17 Martta ölenler

Marcus Aurelius Antoninus Augustus
İmparator Marcus Aurelius’un büstü
16. Roma imparatoru
Hüküm süresi	8 Mart 161 – 169 (Lucius Verus ile), 169–177 (yalnız), 177 – Mart 180 (Commodus ile)
Önce gelen	Antoninus Pius
Sonra gelen	Commodus (yalnız)
Doğum	26 Nisan 121 Roma
Ölüm	17 Mart 180 (58 yaşında) Vindobona veya Sirmium
Defin	Hadrianus’un Mozolesi
Eş(ler)i	Genç Faustina
Çocuk(lar)ı	Aşağıya bakınız
Tam adı Marcus Aurelius Antoninus Augustus
Hanedan	Nerva-Antoninus Hanedanı
Babası	Annius Verus
Annesi	Domitia Lucilla

Roma hanedanları
Genişlet Julius-Claudius
Genişlet Dört İmparator Yılı
Genişlet Flavius
Daralt Nerva-Antoninus Nerva 96-98 Trajan 98-117 Hadrianus 117-138 Antoninus Pius 138-161 Lucius Verus 161-169 Marcus Aurelius 161-180 Commodus 177-192

Marcus Aurelius Antoninus (/ɔːˈriːliəs/ or-EE-lee-əs; Latince telaffuz: [ˈmaːrkʊs au̯ˈreːliʊs antoːˈniːnʊs]; 26 Nisan 121 – 17 Mart 180), 161 ile 180 yılları arasında Roma imparatoru olan Stoacı bir filozoftur. Nerva-Antoninus hanedanının bir üyesi, daha sonra Beş İyi İmparator olarak bilinen yöneticilerin sonuncusu ve Roma İmparatorluğu için MÖ 27’den MS 180’e kadar süren göreceli bir barış, sükûnet ve istikrar çağı olan Pax Romana’nın son imparatoruydu. 140, 145 ve 161 yıllarında Roma Konsülü olarak görev yaptı.

Marcus Aurelius, praetor Marcus Annius Verus ve karısı Domitia Calvilla’nın oğluydu. İmparator Trajan ve Hadrianus ile evlilik yoluyla akrabaydı. Babası öldüğünde Marcus üç yaşındaydı ve annesi ile dedesi tarafından büyütüldü. Hadrianus’un evlatlık oğlu Aelius Caesar 138 yılında öldükten sonra, Hadrianus Marcus’un amcası Antoninus Pius’u yeni varisi olarak evlat edindi. Antoninus da Marcus’u ve Aelius’un oğlu Lucius’u evlat edindi. Hadrianus o yıl öldü ve Antoninus imparator oldu. Artık tahtın varisi olan Marcus, İrodis Attikos ve Marcus Cornelius Fronto gibi öğretmenlerden Yunanca ve Latince eğitimi aldı. Antoninus’un kızı Faustina ile 145 yılında evlendi.

Antoninus, 161 yılında öldükten sonra Marcus, Lucius Aurelius Verus adını alan üvey kardeşiyle birlikte tahta geçti. Marcus Aurelius’un hükümdarlığı döneminde Roma İmparatorluğu pek çok askeri çatışmaya sahne oldu. Doğu’da Romalılar, Part İmparatorluğu ve isyancı Ermenistan Krallığı ile savaştı. Marcus, Markoman Savaşları’nda Markomanlar, Quadi ve Sarmatian Iazyges’i yendi. Bunlar ve diğer Cermen halkları, İmparatorluk için rahatsız edici bir gerçeklik oluşturmaya başladı. Roma para birimi denarius’un gümüş saflığını düşürdü. Roma İmparatorluğu’nda Hristiyanlara yönelik zulümlerin onun döneminde arttığı düşünülse de, dönemin kaynaklarında böyle bir zulüm yer almadı ve Iustinus ve Tertullianus’un eserlerinde “Hristiyanların koruyucusu” olarak adlandırıldı. 165 ya da 166 yılında patlak veren Antoninus vebası, Roma İmparatorluğu’nun nüfusunu harap ederek 5 ila 10 milyon insanın ölümüne neden oldu. Marcus, 180 yılında öldüğünde yerine oğlu Commodus geçti.

Commodus’un Marcus’tan sonra tahta geçmesi, hem çağdaş hem de modern tarihçiler arasında tartışma konusu oldu. Marcus Aurelius Sütunu ve Marcus Aurelius’un Atlı Heykeli, askeri zaferlerini kutlamak için dikildikleri Roma’da hâlen ayakta durmaktadır. Bir filozof olarak Kendime Düşünceler adlı eseri, antik Stoacı felsefenin modern anlayışı için en önemli kaynaklardan biridir. Bu yazılar, ölümünden yüzyıllar sonra diğer yazarlar, filozoflar, hükümdarlar ve politikacılar tarafından övgüyle karşılandı.

Marcus, 26 Nisan 121 tarihinde Roma’da doğdu. Doğum adı bazen Marcus Annius Verus olarak verilir, ancak kaynaklar bu adı ona babasının ölümü ve reşit olduktan sonra büyükbabası tarafından gayri resmî olarak evlat edinilmesi üzerine verir. Doğduğunda ya da gençliğinin bir noktasında Marcus Annius Catilius Severus veya Marcus Catilius Severus Annius Verus olarak biliniyor olabilir. Antoninus tarafından tahtın vârisi olarak evlat edinildikten sonra Marcus Aelius Aurelius Verus Caesar ve tahta çıktıktan sonra ölümüne kadar Marcus Aurelius Antoninus Augustus olarak tanındı. Salamisli Epifanios, Ağırlıklar ve Ölçüler Üzerine adlı eserinde yer verdiği Roma imparatorları kronolojisinde onu Marcus Aurelius Verus olarak adlandırır.

Marcus Aurelius’un babası Marcus Annius Verus (III) idi. Mensubu olduğu Annia sülalesi, İtalyan kökenliydi, ancak zamanla İberya’daki Baetica eyaletinde, günümüzde İspanya’nın Endülüs bölgesinde yer alan Córdoba’nın güneydoğusundaki küçük bir Roma kolonisi olan Ucubi’ye yerleşti. Bu sülale, efsanevi olarak Roma’nın ikinci kralı Numa Pompilius’un soyundan geldiğini iddia ediyordu. Annii Veri ailesi, Roma’da 1. yüzyılın sonlarına doğru yükselişe geçti. Marcus’un büyük büyükbabası Marcus Annius Verus (I), senatör ve eski praetordu. Büyükbabası Marcus Annius Verus (II) ise 73-74 yıllarında patrici statüsüne yükseltildi. Anne tarafından ise Marcus Aurelius, Nerva-Antoninus hanedanıyla bağlantılıydı. Büyükannesi Rupilia Faustina, İmparator Trajan’ın yeğeni olan Salonia Matidia’nın üvey kızıydı.

