatro oyunları
- İkinin Biri : Ray Cooney – Dormen Tiyatrosu – 1985
- Çılgın Hafta Sonu
- Bir Kış Öyküsü
- Tepetaklak
- Papaz Kaçtı
- Keşanlı Ali Destanı
- Matruşka
- Deliler Boşandı
- Yedi Kocalı Hürmüz
- Karmakarışık
- İyi Günde Kötü Günde
- Hoşça Kal İstanbul
- Nilgün Belgün’le Aşk ve Komedi
- Kalpten Kalbe
Filmografisi
- 1988: Bıçkın
- 1993: Bizim Mahalle
- 1993: Cümbüş Sokak
- 1995: Boşlukta Bir Yer[6]
- 1995: Çiçek Taksi
- 1996: Köşe Kapmaca
- 1997: Hayvanlara Dokunduk
- 1999: Kadınlar Kulübü
- 2000: Adada Bir Sonbahar
- 2000: Baykuşların Saltanatı
- 2000: Bir Demet Kahkaha
- 2001: Bana Şans Dile
- 2001: Güz Gülleri
- 2001: Şen Kahkahalar
- 2002: Şeytan Bunun Neresinde
- 2003: Beybaba / Koltuk
- 2003: Büyümüş de Küçülmüş
- 2004: 3. Tür
- 2004: Mavi Kolye
- 2004: Olacak O Kadar
- 2004: Tatil Aşkları
- 2004: Yabancı Damat
- 2006: Yalancı Yarim
- 2006: Çinliler Geliyor
- 2008: Benim Annem Bir Melek
- 2008: Yağmurdan Sonra
- 2009: Akasya Durağı
- 2009: Arka Sokaklar
- 2010: Karışık Aile
- 2010: Petek Dinçözle 10 Numara
- 2011: Papatyam
- 2019: Jet Sosyete – (30. bölüm / 59. Bölüm Final)[7]
- 2024: Şahane Hayatım
- 2024: İngiliz Anahtarı: Recep Usta
- 2025: Kutsal Damacana 5: Zombi
Kitapları
- İçimdeki Kadın, Filika yayınları
- Bir Kadın Bir Erkek, Filika Yayınları (Cengiz Özakıncı ile birlikte)
- Hayat… Sen Benimsin, Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık (Gülenay Börekçi)
- Hayatla Geçinmeyi Seçtim (İpek Durkal)
Ödülleri
- 1993: Milliyet Gazetesi Yılın En İyi Tv Komedi Kadın Oyuncusu ödülü
- 2006: Tiyatro İstanbul, Tepetaklak, Yılın En İyi Komedi Kadın Oyuncusu 8 ödül
- 2006: Kadıköy Güzel Sanatlar Lisesi, Altın Lale Güzel Sanatlar Ödülü, En İyi Tiyatro oyuncusu
- 1956 – Luc Besson, Fransız film yapımcısı
- 1959 – Gökalp Baykal, Türk müzisyen, mimar, öğretim görevlisi ve yazar
- 1960 – Richard Biggs, Amerikalı aktör (ö. 2004)
- 1965 – Milorad Milinković, Sırp film yönetmeni, senarist ve müzisyen (ö. 2025)
- 1965 – Robin Sharma, Hint asıllı Kanadalı yazar
- 1969 – Bekir Aksoy, Türk oyuncu
Bekir Aksoy
|
|
---|---|
![]() |
|
Doğum | Bekir Sıtkı Aksoy 18 Mart 1969 Ankara, Türkiye |
Meslek | Oyuncu |
Etkin yıllar | 1986-günümüz |
Evlilik |
Derya Çavuşoğlu
(e. 2013; b. 2017) [1] Nazife Oğlakçıoğlu (e. 2019)
|
Çocuk(lar) | 2[2] |
Bekir Sıtkı Aksoy (d. 18 Mart 1969, Ankara), Türk oyuncudur.
Hayatı
18 Mart 1969 tarihinde Ankara’da dünyaya gelmiştir. 1992 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı mezun oldu. 19-20 yaşında iken konservatuvarın ilk yılında Devlet Tiyatrosu’nda Cüneyt Gökçer ile beraber “Damdaki Kemancı” oyununda küçük bir rol oynadı. Sonra Haluk Kurtoğlu ile “Tohum ve Toprak”ta yine küçük bir rolü oldu. Kenan Işık’ın yönetiminde yine ufak bir rolde oynadıktan sonra Devlet Tiyatrosu’nda sahne tozunu yutmuş oldu.
