Tarihte 25 Ocak Olaylar

25 Ocak, Miladi takvime göre yılın 25. günüdür.

• 1072 – Divânu Lügati’t-Türk, Türk kültürünün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazılmaya başlandı. (10 Şubat 1074’te bitirildi.)
• 1327 – III. Edward, İngiltere Kralı oldu.
• 1348 – Venedik’te yüzlerce kişinin ölümüne neden olan bir deprem meydana geldi.
• 1363 – Sırpsındığı Muharebesi’ni Osmanlı Devleti kazandı.
• 1554 – São Paulo’nun kuruluşu.
• 1573 – Mikatagahara Muharebesi
• 1579 – Utrecht Antlaşması imzalandı ve günümüz Hollanda’sının temelleri atılmış oldu.
• 1755 – Moskova Üniversitesi kuruldu.
• 1792 – İngiltere’de, fakir sınıfların ilk siyasi örgütü sayılan «London Corresponding Society» örgütü kuruldu.
• 1831 – I. Nikolay ve Romanovların düşmesiyle Polonya’nın bağımsızlığı ilan edildi.
• 1858 – Felix Mendelssohn’un Bir Yaz Gecesi Rüyası adlı eserinin Düğün Marşı bölümü Kraliçe Victoria’nın kızının düğününde çalındıktan sonra, bütün dünyadaki düğünlerin popüler müziği haline geldi.
• 1881 – Thomas Edison ve Alexander Graham Bell Oryantal Telefon Şirketini kurdular.
• 1890 – Arjantin ve Brezilya arasında Montevideo antlaşması imzalandı.
• 1890 – İspanya’nın futbol takımı olan Sevilla FC kuruldu.
• 1918 – Rusya, Sovyetler Birliği (SSCB) oluşunu ilan etti.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Союз Советских Социалистических Республик Soyuz Sovyetskih Sotsialistiçeskih Respublik
1922-1991
Bayrak Devlet arması
Slogan Пролетарии всех стран, соединяйтесь! Proletarii vseh stran, soedinyaytes’! (Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!)
Marş Enternasyonal (1922-1944) Süre: 3 dakika ve 59 saniye.3:59 Sovyetler Birliği Devlet Marşı (1944-1991) Süre: 3 dakika ve 24 saniye.3:24
Sovyetler Birliği konumu (yeşil)
Başkent ve en büyük şehir	Moskova 55°45′K 37°37′D
Resmî dil(ler)	Rusça
Tanınan bölgesel dil(ler)	Ukraynaca Beyaz Rusça Özbekçe Kazakça Gürcüce Azerice Litvanca Moldovaca Letonca Kırgızca Tacikçe Ermenice Türkmence Estonca
Azınlık dilleri	Abhazca Başkurtça Buryatça Fince Volga Almancası Korece Osetçe Tatarca ve diğer
Etnik gruplar (1989)	%70 Doğu Slavı %12 Türkî %18 ve diğer
Resmî din	Laik devlet (de jure olarak) Devlet ateizmi (de facto olarak)
Demonim	Sovyet
Hükûmet	1922-1924: Federal Leninist tek partili sosyalist cumhuriyet 1924-1953: Federal Marksist-Leninist Stalinist totaliter diktatörlük altında tek partili sosyalist cumhuriyet 1953-1990: Federal Marksist-Leninist tek partili parlamenter sosyalist cumhuriyet 1990-1991: Federal yarı başkanlık cumhuriyeti
Lider
• 1922-1924 Vladimir Lenin (ilk) • 1924-1953 Josef Stalin • 1953-1964 Nikita Kruşçev • 1964-1982 Leonid Brejnev • 1982-1984 Yuriy Andropov • 1984-1985 Konstantin Çernenko • 1985-1991 Mihail Gorbaçov (son)
Başbakan
• 1922-1924 Vladimir Lenin (ilk) • 1991 İvan Silayev (son)
Yasama organı	Sovyetler Birliği Sovyetler Kongresi (1922-1938) Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti (1938-1991)
• Üst meclis	Milliyetler Sovyeti
• Alt meclis	Birlik Sovyeti
Tarihî dönem	20. yüzyıl
• Kuruluş Antlaşması 30 Aralık 1922 • Alman istilası 22 Haziran 1941 • II. Dünya Savaşı zaferi 9 Mayıs 1945 • BM üyeliği 24 Ekim 1945 • Son anayasa 9 Ekim 1977 • Varşova Paktı’nın çözülüşü 1 Temmuz 1991 • Ağustos Darbesi 19-22 Ağustos 1991 • Beloveja Mutabakatı 8 Aralık 1991 • Dağılma 26 Aralık 1991
Yüzölçümü
1991	22.402.200 km2
Nüfus
• 1991 293 milyon
GSYİH (SAGP)	1990 tahminî
• Toplam	$2,7 trilyon
• Kişi başına	$9.200
GSYİH (nominal)	1990 tahminî
• Toplam	$2,7 trilyon
• Kişi başına	$9.200
Gini (1989)	0.275 düşük
Para birimi	Sovyet rublesi (SUR)
Zaman dilimi	UTC+2 ilâ +12
Tarih formatı	gg/aa/yyyy
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+7
ISO 3166 kodu	SU
İnternet alan adı	.su
Öncüller Ardıllar Buhara SHC Beyaz Rusya SSC Estonya Harezm SHC Romanya Krallığı Letonya Litvanya Rusya SFSC Transkafkasya SFSC Tuva HC Ukrayna SSC Azerbaycan Beyaz Rusya Ermenistan Estonya Gürcistan Kazakistan Kırgızistan Letonya Litvanya Moldova Özbekistan Rusya Tacikistan Türkmenistan Ukrayna