Marcus’un annesi Domitia Lucilla Minor, Roma’nın soylu ailelerinden birine mensup olan P. Calvisius Tullus’un kızıydı. Ailesinden ve büyüklerinden büyük bir servet miras aldı; bu servet, Plinius’un mektuplarından birinde ayrıntılı şekilde anlatılmaktadır. Mirası arasında, Roma’nın hızla geliştiği ve inşaat faaliyetlerinin yoğun olduğu bir dönemde büyük kazanç sağlayan Roma dışındaki geniş tuğla üretim tesisleri bulunuyordu. Ayrıca, Roma’nın Caelian Tepesi’nde yer alan Horti Domitia Calvillae adlı bir villaya da sahipti. Marcus Aurelius, çocukluğunu bu villada geçirdi ve burada büyüdü. Caelian Tepesi’ne duyduğu bağlılığını, onu ‘‘Benim Caelian’ım’’ şeklinde anarak ifade etti.

Marcus Aurelius, Domitia Lucilla ile Marcus Annius Verus’un tek oğluydu. Annesi Domitia Lucilla Konsül mevkisindeki varlıklı bir aileden gelir. Tek öz kardeşi, kendisinden 2 yaş küçük kız kardeşi Annia Cornificia Faustina’dır. Marcus’un kız kardeşi Annia Cornificia Faustina muhtemelen 122 veya 123’te doğdu.

İspanyol kökenli olan ve praetor olarak görev yapan babası Marcus Annius Verus, Marcus Aurelius henüz üç yaşında iken 125 veya 126’da öldü. Marcus, babasını pek tanıyamamış olsa da Meditations adlı eserinde babasının anılarından ve adamın ölümünden sonraki itibarından ‘tevazu ve erkekliği’ öğrendiğini yazmıştır.

Annesi Lucilla yeniden evlenmed ve hakim aristokrat gelenekleri takip ederek muhtemelen oğluyla fazla zaman geçirmedi. Bunun yerine Marcus, ‘hemşirelerin’ bakımındaydı ve babasının ölümünden sonra, oğlu ve torunu üzerinde her zaman patria potestas ‘ın yasal otoritesini elinde tutan büyükbabası Marcus Annius Verus (II) tarafından büyütüldü. Teknik olarak bu evlat edinme değildi, yeni ve farklı bir patria potestas ‘ın yaratılmasıydı. Lucius Catilius Severus, Marcus’un anne tarafından büyük büyükbabası olarak tanımlanır ve yetiştirilmesinde de yer almıştır ki muhtemelen büyük Domitia Lucilla’nın üvey babasıydı.

Marcus, Caelian Tepesi ‘ndeki ebeveynlerinin evinde büyüdü. Burası, birkaç kamu binasının olduğu ancak birçok aristokrat villasının bulunduğu lüks bir bölgeydi. Marcus’un büyükbabası, çocukluğunun çoğunu geçirdiği Lateran’ın yanında bir saraya sahipti. Marcus, büyükbabasına ona ‘iyi karakter ve kötü huydan kaçınma’ öğrettiği için teşekkür eder.

Büyükbabasının karısı Rupilia’nın ölümünden sonra alıp birlikte yaşadığı metresine daha az düşkündü. Marcus, onunla olduğundan daha uzun süre yaşamak zorunda kalmadığı için minnettardı.

Babasının halası Vibia Sabina, İmparatoriçe ve Roma imparatoru Hadrianus’un karısıydı. Rupilia Faustina (Marcus Aurelius’un babaannesi), Vibia Sabina ve Salonina Matidia (Roma imparatoru Trajan’ın yeğeni) üvey kardeştiler. Babasının kız kardeşi Yaşlı Faustina, Roma imparatoru Antoninus Pius’la evli bir İmparatoriçedir.

Babasının ölümünün ardından Aurelius, dedesi Marcus Annius Verus tarafından evlat edinildi ve annesiyle birlikte büyütüldü. 138 yılında dedesi yaklaşık 90 yaşında öldü.

136’nın sonlarında İmparator Hadrian bir kanama nedeniyle neredeyse ölüyordu. Tivoli’deki villasında iyileşirken, biyografi yazarına göre ‘herkesin isteklerine aykırı olarak’^[18] Marcus’un kayınpederi Lucius Ceionius Commodus’u halefi ve evlat edinilmiş oğlu olarak seçti. Nedenleri kesin olmamakla birlikte, amacının o zamanlar çok genç olan Marcus’u tahta oturtmak olduğu anlaşılıyor.

Evlat edinilmesinin bir parçası olarak Commodus, Lucius Aelius Caesar adını aldı. Sağlığı o kadar kötüydü ki, tahtın varisi olduğunu kutlamak için yapılan bir tören sırasında kendi başına büyük bir kalkanı kaldıramayacak kadar zayıftı. Tuna sınırında kısa bir görev süresinin ardından Aelius, 138’in ilk gününde Senato’ya bir konuşma yapmak üzere Roma’ya döndü. Ancak, planlanan konuşmadan önceki gece hastalandı ve günün ilerleyen saatlerinde bir kanamadan öldü.

24 Ocak 138’de Hadrian, Marcus’un teyzesi Yaşlı Faustina’nın kocası olan Aurelius Antoninus’u yeni halefi olarak seçti. Hadrian’ın şartlarının bir parçası olarak Antoninus da Marcus’u ve Lucius Aelius’un oğlu Lucius Commodus’u evlat edindi. Marcus, M. Aelius Aurelius Verus oldu ve Lucius, L. Aelius Aurelius Commodus oldu.

Hadrian’ın isteği üzerine Antoninus’un kızı Faustina, Lucius ile nişanlandı. Marcus’un Hadrian’ın evlat edinen büyükbabası olduğu haberini sevinç yerine üzüntüyle karşıladığı bildirildi. Annesinin Caelian’daki evinden Hadrian’ın özel evine ancak isteksizce taşındı.

Marcus çoktan Hadrianus’un dikkatini çekmişti (Marcus’u verissimus (“en dürüst”), olarak adlandıran oydu): sonradan Commodus’un kızı Ceionia Fabia ile nişanlandı. Nişan, her nedense, Commodus’un ölümünün ardından Marcus’un Antoninus’un kızına verdiği evlilik sözü ile bozuldu. Bu sebeple, Hadrian’un ilk evlatlığı L. Aelius Verus’un ölümü üzerine, Hadrian imparatorluk sıralaması için önce Antoninus’u halefi ilan etti, ardından Antoninus Marcus’u (Marcus Aelius Aurelius Verus) ve Lucius Ceionius Commodus olarak isim değiştirdi ve Lucius Aurelius Verus olarak isimlendirilen Lucius Aelius’un Marcus’dan 10 yaş küçük oğlunu evlat edindi.

Antoninus, bu evlat edinmenin ardından her ikisini de 25 Şubat 138’de Marcus henüz 17 yaşındayken halef İmparator olarak gösterdi. 40 yaşında İmparator olacaktı. İddialara göre Commodus ve Antoninus Pius, Hadrianus tarafından genç Marcus ve Verus için “koltuk ısıtıcı” olarak planlanmıştı.

