17 Martta doğanlar

Hârûn Reşîd Ebû Ca’fer Hârûn er-Reşîd هارون الرشيد
Hârûn Reşîd’in tasvir edildiği bir çizim.
5. Abbâsî Hâlifesi
Hüküm süresi	14 Eylül 786 – 24 Mart 809
Önce gelen	Hâdî
Sonra gelen	Emîn
Doğum	20 Mart 763 Rey, Abbâsî Hâlifeliği (bugünkü Tahran, İran)
Ölüm	24 Mart 809 (46 yaşında) Tus, Abbâsî Hâlifeliği (bugünkü Razavi Horasan, İran)
Defin	Harun Reşid Türbesi, İmam Rıza Camii, Meşhed, İran
Tam adı Ebu Cafer Harun er-Reşid bin Muhammed el-Mehdi-Billah bin Abdullah el-Mansur
Hanedan	Abbâsî Hanedanı
Babası	Mehdi
Annesi	el-Hayzüran bint Ata
Dini	Sünni İslam

Harun Reşid (Arapça: هارون الرشيد; d. 17 Mart 763 – ö. 24 Mart 809), beşinci ve en tanınmış Abbasi halifesi. 763’te babası Mehdi’nin o zaman bulunduğu İran’da (modern Tahran yakınlarında) bulunan Rey şehrinde doğdu. 786’da halife olan kardeşi Hâdî’nin ölmesi üzerine halifeliğe geçti. Hayatının çoğunu Bağdat’ta ve hilafetinin sonlarında yerleştiği Rakka şehrinde geçirdi. 24 Mart 809’da Horasan’ın Tus şehrinde öldü ve orada toprağa verildi. Harun Reşid’in halifelik döneminde Abbasiler çok büyük askerî, siyasal, kültürel ve bilimsel gelişmeler kaydettiler.

Harun Reşid ve halifeliği döneminde kendi yaşamı ve saray hayatı hakkında birçok söylentiler, hikâyeler ve masallar yazıya kaydedilmiş ve bunlar halk arasında popülerleşip yaygınlaşınca zamanımıza kadar gelmiştir. Bunlardan bazılarının temelinde gerçekler yatmakla beraber büyük ölçüde hayal mahsulleridir.

Harun Reşid İran’da Rey şehrinde 763’te doğmuştur. 775-785 döneminde üçüncü Abbasi halifesi olarak hüküm süren babası Mehdi’nin üçüncü oğludur. Annesi Hayzuran adında Yemen asıllı bir cariyedir. Fakat annesi, çok güçlü karakteri ile kocasının ve sonra oğullarının halifelik dönemlerinde Abbasi devlet politikasında büyük etkisi olmuştur. Annesi ve babasının en çok sevdikleri oğulları olan Harun’un çocukluğu Bağdat’taki Abbasi sarayında büyük bir lüks içinde geçmiştir. Hocası, Bermaki ailesinin Abbasiler zamanında çok önemli mevkilere geçmesini sağlayan Yahya bin Halid Bermaki idi. Harun, Yahya bin Halid’in üç oğlu olan Fadıl, Cafer ve Muhammed’in çocukluk arkadaşı idi. Fadıl ile Harun süt kardeşi idiler ve Cafer’de Harun’un çok yakın arkadaşı idi.

Harun babası Mehdi’nin halifelik döneminde Bizans-Abbasiler Savasi (775-783) sırasında 781 ve 782’de açılan seferlerde Abbasi ordularına komutanlık etmiştir. 782’deki seferde Abbasi ordusunun büyük kısmı ile Boğaziçi kıyılarına Hrisopolis‘e (modern Üsküdar) kadar gelmiştir. Bu seferde ordusunun Batı Anadolu’ya gönderilen bir kısmı Trakya Theması askeri valisi olan Mihail Lachanodrakon‘un komuta ettiği bir Bizans ordusuna karşı yenilgiye uğramıştır. Harun ve komutasındaki ordu ile büyük ganimetle geri dönmekte iken Bizans imparatoru naibi olan İrini temsilcileri ile Abbasilerin lehinde bir barış anlaşması yapılmasını sağlamıştır.

Bundan sonra Harun’a Mısır, Suriye ve Güney Kafkasya ve Azerbaycan eyaletlerinden oluşan Batı bölgelerinin genel valiliği verilmiştir. Genel valilik yapmakta iken en yakın danışmanı ve bu büyük bölgenin gerçek idarecisi ise eski hocası, Yahya bin Halid Bermaki olmuştur.

Babası 784’te öldükten sonra halifelik, ağabeyi olan Hadi’ye geçmiştir. Hadi ile Harun’un iyi geçinemedikleri bildirilir. Örneğin babalarının halifeliği sırasında iki kardeşin Dicle’yi dar bir köprüden geçmeleri gerekince Hadi’nin yaveri olan emir, Harun’un ilk olarak geçmesini önlemek için “Veliahtın senden önce geçmesini bekle” diye Harun’a sert bir emir vermiş; Harun “Başüstüne emir senin” diye yanıt vermiş ama Halife olduktan sonra bu yaveri idam ettirmiştir.