İki sene Dormen Tiyatrosu, iki sezon Gülriz Sururi ve arkasından altı sene Kent Oyuncuları’nda oynadı. Kenterler’de Müşfik Kenter’le beraber oynadığı “Helen Helen” adlı iki kişilik oyun, “Yolun Yarısı”, “Uşak Ne Gördü?”, “Sokak Kızı İrma”, “Ver Elini Broadway” ve “Çok Uzak Fazla Yakın” gibi oyunlar bazılarıdır.
Tiyatro oyunları
- 1986: Tohum Ve Toprak: Orhan Asena – İstanbul Devlet Tiyatrosu
- 1988: Damdaki Kemancı: Joseph Stein – İstanbul Devlet Tiyatrosu
- 1988: Yolun Yarısı: Kemal Uzun\Haldun Dormen – Dormen Tiyatrosu
- 1991: Uşak Ne Gördü: Joe Orton – Dormen Tiyatrosu
- 1992: Çok Uzak Fazla Yakın: Adalet Ağaoğlu – Kent Oyuncuları
- 1992: Sakak Kızı İrma: Alexandre Breffort – Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu
- 1995: Ver Elini Broadway: Neil Simon – Kent Oyuncuları
- 1998: Helen Helen: Éric-Emmanuel Schmitt – Kent Oyuncuları
- 2004: Fernado Krapp Bana Mektup Yazmış: Tankred Dorst – Aksanat Prodüksion Tiyatrosu
- 2007: Antiloplar: Henning Mankell – Aksanat Prodüksion Tiyatrosu
- 2008: Koca Bir Aşk Çığlığı: Josane Balasko – Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu
- 2010: Ay Tedirginliği: Özen Yula – Duru Tiyatro[6]
- 2012: Sanat: Yasmina Rezza – Tiyatro Gerçek[6]
Filmografisi
- 1993: Yaz Evi
- 1995: Çiçek Taksi
- 1995: Zirvedekiler
- 1996: Nefes Alamıyorum
- 1997: Böyle mi Olacaktı
- 1997: Sakin Kasabanın Kadını
- 1997: Yasemin
- 1999: Bize Ne Oldu?
- 2000: Ağlayan Kadın
- 2000: Bir Demet Yerli Film
- 2002: Abdülhamid Düşerken
- 2002: Aşkları Ege de Kaldı
- 2003: Ömerçip
- 2004: Kadir Şinas
- 2004: Omuz Omuza
- 2006: Doktorlar
- 2010: İpucu Kriminal – Program sunucusu
- 2010: Türk Malı
- 2011: Yahşi Cazibe
- 2012: Hayatımın Rolü
- 2013: Salih Kuşu
- 2018: Enes Batur Hayal mi Gerçek mi?
- 2020-2021: Akrep
- 2022-2023: Yasak Elma
- 2024-: İnci Taneleri
Ödüller
- 13. Afife Tiyatro Ödülleri “Yardımcı Rolde Yılın En Başarılı Müzikal ya da Komedi Erkek Oyuncusu” Koca Bir Aşk Çığlığı – Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu
- 1969 – Vassily Ivanchuk, Ukraynalı satranç oyuncusu
- 1970 – Queen Latifah, Amerikan rapçi, aktris ve şarkıcı
- 1972 – Dane Cook, Amerikalı stand-up sanatçısı ve oyuncu
- 1972 – Necmi Yapıcı, Türk dizi ve sinema filmi oyuncusu
Necmi Yapıcı
|
|
---|---|
![]() |
|
Doğum | 18 Mart 1972 Buca, İzmir, Türkiye |
Milliyet | Türk |
Vatandaşlık | ![]() |
Meslek | Oyuncu |
Etkin yıllar | 1999-günümüz |
Evlilik |
Melek Şahin
(e. 1996; b. 2001) Nihan Durukan (e. 2016)
|
Çocuk(lar) | 1 |
Necmi Yapıcı (d. 18 Mart 1972, İzmir), Türk oyuncudur.
Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Oyunculuk Bölümünden mezun oldu. Sınıfında Özgür Ozan ve Şinasi Yurtsever gibi isimler vardı. 1999 yılında yayımlanmaya başlayan ve 5 yıl ekranlarda kalan (1999-2004) Ayrılsak da Beraberiz adlı dizide canlandırdığı Feridun Bitir adlı karakteri oynayarak ünlendi. Dizi 5 sezon yayımlandı ve 490. bölümü ile ekranlara veda etti. Daha sonra yine bir Birol Güven yapımı olan Sonradan Görme adlı TV dizisinde de yine Feridun ismi ile izleyici karşısına geçti.
1996 yılında Melek Şahin ile evlendi. Bir oğlu oldu, 2001’de boşandı. 2016 yılında Nihan Durukan ile evlendi.
Necmi Yapıcı, Keloğlan Karaprens’e Karşı, Şans Kapıyı Kırınca ve Beyaz Melek filmlerinde de rol aldı. Son olarak, 2012-2022 yılları arasında TRT 1’de yayımlanan Seksenler adlı dizide Kahveci Mesut karakterini canlandırdı.
Filmografisi
Diziler
- 1999: Ayrılsak da Beraberiz
- 2000: Dikkat Bebek Var
- xxxx: Hırsızın Oğlu
- 2002: Reyting Hamdi
- 2004: Dayı
- 2005: Sen misin, Değil misin?
- 2005: Sonradan Görme
- 2006: İmkansız Aşk
- 2007: Gemilerde Talim Var
- 2007: Fesupanallah
- 2008: Avrupa Yakası – Konuk oyuncu
- 2009: Papatyam
- 2008: Prenses Perfinya
- 2008: Adanalı
- 2011: Babam Sağolsun
- 2012: Alemin Kıralı
- 2012-2017: Seksenler
- 2017: Meryem
- 2018: Kocaman Ailem
- 2020: Ev Yapımı
- 2019-2022: Seksenler
- 2022: Senden Daha Güzel
Filmleri
- 1999: Kahpe Bizans
- 2005: Keloğlan Karaprens’e Karşı
- 2005: Şans Kapıyı Kırınca
- 2007: Maskeli Beşler: Kıbrıs
- 2007: Beyaz Melek
- 2007: Osmanlı Cumhuriyeti
- 2008: Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz
- 2012: Süper Türk
- 2014: 10.Köy Teyatora
- 2015: Detay
- 2023: Prestij Meselesi
- 2023: Murat Göğebakan: Kalbim Yaralı
- 2023: Öğretmen
- 2024: Bakkal Amca: Mahmut Tuncer
- 1973 – Vural Çelik, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu (ö. 2024)
Vural Çelik
|
|
---|---|
Doğum | 18 Mart 1973 Aksaray, Fatih, İstanbul, Türkiye |
Ölüm | 17 Ekim 2024 (51 yaşında) Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
Ölüm sebebi | Kalp krizi |
Defin yeri | Kilyos Mezarlığı, İstanbul |
Meslek | Oyuncu, tiyatrocu |
Etkin yıllar | 1995-2015 |
Vural Çelik (18 Mart 1973, İstanbul – 17 Ekim 2024, İstanbul), Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu.
Hayatı ve ölümü
18 Mart 1973 tarihinde Aksaray, Fatih’te doğdu. Baba tarafı Kastamonu Taşköprülü, anne tarafı ise Orduludur. 11 yaşındayken babası evi terk etti ve kız kardeşiyle beraber görme engelli annesi tarafından büyütüldü.[1] Ortaokul-lise çağında herkesin taklitlerine güldüğü bir öğrenciydi. Lise öğrencisiyken bir arkadaşı, Levent Kırca Tiyatrosu’na gazete ilanıyla oyuncu arandığını söyledikten sonra 1989 yılında başvuru yaptı ve kabul edildi. Okulu bıraktı ve önce Levent Kırca Tiyatrosu’na sonra Yasemin Yalçın’ın tiyatrosuna girdi. Orada sanat yönetmeni olan Selahattin Taşdöğen’in yardımcılığını üstlendi. Selahattin Taşdöğen vasıtasıyla Necati Akpınar’la tanıştı. Necati Akpınar’ın yanında organizatörlüğü öğrenmeye başladı. Daha sonra Yılmaz Erdoğan ile tanışarak BKM oyuncusu olarak çalıştı. G.O.R.A. filminde muhasebeci rolünde oynadı. Ancak oynadığı rol daha sonra filme eklenmedi.