Antoninus yönetimi sırasında Marcus’un hayatı Hadrianus tarafından atanan ve döneminin kültür hayatıyla oldukça ilgili olan öğretmeni Fronto ile olan yazışmalarından dolayı kesintisiz olarak bilinmektedir. Bu mektuplara göre Marcus zeki, ciddi fikirli ve çalışkan bir genç portresi çizer. Mektuplar aynı zamanda geleceğin imparatoru için felsefenin artan önemini gösterir: Yunan ve Latin retorikleri üzerine bitmek bilmeyen alıştırmalar için sabırsızlığını ki sonra Epiktetos’un Diatribai (“Söylemler”)’inin aşığı ve Stoa Okulu’nun önemli bir ahlakçı filozofu olacaktır.

138’de bir ara Hadrian, Senato’da Marcus’un yirmi dördüncü yaş gününden önce quaestor olmasını engelleyen yasadan muaf tutulmasını talep etti. Senato uydu ve Marcus, 139’un konsülü olan Antoninus’un yanında görev yaptı. Marcus’un evlat edinilmesi, onu sınıfının tipik kariyer yolundan uzaklaştırdı. Evlat edinilmeseydi, muhtemelen devlet darphanesinin sembolik yönetimini içeren oldukça saygın bir görev olan triumvir monetalis olurdu. Bundan sonra, bir lejyonda tribün olarak görev yapabilir ve lejyonun nominal ikinci komutanı olabilirdi. Marcus muhtemelen bunun yerine seyahat etmeyi ve daha fazla eğitim almayı tercih ederdi. Durum böyle olunca, Marcus diğer vatandaşlardan ayrı tutulmuştu. Bununla birlikte, biyografi yazarı karakterinin etkilenmediğini doğruluyor: ‘Hala akrabalarına sıradan bir vatandaşken gösterdiği saygıyı gösteriyordu ve özel bir evde yaşadığı zamanki kadar tutumlu ve eşyalarına dikkat ediyordu’.

Bir dizi intihar girişiminin ardından, hepsi Antoninus tarafından engellenen Hadrian, Campania kıyısındaki bir sahil beldesi olan Baiae’ye gitti. Durumu düzelmedi ve doktorlarının önerdiği diyeti bıraktı, kendini yemek ve içkiye verdi. 10 Temmuz 138’de öldüğünde yanında olan Antoninus’u çağırdı. Kalıntıları Puteoli’de sessizce gömüldü.

Antoninus’un halefi barışçıl ve istikrarlıydı: Antoninus, Hadrian’ın adaylarını görevde tuttu ve senatoyu yatıştırdı, ayrıcalıklarına saygı gösterdi ve Hadrian’ın son günlerinde suçlanan adamların ölüm cezalarını hafifletti. Görev bilincine sahip davranışı nedeniyle Antoninus’tan ‘Pius’ adını kabul etmesi istendi.

Hadrian’ın ölümünden hemen sonra Antoninus, Marcus’a yaklaştı ve evlilik düzenlemelerinin düzeltilmesini talep etti: Marcus’un Ceionia Fabia ile olan nişanı iptal edilecek ve bunun yerine Antoninus’un kızı Faustina ile nişanlanacaktı. Faustina’nın Ceionia’nın kardeşi Lucius Commodus ile olan nişanı da iptal edilmek zorunda kalacaktı. Marcus, Antoninus’un teklifini kabul etti.

140 yılında Antoninus’la birlikte konsül yapıldı ve tarikatın 15 Temmuz 139’daki yıllık geçit töreninde şövalyelerin altı komutanından biri olan sevir olarak atandı. Varis olarak Marcus, equestrian tarikatın başı olan princeps iuventutis oldu. Artık Marcus Aelius Aurelius Verus Caesar adını alıyordu. Marcus daha sonra bu ismi çok ciddiye almaması konusunda kendisini uyaracaktı: ‘Sakın Sezar’a dönüşmeyin, mor boyaya batırılmayın; çünkü bu olabilir’.

Senatonun talebi üzerine Marcus tüm rahiplik kolejlerine katıldı (pontifices, augures, quindecimviri sacris faciundis, septemviri epulonum, vb.); ancak üyelik için doğrudan kanıt sadece Arval Kardeşler için mevcuttur.

Antoninus, Marcus’un Palatinus’taki imparatorluk sarayı olan Tiberius Hanedanlığı’nda ikamet etmesini ve Marcus’un itirazlarına rağmen yeni makamının, yani aulicum fastigium veya ‘sarayın ihtişamı’nın alışkanlıklarını benimsemesini istedi. Marcus, saray hayatını felsefi özlemleriyle uzlaştırmak için çabalayacaktı. Kendine bunun ulaşılabilir bir hedef olduğunu söyledi – ‘Hayatın mümkün olduğu yerde, doğru hayatı yaşamak da mümkündür; hayat sarayda mümkündür, bu yüzden doğru hayatı sarayda yaşamak da mümkündür’ –ama yine de zor buldu. Meditasyonlarda kendisini topluluğun önünde ‘saray hayatını kötüye kullanmak’la eleştirirdi.

Quaestor olarak Marcus’un yapması gereken çok az idari iş olurdu. Antoninus yokken senatoya imparatorluk mektuplarını okurdu ve senatörler için sekreterlik işini yapardı. Ancak kendini evrak işlerinin altında boğulmuş hissediyordu ve öğretmeni Marcus Cornelius Fronto’ya şikayette bulundu: ‘Otuzdan fazla mektubu dikte etmekten nefes nefese kaldım.’ Biyografi yazarının ifadesiyle, ‘devleti yönetmeye uygun hale getiriliyordu’. Ayrıca toplanan senatörlere bir konuşma yapması gerekiyordu, bu da hitabet yeteneğinin gelişmesi için olmazsa olmazdı.

1 Ocak 145’te Marcus ikinci kez konsül yapıldı. Fronto ona yazdığı mektupta bol bol uyumasını, ‘Senato’ya güzel bir renkle girebilmen ve konuşmanı güçlü bir sesle okuyabilmen için’ diye ısrar etti. Marcus daha önceki bir mektubunda bir hastalıktan şikayet etmişti: ‘Gücüm söz konusu olduğunda, onu geri kazanmaya başlıyorum; göğsümdeki ağrıdan eser yok. Fakat o ülser […]  Tedavi görüyorum ve tedaviyi etkileyecek hiçbir şey yapmamaya dikkat ediyorum’. Hiçbir zaman çok sağlıklı ve güçlü olmayan Marcus, Cassius Dio tarafından son yıllarında çeşitli hastalıklarına rağmen görev bilinciyle davrandığı için övülmüştür.

145 yılının Nisan ayında Marcus, 138 yılından beri planladığı gibi Antoninus’un kızı veaynı zamanda yeğeni Genç Faustina ile evlendi. Tören hakkında özel olarak çok az şey biliniyor, ancak biyografi yazarı bunu ‘dikkat çekici’ olarak nitelendirir. Çiftin başlarının bulunduğu madeni paralar basıldı ve Antoninus, Pontifex maximus olarak, bu töreni yönetmiş olurdu. Marcus, günümüze ulaşan mektuplarında evlilikten açıkça bahsetmez ve Faustina’ya sadece seyrek göndermelerde bulunur.