Hadi, kendi öldükten sonra halifeliğin kardeşi Harun’a değil de kendi genç oğluna geçmesi için istişarelere geçti.^[3] Bağdat’taki bütün Abbasi bürokratları, zamanının halifesine Hadi’ye dalkavukluk etmeleri nedeniyle, kabule hazır olduklarını bildirmişlerdir. Fakat Bermakiler Harun’un veliahtlıktan atılmasını kabul etmediler. Başvezir olan Yahya Bermaki Halife Hadi’ye bu kararın akla uygun olmadığını ve ortaya fitne çıkarabileceğini söyleyerek onu uyardı. Hadi bir müddet düşündükten sonra bu konuda kendisinin haklı olduğunu telkin eden bürokratlara uyarak küçük oğlunu vârisi olarak ilan etmiştir. Kendini uyaran Yahya Bermaki’yi de hapse attırmıştır. Bu haberi alan Harun, Abbasi devleti batı eyaletleri genel valiliği görevini bırakarak yarı emekli bir hayat yaşamaya başlamıştır.

Hadi ancak 784-786 döneminde halifelik yapmıştır. 786’da Musul civarında bir bağ köşkünde iken hastalanmış ve ölmüştür. Bu beklenmedik ölümün üzerine çeşitli söylentiler çıkmıştır.

Önceki halife ve Harun Reşid’in ağabeyi olan Hâdî, halefi olarak oğlu Cafer’in veliahtlığını ilan etmiş ve bunu Harun Reşid’e kabul ettirip onun Abbasi devleti batı eyaletleri genel valiliğinden ayrılmasına neden olmuştu. Harun Reşid, ağabeyinin 786’da ölümünden sonra halifeliğe gelir gelmez, yeğeni Cafer’i kendisine biat etmeye zorlamış ve oğlu Memun’u veliaht şehzade olarak tayin etmiştir.

Tahta geçtiği gün, bir Fars kölesi olan cariyesi Meracil’den olma ilk oğlu Abdullah dünyaya gelmiştir. Halife Reşid bu doğumu iyi bir işaret olarak nitelendirerek Abdullah’a, El-Memun lakabını vermiş ve oğlu Memun’u veliaht şehzade olarak ilan etmiştir. Bunun sonucunda kardeşi Hadi’nin oğlu Cafer sanki siyaset sahnesinden çekilmiştir. Bir süre sonra hanımlarından Zübeyde Bint Cafer’den ikinci oğlu Muhammed El-Emin doğmuştur. Fakat Memun’un annesinin bir cariye iken, Emin’in annesinin (Zübeyde) Farslı asilzade kızı olması dolayısıyla ve bundan annesi ve yandaşlarının hoşnut olmaması sebebi ile fikrini değiştirerek 802’de henüz beş yaşını tamamlamamış olan El-Emin’i veliaht tayin etti. Daha sonra iki oğlu arasında şöyle bir paylaşım yaptı: Emin, veliahd olarak İmparatorluğun batısına (Irak ve Suriye) genel vali olarak hükmedecek, Memun ise tertipte ikinci sırada gelerek Abbasi ülkesinin doğusuna (Horasan)’a genel vali olacaktı.

Behlül Dânâ (Divane) adıyla bilinen büyük bir zat ise Halife Harun Reşid zamanında yaşamış, halifenin hep yanında olmuştur.

Zübeyde bint Cafer Harun Reşid’le 781 yılında evlendi. Zamanının politik alanda en güçlü kadını olarak ün yaptı. Zübeyde, halife Mansur’un torunu ve Harun Reşid’in kuzeni idi.

8. İmam Ali Er-Rıza Hicri 148 yılının Zilkade ayının 11. günü Medine’de İmam Musa al-Kazim’ın evinde doğmuştur. İmamlığı babasından devralmıştır.

Ehlullahtan Behlûl Dânâ, bir gün halife Harun Reşit ile karşılaşır. Kendisini tanıyan hükümdar, bu zata: “–Ey Behlûl! Nereden geliyorsun böyle?” diye sorar. O, hiç düşünmeden: “–Cehennemden geliyorum” cevabını verir. Harun Reşit, şaşırarak tekrar sorar: “–Ne işin vardı orada?” Behlûl Dânâ anlatır: “–Efendim; ateş lâzım olmuştu. Cehenneme gideyim de biraz isteyim dedim. Fakat oradaki memur bana “–Burada ateş yoktur” dedi. “–Nasıl olur, Cehennem ateş yeri değil mi?” diye sorunca: “–Evet; gerçekten burada ateş yoktur. Her gelen, ateşini Dünyadan getirir» cevabını verdi.” Dehşete kapılan Harun Reşit büyük bir üzüntüyle sordu: “–Behlûl! Ne yapayım ki, oraya ateş götürmeyeyim?” Behlûl Dânâ, hızla uzaklaşırken haykırdı: “–Adâlet! Adâlet! Adâlet!

Harun Reşid iki defa evlilik yapmıştir. Eşlerinin isimleri :

• Zübeyde bint Cafer
• ‘Umm-ul-Aziz’dir.

Hareminde yaklaşık 2.000 sayıda kadın cariye bulunduğu bildirilir.