Ata Demirer’in tavsiyesiyle Avrupa Yakası dizisine girdi. Kubilay Peynircioğlu ve Gülenay Peynircioğlu karakterlerini canlandırdı. En son oynadığı dizi Seksenler dizisidir. Seksenler dizisinde Niyazi karakterini oynamıştır. 28 Temmuz 2024 tarihinde oyunculuğu bıraktığını açıklamıştı.
17 Ekim 2024 tarihinde evinde ölü bulundu. Haberi Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürü Birol Güven, X hesabı üzerinden “Maalesef Vural’ı kaybettik. Çok üzgünüm” yazarak duyurdu. Vural Çelik’in cenazesi Levent’teki Barbaros Hayrettin Paşa Camii’nde öğle namazından sonra kılınan cenaze namazının ardından Kilyos Mezarlığı’na defnedildi.
Tiyatro oyunları
- Bana Bir Şeyhler Oluyor
- Sen Hiç Ateşböceği Gördün mü?
Filmografisi
Filmler
- Her Şey Çok Güzel Olacak (1998) – Harun
- G.O.R.A. (2003) – Muhasebeci (Sahneleri silindi)
- Organize İşler (2005) – Kumarhane Müdürü
- Bayrampaşa: Ben Fazla Kalmayacağım (2007) – Erdem
- Beni de Götür (2010) – Ahmet
Diziler
- Bir Demet Tiyatro (1995) – Gazeteci Çocuk, Van Dam
- Güneş Yanıkları (2000) – Ferhat
- Avrupa Yakası (2004-2008) – Kubilay Peynircioğlu, Gülenay Peynircioğlu
- Canını Sevdiğim İstanbul’u (2009) – Ziyan Zebiloğlu
- Bana Bunlarla Gel (2010) – Vural
- Nuri (2011) – Mesut
- Yahşi Cazibe (2011) – Mıçı Ağa
- Seksenler (2012-2014) – Niyazi
- 1977 – Willy Sagnol, Fransız eski millî futbolcudur
- 1977 – Danny Murphy, İngiliz eski futbolcudur
- 1978 – Fernandão, Brezilyalı futbolcu (ö. 2014)
- 1979 – Adam Levine, Amerikalı şarkıcı ve besteci
- 1979 – Danneel Harris, Amerikalı aktris
- 1980 – Sébastien Frey, Fransız futbolcu
- 1980 – Aleksey Yagudin, Rus buz patenci
- 1980 – Natalia Poklonskaya, Ukraynalı hukukçu ve Kırım Cumhuriyeti eski Başsavcısı
- 1981 – Fabian Cancellara, emekli İsviçreli profesyonel yol bisikleti yarışçısı
- 1981 – Laura Pergolizzi, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı
- 1981 – Tom Starke, Alman futbolcudur
- 1982 – Paola Cardullo, İtalyan voleybolcu
- 1982 – Mantorras, Angolalı millî futbolcudur
- 1982 – Timo Glock, Alman Formula 1 pilotu
- 1983 – Ethan Carter III, Amerikalı profesyonel güreşçi
- 1984 – Simone Padoin, İtalyan futbolcu
- 1986 – Lykke Li, İsveçli şarkıcı, söz yazarı ve model
- 1988 – Tanju Şahin, Türk futbolcu
- 1989 – Lily Collins, Amerikalı oyuncu, model ve TV muhabiri
- 1991 – Tijana Malešević, Sırp voleybolcu
- 1994 – Ali İsmail Korkmaz, Türk öğrenci (ö. 2013)
- 1997 – Ciara Bravo, Amerikalı seslendirme sanatçısı
- 1997 – Bremer, Brezilyalı millî futbolcu
- 1997 – Ivica Zubac, Hırvat millî basketbolcu
- 1998 – Orel Mangala, Belçikalı futbolcu
- 1999 – Neslihan Demir, Türk basketbolcu
- 1999 – Diogo Dalot, Portekizli millî futbolcu