Marcus aynı zamanda Antoninus’un yanında 140, 145 ve 161 yıllarındaki konsüllüğünde, kararlarda iş birliği yaparak artan toplumsal rollerde almaya başladı.

147’de Roma dışında proconsular İmperium ve ardından da imparatorluktaki ana resmi güç Tribunicia Potestas oldu.

Antoninus Pius’un (7 Mart 161) ölümü üzerine Lucius Verus’la birlikte ikili imparatorluk koşullarını kabul etti. (Augusti). Teoride yasal olarak eşit olmalarına rağmen, Verus hem daha genç hem de daha az tanınmış olması sebebiyle pratikte ikinci sıradaydı.

Müşterek dönüşüm belki de Marcus Aurelius’un sürekli olarak imparatorluğun dışında birileriyle savaşta olması nedeniyle askeri deneyimlerden hareketle hayata geçirilmişti. İmparatorun hem Germen hem de Pers cephesindeki birliklere aynı anda kumanda edecek yeteneği henüz olmadığından bir hayli otoriter bir yöneticiye ihtiyaç vardı. Ancak Jül Sezar ve Vespasian örneklerinde olduğu gibi herhangi bir komutanın yetkiyle birliklerin başına geçirilmesi zamanla bu generallerin birliklerin yardımıyla yönetimi ele geçirip kendilerini diktatör olarak ilan etmeleriyle sonuçlanma riskine sahipti. Marcus Aurelius problemi Verus’u doğu lejyonları komutanı yaparak çözdü. Verus birliklerini onların sadâkatiyle otoriter biçimde yönetecek kadar güçlüydü ve aynı zamanda Marcus’u devirecek kadar dürtüye de sahipti. Verus 169’da bir seferde ölene kadar sadık kaldı.

Müşterek İmparatorluk hafiften Roma Cumhuriyeti döneminde bir kişinin tüm gücü elinde toplamasını engelleyen ve collegiality prensibine istinaden çalışan bir politik sistemi anımsatır. Müşterek yönetim 3. yüzyıl sonlarında Diocletianus’un Tetrarşiyi (4’lü yönetim) ilan etmesiyle yeniden hayat buldu.

Acil olarak yönetiminin ilk yıllarında Marcus, seleflerince çıkarılan birçok kanunda özellikle de sivil hukuktaki suistimal ve kural dışılığa karşı reform yaptı. Bizzat uygun ölçülerle, köleler, dullar ve azınlıkları sınıflandırdı; kan ilişkisini yeniden tanımladı. Ceza hukukundaki farklı cezalandırmalardan kaynaklanan sınıf farkını honestiores ve humiliores (“daha dürüstler” ve “daha alçak gönüllüler”) olarak düzenledi.

Marcus’un yönetiminde, Hristiyanların durumu Trajan zamanında olduğu gibi değişmedi. Yasal olarak cezalandırılabilmelerine rağmen (gerçekte) nadiren eziyet edildiler. Örneğin 177’de Lyon’da bir grup Hristiyan idam edildi ancak eylem esasen yerel valinin inisiyatifi olarak nitelenebilir.

Asya’da tekrar güçlenen Part İmparatorluğu, 161’de iki Roma ordusunu bozguna uğrattıktan sonra Ermenistan ve Suriye’yi işgal etmişti. Marcus Aurelius, Müşterek İmparator Verus’u lejyonları kumanda etmesi ve tehlikeyi önlemesi için doğuya gönderdi. Savaş 166 yılında, her ne kadar Gaius Avidius Cassius gibi alt kademedeki generallerin liyakati ile kazanılmış olsa da başarıyla sona erdi. Savaştan dönüşte Verus triumph’la (bir tür onursal karşılama töreni) ödüllendirildi; geçit töreni oldukça sıra dışıydı çünkü törende iki İmparator vardı ve İmparatorların oğulları ve evlenmemiş kızlarıyla birlikte oldukça büyük bir aile kutlamasıydı. Bu arada fırsattan istifade Marcus Aurelius’un, beş yaşındaki oğlu Commodus ve üç yaşındaki Annius Verus’a Sezar statüsü verildi.

Savaştan dönen ordunun tüm İmparatorluğa yaydığı veba (çiçek hastalığı olduğu da iddia edilir) birkaç yıl boyunca etkili oldu.

160’ların başında, Germen kabileler ve diğer kuzeyli halklar kuzeydeki sınır boyunca (limes Germanicus) yağmalarla Tuna nehrini geçerek Galya içlerine ulaşmıştı. Batı yönündeki bu yeni şiddet dalgası, belki de uzak doğudaki kabileler yüzündendi. Germania Superior (yukarı Germanya eyaleti) idari bölgesi Catti’deki ilk işgal 162’de püskürtüldü. Asıl büyük işgal, MS 19’dan beri Roma vatandaşı olan Bohemya’lı Marcomanni kabilesinin 166’da Lombard’lar ve diğer Germen kabilelerle Tuna nehrini geçtiği zaman ortaya çıktı. Yine bu sıralarda Sarmatian’lar, Tuna ve Tisza nehirleri arasından saldırdı.

Doğudaki durum yüzünden cezalandırıcı bir sefer ancak 167 yılında mümkün oldu. Marcus ve Verus’un her ikisi de birliklere eşlik ettiler. Verus’un 169’da ölümünden sonra Marcus, Germenlere karşı hayatının geri kalan büyük bir kısmında kişisel olarak mücadele etti. Romalılar en az iki kez ciddi olarak, Alpleri geçen Quadi ve Marcomanni’lerin Oderzo’daki Opitergiumu yağmalaması ve Kuzey doğu İtalya’daki ana şehir Aquileia’yı kuşatmasıyla çok zor durumda kaldı. Aynı anda Karpat Dağları’ndan gelen Costoboci’ler Moesia, Makedonya ve Yunanistan’ı işgal ettiler. Uzun bir mücadeleden sonra, Marcus Aurelius işgalcileri bu topraklardan çıkarmayı başardı. Birçok Germen kendiliklerinden cephedeki Dacia ve Pannonia ile Germanya ve İtalya’ya yerleştiler. Bu yeni bir şey değildi ancak bu defa yerleşimciler Tuna nehrinin sol kıyısında Sarmatia ve Marcomannia’da (bugünkü Bohemya ve Macaristan dahil) iki yeni sınır şehri kurulmasını talep ettiler.

İmparatorun planları Avidius Cassius tarafından uydurulan ve Marcus Aurelius’un hastalıktan öldüğü şeklindeki söylenti yüzünden çıkan isyan sebebiyle engellendi. Doğu eyaletlerinden sadece Kapadokya ve Bithynia isyancıların tarafına geçmedi. Marcus Aurelius’un yaşadığı haberi duyulunca Cassius’un kaderi hemen çizildi ve birlikleri tarafından sadece 100 günlük bir saltanattan sonra öldürüldü.