Harun Reşid’in onbiri cariyelerden olan, on üç oğlu ve dört kızı bulunmaktaydıı. Tabari bunlardan şunların adını vermektedir:

1. Ebu Abbâs Abdallah: 813-833 döneminde Memun adı ile Abbasi Halifesi.
2. Ebû Abdallah Muhammed: Eşi “Zübeyde”‘nin tek oğlu ve 809-813 döneminde Emin adı ile Abbasi Halifesi.
3. Kasım Muteman: Halife Memun tarafından vâris ve veliaht seçilmiştir.
4. Alî: ‘Umm-ul-Aziz’in tek oğlu.
5. Sâlih
6. Ebu İshak Muhammed: 833-842 döneminde Mutasım adı ile Abbasi halifesi.
7. Ebu İsa Muhammed
8. Ebu Yakub Muhammed
9. Ebu Abbas Muhammed
10. Ebu Süleyman Muhammed
11. Ebu Ali Muhammed
12. Ebu Ahmed Muhammed
13. ?

• 763: 17 Mart’ta Harun’un doğumu; babası Halife Mehdi ve annesi bir Yemenli cariye Hayzuran.
• 780: Harun Bizans İmparatorluğu’na yapılan bir askerî seferin komutanı.
• 782: Harun Bizans İmparatorluğu’na yapılan ve ta Boğaziçi kıyılarına erişen bir askerî seferin komutanı. Bizans ile Abbasiler arasında bir barış antlaşması imzalanması. Bunun şartları Abbasiler lehine. Harun bir şeref unvanı olan “Reşid” lakabını alması. Tunus, Mısır, Suriye, Ermenistan ve Azerbaycan eyaletlerine vali tayin edilmesi. Halifelik tahtı vârisi olarak ikinci sıra verilmesi ve görevlerden çekilmesi.
• 786: 14 Eylül’de Harun’un ağabeyi olan Halife Hadi’nin Musul’da gizemli bir şekilde ölmesi. Bu ölüme anneleri Hayzuran’ın neden olduğu söylentilerinin yayılması. Harun’un halifelik tahtına geçmesi. Yahya Bermaki’nin Başvezir olarak atanması. Annesi Hayruzan’ın devlet politikasında etkili olması.
• 789: Annesi Hayruzan’ın ölmesi. Harun’un daha fazla iktidar gücü eline geçirmesi.
• 791: Harun’un Bizans İmparatorluğu üzerine savaş açıp askerî sefer başlatması.
• 795: Şiilerin isyanlarını önlemek amacıyla, günün Şii imamı Musa el-Kazım’ın tutuklanması.
• 796: Harun’un halifelik ikematgahının ve devlet bürokrasisinin Bağdat’tan alıp, Rakka şehrine yerleştirmesi.
• 799: Harun’un Sindi bin Sahik adlı bir suikastçıya verdiği emirle, dört yıldır tutuklu bulunan Şiilerin 7. İmamı olan Musa el-Kazım’ı tutuklu bulunduğu hapishanede zehirletip öldürtmesi.
• 800: Harun’un “İbrahim bin Aglebi”yi Tunus’a vali olarak ataması. Merkezî devlete büyük kazançlar sağlaması karşılığı onu Tunus’ta yarı-özerk hükümdar olarak kabul etmesi.
• 802: Harun Şarlman’a bir diplomatik hediye olarak iki tane beyaz fil (albino) göndermesi.
• 803: Harun’un Arap orduları Bizans İmparatoru I. Nikeforos’u “Krasos Savaşı”nda yenilgiye uğratması.
• 805: Harun’un Arap donanması ile ordusunun Kıbrıs’a çıkıp adayı işgal etmeleri.
• 809: Kıbrıs’ta isyan eden “Abdurrahman ad-Dakil”e karşı donanma ve ordu ile 5 sefer tertip edilmesi. Mescid-i Nebevi’de namaz kılmakta iken suikastçı “Ali an-Zabun” tarafından hücuma uğrayıp gözlerinden yara alması. 30 Kasım’da, bu suikasttan bir gün sonra, yaraları dolayısıyla ölmesi.

• Quest for Glory II adlı bilgisayar oyununda Hero adlı oyun kahramanını evlat olarak kabul eden sultanın adı Hārūn ar-Rasīd’dir. Harun cok kere Shaeipir sokaklarında “Şair Ömer” adı ile hitabet/kehanet yapar olarak görülmektedir.
• Civilization V adlı strateji oyununda Arap halkının lideridir.

IV. James
İskoçya kralı
Hüküm süresi	11 Haziran 1488 – 9 Eylül 1513
Taç giymesi	24 Haziran 1488
Önce gelen	III. James (İskoçya)
Sonra gelen	V. James (İskoçya)
Doğum	17 Mart 1473 Stirling Kalesi, Stirling, İskoçya
Ölüm	09 Eylül 1513 (40 yaşında) Flodden Savaşı, Northumberland, İngiltere
Eş(ler)i	Margaret Tudor
Hanedan	Stewart Hanedanı
Babası	III. James (İskoçya)
Annesi	Danimarkalı Margaret

IV. James, (d. 17 Mart 1473 – ö. 9 Eylül 1513), 11 Haziran 1488’den ölümüne kadar İskoçya kralıdır. Babası III. James’in Sauchieburn Muharebesi’nde ölümü üzerine tahta geçmiştir. 9 Eylül 1513’te tam 40 yaşındayken Flodden Savaşı sırasında ölmüştür.