Sovyetler Birliği siyaseti
Şu madde dizisinin bir parçasıdır: Sovyetler Birliği devlet yapısı
Genişlet Liderlik
Genişlet Komünist Parti
Genişlet Yasama
Genişlet Hükümet
Genişlet Yargı
Genişlet Siyaset
Genişlet Toplum
Diğer ülkeler Atlas
g t d

Sovyetler Birliği, resmî adıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (Rusça: Союз Советских Социалистических Республик^ⓘ, Soyuz Sovyetskih Sotsialistiçeskih Respublik) ya da kısa adlarıyla SSCB^[1] veya Sovyetler, Petrograd’daki geçici hükûmetin Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşeviklerce 1917 Ekim Devrimi’yle devrilmesinden sonra 1922 yılında kurulan ve 1991 yılına dek varlığını koruyan devlet.

Avrupa’nın doğu kesimiyle, Asya’nın kuzey kesimi boyunca yayılan SSCB, II. Dünya Savaşı’ndan sonra 22.403.000 km²lik yüz ölçümüyle dünyanın en büyük ülkesi konumundaydı. Nüfus bakımından da 293.047.571 (Haziran 1991) kişiyle, dünyada 3. sırada yer alıyordu.^[2] Aynı zamanda dünyanın başlıca siyasi ve askerî güçlerinden biri olan Sovyetler Birliği’nin batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi ise Sovyet rublesiydi.

1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşevikler tarafından 1922 yılında kurulan SSCB, Soğuk Savaş sürecinde Amerika Birleşik Devletleri’nin karşısında önemli bir güç konumunda idi.^[3][4][5][6] 1980’li yıllarda dünya genelinde sanayi üretim hacminin %16,5’lik kısmını yaparak 2. sırada, millî gelir açısından da dünya genelinde %3,4’lük payla 7. sırada yer alıyordu. 1985 yılında iktidara gelen Mihail Gorbaçov’un başlattığı Glasnost ve Perestroyka denilen ve 6 yıl süren reformların ardından 1991 yılının sonunda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği resmen dağıldı. Birliğin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden 15 cumhuriyetten 12’si bir araya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu’nu oluşturdu.^[7]

• 1919 – Paris Barış Konferansı’nda; uluslararası barışı ve güveni sağlayacak ve devam ettirecek bir Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verildi.
• 1919 – Ermeniler, Antep Hükûmet binasını ele geçirerek İdareye el koyduklarını açıkladılar.
• 1924 – İlk Kış Olimpiyat Oyunları Chamonix’de başladı.
• 1926 – Şeker, petrol ve benzin inhisarı (tekeli) hakkında kanunlar kabul edildi.
• 1932 – Sovyetler Birliği ve Polonya saldırmazlık paktı imzaladı.
• 1936 – İstanbul’da vapurculuk şirketi ile bütün kabotajın Denizyolları İdaresine geçmesini sağlayan sözleşme imzalandı.
• 1937 – Cincinnati’de seller petrol rezervlerinin patlamasına yol açtı, şehir alevler içinde kaldı.
• 1939 – Celâl Bayar Hükûmeti istifa etti. Yeni Hükûmet Refik Saydam Başkanlığında kuruldu.
• 1942 – Tayland, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’a savaş ilan etti.
• 1949 – İsrail’de ilk seçimler yapıldı. David Ben-Gurion Başbakan oldu.
• 1950 – Amerika’da eski bürokrat Alger Hiss, hiçbir kanıt bulunmaksızın, komünist casus olduğu gerekçesiyle, 5 yıl ağır hapis cezasına mahkûm edildi.
• 1950 – Şiddetli kış nedeniyle İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde yollar kapandı, Çubuk Barajı dondu.
• 1951 – Kumyangjang-ni Muharebesi
• 1952 – Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı bir genelge yayımladı; 1952-1953 öğrenim yılından itibaren lise eğitimi 4 yıla çıkarılacak.
• 1952 – Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı, kibrit tekelinin kalktığını açıkladı; özel sektör kibrit üretebilecek.
• 1954 – Ankara’da sıcaklık -30 dereceye düştü; okullar tatil edildi.