Karısı Faustina ile Marcus Aurelius 173’e doğru doğu eyaletlerini ziyaret ettiler. Atina’yı ziyaretinde kendisini felsefe’nin koruyucusu olarak ilan etti. Roma’daki bir triumph’in ardından takip eden yıl tekrar Tuna hududuna hareket etti. 178’deki kesin zaferin ardından, Bohemya’nın ilhak planı başarıyla hazırlansa da Marcus Aurelius’un 180’de hastalanmasıyla yarım kaldı.

Marcus Aurelius zamanında, Han hanedanı kayıtları 166’da Roma’dan bir temsil heyetinin Çin’in başkenti Luoyang’da Çin imparatoru Huan’la görüştüğünü yazar. Kayıtlara göre, Romalılar Antun tarafından gönderildiklerini belirttiler. Belirtilen tarihe göre bu Marcus Aurelius Antoninus olabilir. Diğer taraftan, çağdaşı Roma kayıtları Çin’le irtibat için herhangi bir girişimden söz etmez.

Marcus Aurelius 17 Mart 180 tarihinde Tuna Nehri yakınlarındaki ayaklanmaların son bulmaması üzerine çıktığı seferde halefi Commodus kendisine eşlik ederken Vindobona’da (günümüzde Viyana)’da geçirdiği hastalık sebebiyle hastalığının 7. gününde öldü. Hemen tanrılaştırıldı ve külleri Roma’ya gönderilerek Vizigotların şehri yağmaladığı 410 yılına kadar ayakta kalan Hadrianus Mausoleum’una (günümüzde Sant’Angelo Kalesi) yerleştirildi. Germen ve Sarmatlara karşı mücadelesi anısına Roma’da Marcus Aurelius Sütunu dikildi.

Marcus Aurelius 166’da Ceasar ve 177’de yardımcı İmparator yaptığı Commodus’un halefi olmasını -farkında olunmayan bir talihsizliğe rağmen- sağlamıştı. Bu karar, talihli Evlatlık İmparatorlar dönemini sona erdirmişti ve Commodus sonradan tarihçiler tarafından, politika ve askerlikle ilgisi olmayan, aşırı egoist ve sinirli birisi olarak çok eleştirilmiştir. Bu sebep yüzünden Marcus Aurelius’un ölümü Pax Romana’nın sonu olarak kabul edilir. Commodus’u fazla aday olmadığı için ya da ölümünün ardından meydana gelebilecek olası bir iç savaş korkusuyla seçmiştir.

Aurelius, 145’te Genç Faustina ile evlendi. 30 yıllık evliliği boyunca Faustina 13 çocuk doğurdu. Bunlardan sadece bir oğlan ve dört kız babalarından daha uzun yaşadılar. Çocuklarının isimleri;

• Annia Aurelia Galeria Faustina (147- 165’ten sonra)
• Annia Aurelia Galeria Lucilla (148/50-181) Lucius Verus’la evlendi.
• Lucilla’nın Gemellus Lucillae adında bir ikizi vardır (149-150)
• Titus Aelius Antoninus (150 doğumda, 7 Mart 161’den önce öldü)
• Titus Aelius Aurelius (150 doğumda, 7 Mart 161’den önce öldü)
• Hadrianus (152doğumda, 7 Mart 161’den önce öldü)
• Domitia Faustina (150 doğumda, 7 Mart 161’den önce öldü)
• Fadilla (159, 192)
• Annia Cornificia Faustina Minor (160, İmparator Caracalla’nın saltanatında öldü. 211-217)
• Titus Aurelius Fulvus Antoninus (161-165) ve sonradan İmparator olan Commodus, (161-192)
• Marcus Annius Verus Caesar (162-169)
• Vibia Aurelia Sabina (170-217)

• Roma İmparatorluğu’nun Çöküşü (1964), Anthony Mann’ın yönettiği filmde Marcus Aurelius’u Alec Guinness canlandırmıştı.
• Gladyatör (2000), Ridley Scott’ın yönetmenliğini yaptığı filmde Marcus Aurelius’u Richard Harris canlandırmıştır.

Amr bin Hişam
Amr bin Hişam’ın Bedir Muharebesi’nde ölümü (Tarihname, Belamî)
Doğum	570 civarı Mekke
Ölüm	13 Mart 624 Medine yakınında Bedir Muharebesi
Diğer ad(lar)ı	Ebû Cehil Ebu’l-Hakem
Çocuk(lar)	İkrime bin Ebû Cehil

Amr bin Hişam (Arapça: عمرو ابن هشام; 570 civarı – 13 Mart 624), diğer adıyla Ebu’l-Hakem (Arapça: أبو الحكم‎) veya İslam peygamberi Muhammed’in ona koyduğu ve bilinen adıyla Ebû Cehil (Arapça: أبو جهل), Mekke’nin eski liderlerinden biridir. Muhammed’e muhalefeti ve Müslümanlara karşıt olan davranışları dolayısıyla tanınmıştır.

Mahzum kabilesinin önde gelen liderlerinden biri olan Ebu Cehil, İslam öncesi Araplar arasında Ebü’l-Hakim (Bilgeliğin Babası) olarak biliniyordu. Muhammed İslam’ı tebliğ etmeye başladıktan sonra Ebu Cehil ona karşı çıktı ve sıklıkla ilk Müslümanlara fiziksel saldırılarda bulundu. Sümeyye bint Habbat ve Yasir bin Amir de dâhil olmak üzere birçok Müslüman’a saldırdı. Müslümanlara yönelik saldırıları Muhammed’in kendisine Ebu Cehil (Cehaletin Babası) ve Firavun el-Ümme (Ümmetin Firavunu) unvanını vermesine neden oldu.

13 Mart 624’te Ebu Cehil’in Mekke tarafının komutanı olduğu Bedir Savaşı gerçekleşti. Savaşta Ebu Cehil, Muavviz bin Amr ve Muaz bin Amr tarafından ölümcül şekilde yaralandı ve Abdullah bin Mesud tarafından öldürüldü.

Amr bin Hişam, Mekke’de 570 yılında doğdu. Babası, Hicaz’daki Mekke şehrinin hakimi olan Hişam bin Muğire idi. Hişam, Kureyş kabilesinin ve Mekke’nin İslam öncesi aristokrasisinin önde gelen kabilelerinden biri olan Mahzum’a mensuptu. Hişam, ‘Mekke’nin efendisi’ olarak biliniyordu ve onun ölüm tarihi, Kureyşliler tarafından takvimlerinin başlangıcı olarak kullanılıyordu.^[5] Amr’a, annesinin Hanzala kabilesine mensup olduğunu belirten İbnü’l-Hanzaliyye de deniyordu.

Haris bin Hişam ile Ayyaş bin Ebu Rebî’a’nın kardeşi olan Amr, Ebu’l-Hakem (Türkçe: Bilgeliğin Babası) künyesiyle de tanınırdı, çünkü Kureyş kabilesi içinde bilge bir adam olarak kabul edilirdi. Amr yeni gelişmekte olan İslam dininin en güçlü rakiplerinden biriydi ve insanlara karşı agresif bir tutumu vardı, bu yüzden Müslümanlar onu Ebû Cehil (Türkçe: Cahilliğin Babası) künyesiyle andı. Kureyş kabilesinde Mahzûmoğullarının üyesiydi ve Mekke şehrinin (Muhammed’in ordusuna teslim olmadan önceki) lideriydi. Sahibi olduğu kervanlarla gezip yeni şehirler görmeyi severdi.