Honda Tadakatsu 本多 忠勝
Ōtaki Beyliği daimyosu
Görev süresi 1590-1601
Yerine gelen	Honda Tadatomo
Kuwana Beyliği daimyosu
Görev süresi 1590-1601
Yerine gelen	Honda Tadamasa
Kişisel bilgiler
Doğum	17 Mart 1548 Mikawa vilayeti, Japonya
Ölüm	3 Aralık 1610 (62 yaşında) Edo, Japonya

Honda Tadakatsu (Japonca: 本多 忠勝; 17 Mart 1548-3 Aralık 1610), Sengoku döneminin sonları ve Edo döneminin başlarında yaşamış bir Japon samuray ve daimyō. Ōtaki ve Kuwana beyliklerinin daimyōsu olup Ii Naomasa, Sakakibara Yasumasa ve Sakai Tadatsugu ile birlikte Tokugawa’nın Dört Göksel Kralı’dan biriydi.

Aleksey Trubetskoy
Doğum	17 Mart 1600
Ölüm	1680 Bryansk Oblastı, Rus Çarlığı
Eş(ler)i	Ekaterina İvanovna Puşkina
Babası	Nikita Romanoviç Trubetskoy
Meslek	Diplomat

Prens Aleksey Nikitich Trubetskoy (Rusça: Алексей Никитич Трубецкой; 17 Mart 1600? – 1680), Rus soylusu, Trubetskoy Hanedanı’nın son üyelerinden biridir.

1647’de Lehistan-Litvanya Birliği ve İsveç Krallığı ile ve 1654’te Bogdan Hmelnitski büyükelçileri ile görüşmelerde aktif olan bir diplomattı. Rus imparatoru I. Petro’nun vaftiz babasıydı. Aleksey Trubetskoy, Patrik Filaret ile anlaşamıyordu. Çar I. Mihail’in yönetimi altında Tobolsk ve Astrahan kasabalarını yönetmek için atandı. Ancak durum, Trubetskoy’un yakın arkadaşı Boris Morozov’un hükûmet başkanı olduğu I. Mihail döneminin 1645’te ölmesiyle bitmesi ve I. Aleksey’in tahta geçişi sonrasında değişti. 1646’da Trubetskoy, Çar’ın kişisel Muhafız alayının komutanlığına atandı.^[1]

Prens Aleksey Trubetskoy, 1654’te I. Aleksey adına Rus ordusunun güney kanadını Bryansk’tan Litvanya Büyük Dükalığı’na götürdü. Dinyeper ve Berezyna nehirleri arasındaki bölgeye ulaştı, Mścisław ve Rosławl’ı Rus toprağı yaptı. Shepeleviche Muharebesi’nde Litvan Ataman Janusz Radziwiłł ve Korwin Gosiewski’yi mağlup etti. 1654’te Rus-Leh Savaşı’na katıldı. Kiev ve Smolensk fethedildi.^[2]

Prens Aleksey Trubetskoy, Henryk Sienkiewicz tarafından 1884’te yazılmış Ateş ve Kılıç adlı romanın video oyunu haline uyarlanan 2011 yapımı Mount & Blade: Ateş ve Kılıç isimli video oyununda yer almaktadır.^[3]

Molla Veli Vidadî
Doğum	17 Mart 1709 Şemkir, Safevî Devleti
Ölüm	13 Mayıs 1809 (100 yaşında) Şıhlı, Kaçar Hanedanlığı
Diğer ad(lar)ı	Heste Vidadî
Meslek	Şair, yazar

Molla Veli Vidadî (Azerice: Molla Vəli Vidadi; d. 17 Mart 1709, Şemkir – ö. 13 Mayıs 1809, Şıhlı), Azeri şair ve din adamı.

Azerbaycan’ın Şemkir kentinde 1709 yılında doğdu. Gerçek adı Veli’dir, takma adı Heste Vidadî’dir. İlk eğitimini Şemkir’de aldı ve eğitimine devam etmek için Poylu’ya gitti. Arapça ve Farsçayı ileri düzeyde öğrenmiştir. Medrese eğitimi gördükten sonra babasının ölümü üzerine annesi ile beraber Kazah şehrinin Şıhlı köyüne yerleşti. Burada katiplik görevinde bulundu ve medrese hocalığı yaptı. Katibi olduğu Ahmed Ağa’nın ölümü üzerine ekonomik sıkıntılar içine düştü. Azeri şair Molla Penah Vakıf ile dostluk ilişkisi kurdu, şiirsel diyalog kurdular^[1] ve iki oğlu Molla Penah’ın iki kızı ile evlendi. II. Erekle’nin Tiflis’teki sarayında hizmet etti, ama bilinmeyen sebeplerden ötürü tutuklandı ve hapishaneden serbest bırakıldıktan sonra Şıhlı’ya döndü ve ölümüne kadar orada yaşadı. Birkaç yıl Karabağ’ın Gülistan Hanlığı’nda kaldıysa da sonra tekrar Şıhlı’ya geri döndü. Burada hem çiftçilik yaptı hem medresede ders verdi. 13 Mayıs 1809 tarihinde Şıhlı’da öldü.^[2]

Vidadi’nin mirasının küçük bir kısmı bilinmektedir. Vidadi’nin eserlerinin ana motifleri, feodal zulmün, hüzün ve çaresizliğin, hanlık döneminden kaynaklanan manevi yalnızlığın şikayetleridir. Hümanist bir zanaatkâr olan Vidadi, vatan ve emekçiye derinden aşıktır. Vidadi’nin aşk şiirleri de mevcuttur. Vidadi’nin lirik şiirleri sanatsal zanaatın harika bir örneğidir. Vidadi’nin basit ve gerçekçi (bazen mistisizm unsurlarını içeren) edebi üslubu geleneksel Azeri aşık türüne benziyordu. Vidadi, gerçekçi olma eğilimi gösteren şairlerden biriydi. Rusça ve diğer dillere birçok eseri tercüme edilmiştir. Şiirleri Hamit Araslı tarafından neşredilmiştir.