• 1956 – Türk Eczacıları Birliği kuruldu.
• 1957 – Hint Keşmir’i kendine ilhak etti.
• 1958 – İstanbul’da 25 kişi, komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle tutuklandı. Tutuklananların arasında Doktor Hikmet Kıvılcımlı da bulunuyordu.
• 1966 – Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Türkiye’ye Yardım Konsorsiyumu Türkiye’nin dikkatini çekti; enflasyon hızla artıyor.
• 1968 – Türk Ordu Futbol Takımı Dünya şampiyonu oldu.
• 1969 – Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Vietnam arasında barış görüşmelerine Paris’te başlandı.
• 1971 – İdi Amin gerçekleştirdiği darbe ile Milton Obote’yi devirdi ve Uganda’nın Başkanı oldu.
• 1973 – Başbakan Ferit Melen “İşkence yalandır” dedi. Bülent Ecevit, bunun bir yalan olduğunu söyleyince Cumhuriyetçi Güven Partililerin (CGP) saldırısına uğradı.
• 1974 – Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Millî Selamet Partisi (MSP) Hükûmet ortaklığı protokolü imzaladı.
• 1977 – İstanbul’da bir yıl içinde 510 öğrenci olayı meydana geldi, 13 öğrenci öldü.
• 1980 – Başbakan Süleyman Demirel’in azınlık Hükûmeti’nin görevde olduğu 73 günde politik nedenlerle 497 kişinin öldürüldüğü, 779 kişinin yaralandığı ve 72 soygun olayının yaşanmış olduğu açıklandı.
• 1981 – Mao’nun dul eşi Jiang Qing ölüm cezasına çarptırıldı.
• 1985 – II. Louis Stadyumu, Monako Prensi III. Rainier tarafından açıldı.
• 1986 – Millî Direniş Hareketi, Uganda’da Tito Okello Hükûmetini devirdi.
• 1987 – 30 milyon dolara sigortalanan Muhteşem Süleyman Sergisi, Amerika Birleşik Devletleri’nin başkenti Washington’da Ulusal Sanat Müzesi’nde açıldı.
• 1988 – Türkiye, BM İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi’ni imzaladı.
• 1991 – Bakanlar Kurulu, Kürtçe konuşma ve şarkı söylemeyi serbest bıraktı.
• 1991 – ABD ve müttefiklerinin bir hafta süren saldırısı karşısında, Saddam Hüseyin yönetimi Kuveyt’teki petrol kuyularını ateşe verdi ve ham petrolü körfeze boşalttı.
• 1995 – Rusya, Norveç tarafından fırlatılan bir araştırma roketini Amerika Birleşik Devletleri’nin Trident füzeleriyle karıştırınca az daha bir nükleer karşı saldırı başlatıyordu.
• 1996 – Rusya’nun Avrupa Konseyi’ne girişi.
• 1996 – ABD’de son bir kez asılarak idam gerçekleştirildi. Cinayet suçlusu Billy Bailey, ABD’nin Delaware eyaletinde asıldı.
• 1997 – Yaşar Kemal Uluslararası Nonino Ödülü’nü İtalya’da düzenlenen bir törenle aldı.
• 1999 – Kolombiya’nın batısında 6,0 şiddetinde deprem meydana geldi, en az 1000 kişi öldü.
• 2002 – Wikipedia, yazılımının (“II. Faz”) ya da Magnus Manske Günü olarak bilinen yeni sürümüne geçti.
• 2004 – Opportunity adlı uzay sondası, Mars yüzeyine indi.
• 2005 – San Francisco kenti, meydanlarda, parklarda ve şehrin kamuya ait diğer yerlerinde sigara içmeyi yasakladı. Cezanın bedeli 100 dolar olarak açıklandı.
• 2005 – Hindistan’daki bir hac töreni sırasında çıkan izdihamda 258 kişi öldü.
• 2006 – Dünyanın en büyük küreselleşme karşıtı eylemlerinden olan Dünya Sosyal Forumu Venezuela’da başladı.
• 2006 – İlk kez seçimlere katılan İslami Direniş Hareketi Hamas, Filistin’de düzenlenen genel seçimlerin galibi oldu ve 10 yıllık El Fetih hakimiyetine son verdi. İsmail Haniye, 19 Şubat’ta Başbakan oldu, ancak İsrail, Hamas Hükûmeti ile bütün müzakereleri durdurdu.
• 2011 – 25-27 Ocak arasında Kuzey Amerika kar fırtınası yaşandı.
• 2015 – Yapılan genel seçimlerde SYRİZA (Radikal Sol Koalisyon) Partisi, birinci gelerek Yunanistan’ın yeni iktidarını oluşturdu.

wikipedia