Lakabı Ebu’l-Hakem (أبو الحكم) (“bilgeliğin babası”) idi, çünkü o putperestler tarafından derin bilgeliğe sahip, Kureyş’in ileri gelenleri tarafından zeki ve anlayışlı bir adam olarak kabul ediliyordu ve onun görüşlerine çok güvenirlerdi. Onu meclislerinin seçkin bir üyesi olarak görürlerdi. Otuz yaşında bile Hakim bin Hizam’ın lideri olduğu Dar’un-Nedve’de düzenlenen özel toplantılara katılırdı ki bu özel toplantılara giriş yaşı kuralı en az kırktı.

Amr bin Hişam, Muhammed İslam’ı ilk duyurduğunda hemen karşı çıktı ve söylediklerini reddetti. Muhammed bu bağlamda onu Ebû Cehil (أبو جهل) (“cehaletin babası”) olarak vasfetti. Muhammed şöyle demiştir: “Ebu Cehil’e ‘Ebu Hakem’ diyen kişi ciddi günah işlemiştir. Bunun için Allah’tan bağışlanma dilesin.”

Ebu Cehil, İslam’a ve Muhammed’e karşı savaşmaya yemin eden muhalif grupların aslanı olarak vasfedildiği için de Esad el-Ahlaf olarak da biliniyordu.

Ebu Cehil Muhammed’le aynı yaştaydı. Gençliklerinde bir zamanlar, Abdullah bin Cudan et-Teymi’nin toplantısında bir araya getirilmişlerdi. Muhammed, Ebu Cehil’den daha zayıftı ve onu ittiğinde dizlerinin üzerine düştü ve dizlerinden biri yaralanarak kalıcı bir yara izi kaldı.

Buhari’ye göre Ebu Cehil, Müslümanlara karşı çeşitli derecelerde “amansız bir düşmanlık” besleyen Kureyş liderleri arasındaydı.

Amr Hişam, Muhammed halka açık olarak tebliğde bulunmaya başladığında derhal karşı çıkmaya başladı. Aşağıdaki nedenlerle Muhammed’e karşı düşmanlık yapıyordu:

Ebu Cehil bir keresinde “gizlice” evinde Kur’an okuyan Muhammed’i dinlemek için gece dışarı çıktı. Mekke’nin ileri gelenlerinden Ebu Süfyan ve Ahnes bin Şurayk da aynı amaçla dışarı çıkmıştı. Her biri oturup dinleyebileceği bir yer seçti ve hiç kimse diğerinin nerede oturduğunu bilmiyordu. Böylece geceyi onu dinleyerek geçirdiler ta ki şafak vakti gelip dağılıncaya kadar. Eve dönerken karşılaştılar ve birbirlerini kınadılar ve biri diğerine şöyle dedi: ‘Bir daha böyle yapma, çünkü aklı başında biri seni görürse, onun aklında şüphe uyandırırsın.’ Ancak sonraki iki gün boyunca bunu yapmaya devam ettiler.

Ebu Cehil daha sonra Ahnes bin Şerik’e şöyle dedi: “Statü ve asalet elde etmek için Abdümenaf ile her konuda yarıştık. Onlar insanlara yedirdi, biz de yedirdik. Onlar sadaka verdi, biz de verdik. İnsanlarla ilgileniyorlardı biz de öyle. Eşit oluncaya kadar bunları yaptık. Şimdi de diyorlar ki, ‘Bizden gökten vahiy alan bir peygamber geldi’ Peki biz bununla nasıl yarışabiliriz? Vallahi biz ona asla inanmayacağız ve onun mesajını asla kabul etmeyeceğiz!”

Muğire bin Şube anlatıyor: “Muhammed’i ilk tanımam şöyle olmuştur: “Mekke sokaklarının birinde Ebu Cehil’le beraber yürürken yolda Muhammed’e rastladık. Muhammed: “Ebu’l Hakem! Neden İslam’ı kabul etmiyorsun ve bana Allah’ın Resulü olarak inanmıyorsunuz? Allah ve Resulüne gel, seni Allah’a çağırıyorum” dedi. Ebu Cehil ise: “Ey Muhammed! Tanrılarımıza dil uzatmaktan ne zaman vazgeçeceksin? Yalnız senin getirdiğine şahitlik etmemizi mi istiyorsun? Biz senin vazifeni yaptığına şahitlik ediyoruz. Vallahi, söylediklerinin gerçek olduğunu bilsem elbette sana uyarım” dedi. Muhammed gidince, Ebu Cehil bana dönerek: “Onun söylediklerinin gerçek olduğunu kesinlikle biliyorum. Fakat beni men eden şey şu: “Kusayy oğulları, Hicabet bizde dediler. Peki dedik. Sikayet bizde dediler, peki dedik. Nedve bizde dediler, peki dedik. Sonra onlar yemek verdiler, biz de verdik. Sonunda bir konuda onlarla tam eşitliği sağlamışken, onlar; “Peygamber de bizden” diyorlar. Hayır! Vallahi bunu kabul edemem.

Müslüman kaynaklarna göre Ebu Cehil, Mekkelileri Müslümanlara karşı kışkırtırdı. Müslüman olan eğer toplumsal öneme sahip bir insansa ve kendisini savunacak akrabaları varsa, onu azarlar ve aşağılayarak şöyle derdi: ‘Sen, senden daha hayırlı olan babanın dinini terk ettin. Seni sefih ilan edeceğiz, aptal olarak işaretliyeceğiz ve itibarını zedeleyeceğiz.’ Eğer tüccarsa, ‘Mallarınızı sattırmayız, sizi dilenci durumuna düşürürüz’ derdi. Eğer sosyal önemi olmayan biriyse onu döver ve insanları ona karşı kışkırtırdı. Amr’dan en çok zarar gören hür insanlar, sosyal statüsü olmayan yoksullardı. Amr bu kimseleri bazen tartaklardı ve dostlarının da kendisi gibi yapmalarını isterdi.

Politeist Kureyşe ait olan köleler İslam’a geçtiklerinde ağır bir şekilde cezalandırılırlardı. Bu cezalar dövülmeyi veya kırbaçlanmayı, ardından susuz ve yemeksiz bırakılmayı içeriyordu. Amr ibn Hişam’ın, hata yapmaları durumunda kölelerinin sırtına sıklıkla ağır taşlar koyduğu söylenmiştir. Hişam, böyle bir köle olan Harise bint Mu’ammil’i, din değiştirmesi nedeniyle görme yeteneğini kaybedecek kadar dövdü. Ayrıca Ammar bin Yasir’in annesi Sümeyye bint Hayyat’a saldırdı ve onu genital bölgesinden mızraklayarak ölümcül yaralar açarak öldürdü. İslam dininin ilk kutsal şehidi bu kadındı. Ebu Cehil ayrıca Ammar’ın babası Yasir ibn Amir ve kardeşi Abdullah’a da zulmetti ve gözlerinin önünde onlara işkence ederek öldürdü. İleride Bedir Muharebesi’nde kendisini öldürecek olan Abdullah bin Mesud’u da yumraklayarak dövmüştür.