Kaʻahumanu
Hawaii Kraliçesi Ka’ahumanu.
Hawaii Kraliçesi Ka’ahumanu.
Hawaii Kraliçesi
Hüküm süresi	1795-1819
Önce gelen	Kamāmalu
Doğum	17 Mart 1768 Puu Kauiki, Hāna, Maui
Ölüm	5 Haziran 1832 (65 yaşında) Mānoa Valley, Honolulu yakınları, Oahu
Defin	Royal Mausoleum (Mauna ʻAla)
Eş(ler)i	Kamehameha I Kaumualiʻi Kealiʻiahonui
Tam adı Elizabeth Kaʻahumanu
Hanedan	Kamehameha Kekaulike
Babası	Keʻeaumoku II Pāpaʻiahiahi
Annesi	Nāmāhāna-i-Kaleleokalani

Kaʻahumanu (17 Mart 1768 – 5 Haziran 1832) (“tüylü manto”) konsort kraliçeydi ve Kuhina Nui olarak Hawaiʻ i Krallığının naibi olarak hareket etti. Kral I. Kamehameha’nın en sevdiği karısıydı ve aynı zamanda politik olarak en güçlü olanıydı ve ilk iki halefinin hükümdarlığı sırasında krallıkta eş-yönetici olarak hatırı sayılır bir güce sahip olmaya devam etti.

Kaʻahumanu, Hawaii’nin Maui adasındaki Hāna’da Puu Kauiki adlı bir mağarada 17 Mart 1768’de doğdu. Mevcut Kaahumanu Derneği, 17 Mart’ta adaşı olduğu doğum gününü kutlamaktadır.^[1]:174 Babası Keʻeaumoku Papaʻiahiahi, Hawaiʻi adasından kaçak bir aliʻi (asil) idi ve annesi üvey kardeşi Maui’nin merhum kralı Kamehameha Nui’nin karısı Nāmāhānaikaleleokalani idi. Annesi aracılığıyla Maui’nin birçok kralıyla akraba oldu. Babası aracılığıyla, her ikisi de Hawaiʻi adasının ortak atası olan Prenses Kalanikauleleiaiwi’yi paylaşan Kamehameha I’in üçüncü kuzeniydi. Adını babasının rakibi Kahekilinuiʻahumanu’dan aldı.

Kardeşleri arasında Hawaii adasının Valisi John Adams Kuakini, Kraliçe Kalākua Kaheiheimālie ve Maui Valisi George Keʻeaumoku II bulunmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]} Babası, Kamehameha I’in danışmanı ve arkadaşı idi ve sonunda Maui’nin kraliyet valisi oldu. Kaʻahumanu’nun on üç yaşındayken onunla evlenmesini ayarladı. Kamehameha’nın çok sayıda karısı vardı ama Kaʻahumanu gözdesi olacak ve adaları birleştirmek için savaşını teşvik edecekti.

Kaʻahumanu, Kamehameha’nın en sevdiği eşlerinden biri ve en güçlüsüydü. Kamehameha’nın 8 Mayıs 1819’da ölümü üzerine Kaʻahumanu, merhum kralın, Hawaiʻi Krallığı üzerindeki yönetimini Kamehameha II adını alan 22 yaşındaki oğlu Liholiho ile paylaşmayı dilediğini duyurdu. Danışmanlar konseyi, eş vekil veya modern zaman başbakanına benzer bir şekilde, onun için kuhina nui görevini kabul etti ve oluşturdu. Güç tabanı büyüdü ve hem Kamehameha II hem de Tahtı Kamehameha III olarak devralan Kauikeaouli’nin hükümdarlığı sırasında Kraliçe Naibi olarak hüküm sürdü.

Bazı açılardan Kaʻahumanu, zamanının ilerisindeydi ve kendi menfaatine olmasına rağmen, yerli Hawai kadınlarının haklarını savundu. ‘Ai Noa (bedava yemek) olarak bilinen şeyde Kaʻahumanu, son kocasının eşlerinden biri olan ve aynı zamanda Kamehameha II’nin hükümdarlığı sırasında Kraliçe Naibi olan Keōpūolani ile genç kralla aynı masada yemek yemek için komplo kurdu. Özellikle, Kahuna-nui krallığının, Hewahewa Kapusunu kaldırmaya yönelik çabalarını desteklemek için bu komployu destekledi. Ölümüne yol açması gereken büyük bir kapu‘yu bozdu, ancak oğlu onu öldürmeyi reddetti; bu olay, monarşinin kapu‘ya olan desteğini etkili bir şekilde kırdı ve sistemin yasa dışı olmasına neden oldu

Kauaʻi adası ve onun konusu olan Niʻihau adası, Kamehameha tarafından hiçbir zaman zorla fethedilmedi. Yıllarca süren direnişin ardından, Kamehameha’nın donanması karşısında kansız bir teslimiyet için pazarlık yaptılar. 1810’da adanın Kralı Kaumualiʻi, Kamehameha’nın vasalı oldu. Kamehameha I öldüğünde, Kamehameha II ve Ka’ahumanu Kaua’i’nin krallıktan kaçacağından korkuyordu. Birliği korumak için 9 Ekim 1821’de Kaumualiʻi’yi kaçırdılar ve Kaʻahumanu onunla zorla evlendi. Kaumualiʻi 1824’te öldükten ve Kaumualiʻi’nin oğlu Humehume tarafından bir isyan bastırıldıktan sonra, diğer oğlu Kealiʻiahonui ile evlendi.