Fiziki bakımdan kötü durumda olanlar, verilen cezalara dayanamayıp İslam’dan vazgeçmişlerdir. Ancak bazıları İslam’dan gerçekten vazgeçmemişlerdir ve gizlice ibadet etmişlerdir.

Bedir Muharebesi’nden önce Medine’deki Evs kabilesi lideri Sa’d bin Muaz, gayr-i müslim dostu Ümeyye bin Halef ile Mekke’yi ziyarete geldi. Bir süre sonra Amr ile karşılaşıp onunla tartışmaya girdiler ve tartışma aniden hararetlendi ve Sa’d, onu Suriye’ye giden Mekke ticaret yolunu kesmekle tehdit etti. Böylece Amr, Ümeyye’ye kendisinin Muhammed tarafından tehdit edildiğini söyledi.^[8] Amr, Bedir Muharebesi’nde Muaz bin Amr ve Muavvez bin Amr isimli iki erkek kardeş tarafından savaş sırasında ölümcül şekilde yaralandı. Daha sonra Abdullah bin Mesud tarafından kafası kesilerek öldürüldü. Cesedi, kendi safında savaşanların ölüleri ile beraber, Bedir’de bulunan kör bir kuyuya atılmıştır.^[15]

İmparator Kazan
Japonya İmparatoru
Hüküm süresi	984-986
Önce gelen	En’yū
Sonra gelen	Ichijō
Doğum	29 Aralık 968 Heian-kyō
Ölüm	17 Mart 1008 Heian-kyō
Babası	İmparator Reizei
Annesi	Fujiwara no Kaishi

İmparator Kazan (Japonca: 花山天皇 Kazan-tennō; 29 Aralık 968-17 Mart 1008), Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 65. imparatorudur. Saltanatı MS 984’ten 986 yılına kadar sürmüştür.

Tavşanayak Harold
Tavşanayak Harold, Kral Günah Çıkartıcı Aziz Edward’ın Hayatı, Matthew Paris, 13.yy
İngiltere Kralı
Hüküm süresi	12 Kasım 1035 – 17 Mart 1040
Önce gelen	Büyük Knud
Sonra gelen	Harthacnut
Doğum	Ocak 1015 Northampton, İngiltere
Ölüm	17 Mart 1040 Oxford, İngiltere
Defin	St. Clement Danes, Westminster, Birleşik Krallık
Eş(ler)i	Ælfgifu?
Çocuk(lar)ı	Ælfwine?
Hanedan	Danimarka Hanedanı
Babası	Büyük Knud
Annesi	Ælfgifu of Northampton

Tavşanayak Harold ya da I. Harold (yaklaşık 1015 – 17 Mart 1040), 1035 ile 1040 yılları arası İngiltere Kralı. “Tavşanayak” lakabı hızına ve av yeteneklerini vurgular. İngiltere, Danimarka ve Norveç Kralı Büyük Knud’un ilk karısından doğan en küçük oğludur.

İmparator Go-Saga
Japonya İmparatoru
Hüküm süresi	1242-1246
Önce gelen	Shijō
Sonra gelen	Go-Fukakusa
Doğum	1 Nisan 1220
Ölüm	17 Mart 1272
Eş(ler)i	Fujiwara no Kitsushi

Go-Saga (Japonca: 後嵯峨天皇 Go-Saga-tennō; 1 Nisan 1220 – 17 Mart 1272), Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 88. imparatorudur. Saltanatı 1242’den 1246 yılına kadar sürmüştür.

Japoncada go (後) sonraki anlamına gelmekte olup bazen “II. Saga” olarak da adlandırılabilmektedir.

Ebu Maali Hasan
Mısır Memlûk Sultanı
Hüküm süresi	1347 – 1351
Önce gelen	Seyfeddin Hacı
Sonra gelen	Salih Selahaddin
Hüküm süresi	1354 – 1361
Önce gelen	Salih Selahaddin
Sonra gelen	Selahaddin Muhammed
Doğum	1334
Ölüm	1361
Tam adı Nasır Bedreddin Ebu Ma’ali Hasan
Hanedan	Bahri Hanedanı
Babası	Nasır Muhammed bin Kalavun

Ebu Maali Hasan (tam adıyla: Nasır Bedreddin Ebu Ma’ali Hasan; Arapça: الناصر بدر الدين أبو المعالي الحسن بن الناصر محمد,) d. 1334 – ö. 1361), 1347 ile 1351 dönemi ve 1354 – 1361 döneminde olmak üzere iki defa hükümdarlık yapmış olan ondokuzuncu Bahri hanedanından Türk asıllı Memlûk sultanıdır. Hükümdarlık dönemleri arasında kardeşi Salih Selahaddin 1351de hükümdarlığa getirilmişti. Ama hemen 1354de Ebu Maali Hasan tekrar tahta geçirildi ve 1361de öldürülene kadar tahtta kaldı. Nasır Muhammed bin Kalavun’un hükümdarlık yapan 8 oğlundan 7incisi olup bunlar arasından üç yıldan fazla bir dönem saltanat süren tek oğludur. 1361de tahttan indirilip yeğeni Salahaddin Muhammed yerine sultan olmuştur.

1347’de Ebu Maali Hasan kardeşi Seyfeddin Hacı yerine Sultan oldu. Son hükümdar Kahire halkı açlıktan kıvranırken kölemenleri desteğiyle devlet hazinesini soyup boşaltmış ve bu gerçek ortaya çıkınca öldürülmüştü.^[1]

Ebu Maali Hasan önce kendinden önceki sultanların kölemenlerini ve diğer saray mensuplarını devlet idaresinden elimine etmeye çalışmakla işe başladı. Fakat 1348’de çok büyük bir tehlike Mısır kapısına gelmişti. Orta Asya’dan Moğol İmparatorluğu içlerinden Karadeniz üzerinden tüccarlar ve tüccar gemileri vasıtası gelen büyük veba salgını kendini Mısır’da da gösterdi. Bu veba salgını Avrupa’ya da yayılıp “Kara Ölüm” adıyla anılarak bütün Avrupa ülkelerini kırıp geçirdi. Mısır halkı tümüyle bu veba salgınından çok etkilendi. Vebaya yakalanan Sultan’ın muhafızları ortadan kayboldular; Kahire kalesindeki asker kışlaları boşaldı. 1348’de Kasım ile Aralık arasında bir ayda 900.000 kişinin öldüğü bildirilir. Kahire’de mezarlıklar dolduğu için vebadan ölenler gömülemez olmuş ve salgından ölenlerin cesetleri yığılı kalmıştı. 1349 güzünde vebanın yayılması biraz yavaşladı ve sonunda durdu.^[3] Fakat veba salgını ve ölüm Memlûklu emirler arasındaki rekabeti sona erdirmemişti. Ebu Maali Hasan bir komployla karşılaştı. 1351de komplo liderleri onu tahttan indirip 14 yaşındaki kardeşi Selahaddin Salih’i Memlûklu Sultanı olarak tahta geçirdiler.