Nisan 1824’te Kaʻahumanu, Protestan Hristiyanlığı benimsediğini açıkça kabul etti ve tebaasını imanla vaftiz edilmeleri için teşvik etti.^[2] Aynı yıl, Hawaii’yi Hristiyan etiği ve değerleri ve On Emir’den sonra modellenen ilk kodlanmış yasaları ile sundu. Kaʻahumanu, 5 Aralık 1825’te bugün Kawaiahaʻo Kilisesi’nin bulunduğu yerde vaftiz edildi. “Elizabeth” adını aldı.^[3]:278

Misyonerler Kaʻahumanu’yu Honolulu’da Barış Meryem Ana Katedrali’ni kuran Roma Katolik Kilisesi’nin ada ülkesinden kaldırılması gerektiğine ikna ettiler. 7 Temmuz 1827’de ilk Katolik misyonerlere gitme emri verdi. 1830’da Kaʻahumanu, Katolik öğretilerini yasaklayan ve yasayı çiğneyenleri sınır dışı etmekle tehdit eden bir yasa imzaladı.

1832’de Kaʻahumanu Maui’yi ziyaret etti ve şimdi Ka’ahumanu Kilisesi’nin bulunduğu yere geldi ve Jonathan Smith Green’in başkanlık ettiği hizmetlere tanık oldu. Bunu gören Kraliçe Ka’ahumanu, Cemaatçi misyondan kalıcı kilise yapısına onun adını vermesini istedi.^[4] Ancak, bu talep, Edward Bailey’in sitedeki dördüncü ve mevcut yapıyı Kraliçe’den sonra adlandırdığı 1876 yılına kadar yerine getirilmedi.

Kaʻahumanu ve Kral Kamehameha III, Hawaiʻi Krallığı ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilk antlaşmayı Başkan John Quincy Adams yönetiminde 1826’da müzakere etti. Antlaşma, Amerikalı tüccarlara borçları olan yerli Hawaiililerin sorumluluğunu üstlendi ve faturayı 150.000 dolar değerinde sandal ağacı ile ödedi; bu, tüccarlara borcu olan şeflerin desteğini kazandı. Aynı belge aynı zamanda Amerikalıların iş yapmak için Hawaii’nin tüm limanlarına girme hakkına sahip olmasını sağlayan bir serbest ticaret anlaşmasıydı. Amerikalılara ayrıca Hawaii mahkemelerinde dava açma ve Hawai yasaları tarafından korunma hakkı verildi.

1827’de Kaʻahumanu rüzgarlı adalar turundan döndükten sonra sağlığı giderek azaldı. Hastalığı sırasında misyonerler, adı altın harflerle kazınmış kırmızı deriye ciltlenmiş, Yeni Ahit’in ilk nüshasını Hawaii dilinde basmışlardı. Honolulu yakınlarındaki Mānoa Vadisi’nde 5 Haziran 1832’de bağırsak hastalığından ölümüne kadar onunla birlikte tutuldu.^[5] Cenazesi, Hawaiʻi’nin Westminster Manastırı olarak görevlendirilen Kawaiahaʻo Kilisesi’nde düzenlendi. Hizmetlere Hiram Bingham başkanlık ediyordu. ʻIolani Sarayı arazisine defnedildi, ancak cenazesi daha sonra Kraliyet Mozolesi’ne taşındı. Waiola Kilisesi mezarlığındaki büyük anıt, aslında yanına gömülmeyi ümit ettiği Kaumualiʻi anıtıdır.^[6]

Hawaiʻi’nin Büyük Adası’ndaki Hawaii Belt Road, 19 numaralı eyalet otoyolunun bir kısmına onun adı verilmiştir. Bu yol Kailua-Kona ve Kawaihae kasabalarını birbirine bağlar. Yerel halk tarafından genellikle “Kraliçe K” olarak anılan bu yol, Ironman Dünya Şampiyonası Triatlonunun bisiklet ve koşu kısımları için kullanılır.^[7] Ayrıca Kona Uluslararası Havaalanı’na erişim sağlar.

Queen Ka’ahumanu Center Alışveriş Merkezi, Kahului, Maui’deki 275 West Ka’ahumanu Bulvarı’nda (Hawai state route 32) yer almaktadır (20°53′12″K 156°28′30″B).^[8]

Bir Hawai yurttaşlık kulübü olan Kaʻahumanu Topluluğu, mirasını kutlamak, yoksullara ve hastalara hizmet etmek ve Hawai kadın liderliğinin önemini desteklemek için 1864 yılında kuruldu ve adı onun onuruna seçildi.

Tacülmüluk تاج‌الملوک‎‎
İran Kraliçesi
Hüküm süresi	15 Aralık 1925 – 16 Eylül 1941
Doğum	17 Mart 1896 Bakü, Rus Çarlığı
Ölüm	10 Mart 1982 (85 yaşında) Acapulco, Meksika
Eş(ler)i	Rıza Şah Pehlevi
Çocuk(lar)ı	Prenses Şems Muhammed Rıza Şah Pehlevi Prenses Eşref Prens Ali Rıza
Hanedan	Eymür boyu Pehlevi Hanedanı
Babası	Timur Han Ayrımlı
Annesi	Melik ül-Sultan
Dini	İslam

Tacülmüluk (Farsça: تاج‌الملوک, Azerice doğum adı: Nimtaç Ayrımlı; d. 17 Mart 1896, Bakü – ö. 10 Mart 1982, Acapulco), İran Kraliçesi, İran şahı Rıza Pehlevi’nin eşi ve devrik İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi’nin annesi. Azerbaycan Türklerindendir.

Bangabandhu Şeyh Muciburrahman শেখ মুজিবুর রহমান
1. Bangladeş Cumhurbaşkanı
Görev süresi 25 Ocak 1975 – 15 Ağustos 1975
Yerine geldiği	Muhammed Muhammedullah
Yerine gelen	Handekar Mustak Ahmed
Görev süresi 17 Nisan 1971 – 12 Ocak 1972
Başbakan	Tacüddin Ahmed
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Nazrul İslam (Geçici)
2. Bangladeş Başbakanı
Görev süresi 12 Ocak 1972 – 24 Ocak 1975
Başkan	Ebu Seyyid Çavduri Muhammed Muhammedullah
Yerine geldiği	Tacüddin Ahmed
Yerine gelen	Muhammad Mansur Ali
Kişisel bilgiler
Doğum	17 Mart 1920 Tungipara, Bengal, Britanya Hindistanı (şimdi Bangladeş)
Ölüm	15 Ağustos 1975 (55 yaşında) Dakka, Bangladeş
Partisi	Tüm Hindistan Müslüman Ligi (1949 öncesi) Awami Ligi (1949–1975) Bangladeş Krishak Sramik Awami Ligi (1975)
Evlilik(ler)	Şeyh Faziletünnisa Mucib
Bitirdiği okul	İslam Koleji Dakka Üniversitesi
İmzası

Bangabandhu Şeyh Muciburrahman (17 Mart 1920 – 15 Ağustos 1975), Bangladeş’in ilk cumhurbaşkanı ve 2. başbakanıydı.

Orta hâlli bir toprak sahibinin oğluydu. Kalküta ve Dakka üniversitelerinde hukuk ve siyasal bilimler eğitimi gördü. Genç yaşta İngilizlere karşı sürdürülen bağımsızlık hareketine katıldı ve kısa süre hapis yattı.

1949’da Avami Birliği’nin kurucuları arasında yer aldı ve daha sonra Birliğin Genel Sekreterliğini üstlendi. 1955’te Pakistan Ulusal Meclisine seçildi. 1958’de askeri bir darbeyle başa geçen Muhammed Eyüb Han’a direnerek halkın sevgisini kazandı. 1965’te Doğu Pakistan’a özerklik verilmesini öngören altı maddelik bir program hazırladı. Ülkeyi bölmeye çalıştığı gerekçesiyle tutuklanması, halkın Eyüb Han yönetimine duyduğu tepkiyi daha da artırdı ve 1969 Doğu Pakistan kitlesel ayaklanması ile beraber Mucibur Rahman Şubat 1969’da serbest bırakıldı.

Ülke içindeki karışıklıkların artması üzerine Mart 1969’da istifa eden Eyüb Han’ın yerini Yahya Han aldı. Aralık 1970’te yapılan seçimlerde Avami Birliği, Doğu Pakistan’a ayrılan sandalyelerin tümüne yakın bölümünü kazanarak Ulusal Mecliste çoğunluğu sağladı. Mucibur Rahman’ın özerklik talebine karşı uzlaşmaz bir tutum takınan Yahya Han meclisi süresiz kapattı. Bunun üzerine Mucibur Rahman Doğu Pakistan’da genel grev ilân etti. Uzlaşma çabalarının sonuçsuz kalması üzerine Batı Pakistan birlikleri Dakka’ya girdi ve Mucibur Rahman tutuklandı. Doğu Pakistan’da iç savaş sürerken milyonlarca insan Hindistan’a sığındı. Sonunda Hindistan birliklerinin yardımıyla, Batı Pakistan ordusu geri çekilmeye zorlandı.

Devlet Başkanlığına gelen Zülfikar Ali Butto tarafından serbest bırakılan Mucibur Rahman, yeni Bangladeş Devletinin ilk Başbakanı oldu. (Ocak 1972) Ama Bangladeş’in artan sorunları çözmekte başarısız kaldı ve giderek daha baskıcı bir yönetim kurarak 1975 başlarında Devlet Başkanlığı görevini de üstlendi. 15 Ağustos 1975’teki bir askerî darbeyle devrildi ve ailesiyle birlikte öldürüldü.