1454de ise bu sefer kardeşi Sultan Selahaddin Salih aleyhine yapılan bir darbe ile Ebu Maali Hasan tekrar tahta geçirildi. Bu seferki hükümdarlık döneminde Ebu Maali Hasan devlet işlerini kendini tahta geçiren komplocu Memlûklu emirlerine bıraktı ve sarayında zevküsefa ile hayat geçirmeye daldı. Kilikya’ya bir Memlûklu ordusu gönderildi ve bu ordu Adana ve Tarsus’u eline geçirdi.

Fakat bu hayat da pek uzun sürmedi 1361’de yeni bir hükûmet darbesi ile Ebu Maali Hasan tahttan indirilip yeğeni Selahaddin Muhammed tahta geçirildi. Ebu Maali Hasan tutuklandı. Hapishanede iken büyük olasılıkla öldürülmüş olduğu kabul edilmektedir ve cesedi bulunamamıştır.

Bu nedenle Kahire ortasında adına 1356-1363’te yaptırılan “Sultan Hasan Cami” yanında bulunan türbesindeki mezar boştur.

Ashikaga Yoshikazu 足利 義量
5. Ashikaga şogunu
Görev süresi 1423-1425
Yerine geldiği	Ashikaga Yoshimochi
Yerine gelen	Ashikaga Yoshinori
Kişisel bilgiler
Doğum	27 Ağustos 1407
Ölüm	17 Mart 1425 (17 yaşında)

Ashikaga Yoshikazu (Japonca: 足利 義量; 27 Ağustos 1407-17 Mart 1425), Ashikaga şogunluğunun beşinci şogunudur. İktidarı 1423’ten 1425’e kadar sürmüştür.^[1] 1425 yılında genç yaşta ölmüştür.

II. Louis
Hollanda kralı
Hüküm süresi	1 Temmuz 1810 – 13 Temmuz 1810
Önce gelen	I. Louis
Berg ve Kleve büyük dükü
Hüküm süresi	3 Mart 1809 – 1 Aralık 1813
Sonra gelen	I. Joachim
Doğum	11 Ekim 1804 Paris, Birinci Fransız İmparatorluğu
Ölüm	17 Mart 1831 (26 yaşında) Forli, Papalık Devletleri
Defin	Saint-Leu-la-Forêt
Eş(ler)i	Charlotte Bonaparte
Hanedan	Bonaparte
Babası	Hollanda kralı I. Louis
Annesi	Hortense de Beauharnais

Napoleon Louis Bonaparte (11 Ekim 1804 – 17 Mart 1831) Son Berg Büyük dükü ve Hollanda Krallığı’nın Bonapart Hanedanı’ndan gelen son kralı. I. Napolyon’un erkek kardeşi Louis Bonaparte ve Hortense de Beauharnais’in oğlu. Babasının tahtı bırakması üzerine taç giydi.

• 
  Napolyon Louis Bonapart’ın Cleol ve Berg Büyük Dükü olarak arması.
• 
  Napolyon Louis Bonapart’ın Hollanda kralı olarak arması.

III. Şenuda
Doğum	3 Ağustos 1923 , Asyut
Ölüm	17 Mart 2012 (88 yaşında)
Meslek	Kıpti patrik

III. Şenuda Jeho Svatost (Nazir Cayid 3 Ağustos 1923, Asyut, Mısır – ö. 17 Mart 2012, Kahire) Mısırlı hristiyan ortodoks din adamı. Mısır eski devlet başkanı Enver Sedat zamanında 1971 yılında göreve gelen Kıpti patrik olarak da bilinen 117. İskenderiye Ortodoks kilisesi rahibi olarak uzun yıllar görev yapan III. Şenuda 17 Mart 2012 tarihinde 88 yaşında öldü.

Ali Sirmen
Doğum	Ali Gazanfer Sirmen 10 Kasım 1939 Beyoğlu, İstanbul, Türkiye
Ölüm	17 Mart 2024 (84 yaşında) İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Zincirlikuyu Mezarlığı
Milliyet	Türk
Eğitim	İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Meslek	Yazar, gazeteci, oyuncu
Etkin yıllar	1966-2024
Evlilik	Mine Sirmen
Çocuk(lar)	1
Akraba(lar)	Sadi Işılay (dedesi)
Ödüller	Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü (2015)

Ali Gazanfer Sirmen (10 Kasım 1939, İstanbul – 17 Mart 2024, İstanbul), Türk hukukçu, gazeteci, yazar, sinema ve dizi oyuncusudur. Aynı zamanda Cumhuriyet gazetesinde Dünyada Bugün isimli köşenin yazarıydı.

Türk sanat müziği bestekârı ve keman sanatçısı Sadi Işılay’ın torunu olan Ali Sirmen, 10 Kasım 1939’da İstanbul’un Galata semtinde doğdu.^[3] Galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.

Sirmen, köşe yazarlığına 1966 yılında Akşam gazetesinde başladı. Yeni Ortam ve Milliyet gazetelerinde de köşe yazıları yazdı. 2024 itibarıyla halen Cumhuriyet gazetesinde köşe yazıları yazmaktaydı.

1972 yılında kurulan Barış Derneği’nin kuruluşunda yer aldı. 12 Eylül döneminde Barış Derneği Davası’nda tutuklandı. 4 yıl hapis yattı.

İkinci Bahar televizyon dizisinde Antep’li bir komiseri canlandırdı. Cumhuriyet adlı filmde ise, Cumhuriyet gazetesinin kurucusu olan Yunus Nadi Abalıoğlu’nu canlandırdı.

SkyTürk kanalında Siyah-Beyaz isimli programın sunucularından biriydi. Ayrıca Cem TV’de Süheyl Batum ile Ayıptır Söylemesi isimli tartışma programını sundu.

Mine Sirmen ile evliliğinden Devrim (d. 1966) adında bir oğlu vardır. 25 Mart 2020 tarihinde COVID-19 teşhisi konularak tedavi altına alındı. 4 Nisan 2020 tarihinde koronavirüsü yenerek sağlığına kavuştuğu açıklandı.

Ali Sirmen, 17 Mart 2024’te İstanbul’da tedavi gördüğü bir hastanede 84 yaşında öldü. 19 Mart 2024’te Zincirlikuyu Camiinde düzenlenen cenaze töreninin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

• Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü (2015)

• Sevgili Dünürüm (2007) – Ziya
• Ahududu (2005)
• Hızlı Adımlar (2004)
• Şapkadan Babam Çıktı (2003)
• Hayat Bilgisi (2003) – Doktor
• Sultan Makamı (2003) – Müteahhit
• Esir Şehrin İnsanları (2003) – Ahmet Rasim
• Havada Bulut (2002) – Demir Kaptan
• Biz Size Aşık Olduk (2002) – Hakim
• Cumhuriyet (1998) – Yunus Nadi Bey
• İkinci Bahar (1998) – Başkomiser Halil
• Seni Seviyorum Rosa (1992)

• Erkeklere Mahsus (1990)
• Sevgiliye Mektuplar (2007)