Suikastçıları 26 yıl boyunca kovuşturmadan muafiyetin tadını çıkarmaya devam etti. Tazminat Tüzüğü, kızı Şeyh Hasina Başbakan seçildikten sonra 1996’da yürürlükten kaldırıldı. Daha sonra Bangladeş mahkemelerinde cinayet davası açıldı. Darbe lideri Seyyid Faruk Rahman da dahil olmak üzere on beş suikastçıdan birkaçı tutuklandı ve yargılandı. Khandaker Abdur Raşid gibi diğerleri ise firar etti. Onbeşine 1998’de mahkeme tarafından ölüm cezası verildi.^[1] Hükümlülerden beşi 2010’da asıldı.^[2] Altıncı hükümlü 2020’de asıldı.^[3] Geriye kalan kaçaklardan birkaçı öldü veya saklanmaktadır. 2022’de Bangladeş hükûmeti, darbe lideri Raşid de dahil olmak üzere beş kaçağın hala kaçtığını bildirdi.^[4] Hükümlü suikastçılardan biri Kanada’da yaşamaktadır.^[5] Hükümlülerden biri ise Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşamaktadır.^[6] Bangladeş, 2007’de A.K.M. Muhiddin Ahmed’in sınır dışı edilmesiyle oluşturulan emsalin ardından Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’nden kaçakları sınır dışı etmelerini talep etti.^[7]

Neriman Köksal
Doğum	Hatice Kökçü 17 Mart 1928 Rami, İstanbul, Türkiye
Ölüm	23 Ekim 1999 (71 yaşında) Şişli, İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebi	Meme kanseri
Defin yeri	Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Milliyet	Türk
Diğer ad(lar)ı	Fosforlu Cevriye, Afet-i Devran Neriman
Meslek	Oyuncu, şarkıcı
Etkin yıllar	1950–1999
Evlilik	Nevzat Pesen
Ödüller	Uluslararası İstanbul Film Festivali 1999 – Onur Ödülü

Neriman Köksal, gerçek adıyla Hatice Kökçü, (17 Mart 1928, İstanbul – 23 Ekim 1999, İstanbul), Türk oyuncu ve şarkıcı.

Neriman Köksal, 17 Mart 1928 tarihinde İstanbul’un Rami semtinde doğdu. Annesi ve babası Balkan göçmenidir, annesi Üsküp doğumludur. Babası Ahmet Kökçü Ramispor’da futbol oynamıştır.^[3] Türk sinemasının ilk ve en uzun süreli vamp kadını olarak kabul edilmektedir. Gerçek adı Hatice Kökçü’dür. Farsçada yiğit, cesur anlamına gelen Neriman ismini, sahne adı olarak kullanmıştır. 1950’li yıllarda Fosforlu Cevriye isimli filmde elde ettiği başarı nedeniyle “Fosforlu Cevriye” lakabıyla da anıldı, bir diğer lakabı ise “Afet-i Devran Neriman”dır.

Neriman Köksal, henüz 22 yaşındayken İstanbul’da, İstiklal Caddesi’nde yürürken Metin Erksan tarafından keşfedildi. O dönem İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nde öğrenci olan Erksan, bu boylu poslu alımlı kadını, tam da o sırada çekeceği Çete adlı film için kadın oyuncu arayan ağabeyi, yönetmen Çetin Karamanbey’e götürdü. “Çete” filmindeki “Rus Prensesi Nina” rolü ile sinemaya adım atan Neriman Köksal, asıl ününü, Fosforlu Cevriye (1959) filmi ile elde etti. Neriman Köksal’ın Fosforlu Cevriye’de, iri-kıyım yapısıyla erkeklere posta koyan, argo konuşan, külhanbeyi, erkeksi-kadın imgesini başarıyla canlandırması, sonraki dönemlerde Türk Sineması’nda erkeksi-kadın imgesinin uzun yıllar sürecek bir modaya dönüşmesine de öncülük etmiştir. 1964 yılında Türkiye’ye iyi niyet elçisi olarak gelen Kirk Douglas’ı karşılayanlar arasında olmuştur.

Sanatçı, 1999 yılında yeğeni Mustafa Volkan Öylek’in kızı Nazlı Buse Öylek’i mahkeme kararı ile evlat edindi.

Yeşilçam’ın en üretken olduğu dönemler olan 1960’lı ve 1970’li yıllarda Fikret Hakan’dan Fatma Girik’e, Yılmaz Köksal’dan Ayhan Işık’a kadar onlarca sinema oyuncusu müzik plakları doldurmuşlardı. Bu plak yapan sinemacılar kervanına Neriman Köksal da katıldı ve bir 45’lik plak da o doldurdu^[4] Bu plak:

• 1965: Şeker Alalım / Ali Baba – Serengil 10009

• 1999: 18. Uluslararası İstanbul Film Festivali – Onur Ödülü – 1 Dakika Karanlık

1999 yılında 50. sanat yılını kutlayan Neriman Köksal, meme kanseri’ne yakalandı. Kanserle bir yıl boyunca mücadele eden Köksal, buna solunum yetmezliği de eklenince konuşma ve beslenme problemleri çekmeye başladı ve durumu ağırlaştı. Köksal’ın son günlerinde en çok sarf ettiği cümlesi “ölmek istiyorum, dayanamıyorum artık.” idi. 23 Ekim 1999 tarihinde İstanbul’daki Surp Agop Hastanesi’nde 71 yaşında hayatını kaybetti.^[5] 25 Ekim’de Şişli Camii’nde düzenlenen cenaze töreninin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.