Ölümler
- MÖ 43 – Aulus Hirtius, Jül Sezar’ın hemen ardından Roma konsülü (MÖ 90)
- 599 – Antakyalı I. Anastasius, Antakya Patriği
- 866 – Bardas, Bizans soylusu ve yüksek dereceli bakan
- 941 – Baykam, Abbâsî emiri ve naibi
- 1109 – Canterbury’li Anselmus, Tanrı’nın varlığına ilişkin ontolojik kanıtıyla tanınan Benedikten keşişi, filozof ve ilahiyatçı (d. 1033)
- 1142 – Pierre Abélard, Fransız yazar ve filozof (d. 1079)
- 1509 – VII. Henry, İngiltere Kralı (d. 1457)
- 1574 – I. Cosimo, Medici Hanedanının Floransa Dükalığın II. Dükü ve Toskana Büyük Dükalığının ise I. Büyük Dükü (d. 1519)
- 1591 – Sen no Rikyū, bir Japon çay ustası (d. 1522)
- 1699 – Jean Racine, Fransız şair ve oyun yazarı (d. 1639)
- 1736 – Savoy Prensi Eugen, Avusturyalı general (d. 1663)
- 1793 – John Michell, İngiliz doğa filozofu ve papaz (d. 1724)
- 1825 – Johann Friedrich Pfaff, Alman matematikçi (d. 1765)
- 1866 – Jane Welsh Carlyle, İskoç yazar (d. 1801)
- 1910 – Mark Twain, Amerikalı roman ve mizah yazarı (d. 1835)
- 1918 – Manfred von Richthofen (Kızıl Baron), Alman pilot (d. 1892)
- 1938 – Muhammed İkbal, Pakistanlı şair (d. 1877)
- 1945 – Walter Model, Alman mareşal (d. 1891)
- 1946 – John Maynard Keynes, İngiliz ekonomist (d. 1883)
- 1952 – Stafford Cripps, İngiliz İşçi Partisi politikacısı, avukatı ve diplomatı (d. 1889)
- 1965 – Edward Victor Appleton, İngiliz fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1892)
- 1966 – Josef Dietrich, Alman Waffen-SS generali (d. 1892)
- 1971 – François Duvalier, Haiti Devlet Başkanı (d. 1907)
- 1973 – Kemal Tahir, Türk yazar (d. 1910)
- 1980 – Aleksandr Oparin, Sovyet biyokimyacı (d. 1894)
- 1980 – Sohrab Sepehri, İranlı modern şair ve ressam (d. 1928)
- 1985 – Tancredo de Almeida Neves, Brezilyalı siyasetçi (d. 1910)
- 1996 – Cahar Dudayev, Çeçen komutan (d. 1944)
Cevher Dudayev | |
---|---|
![]() |
|
1. Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
Görev süresi 1 Kasım 1991 – 21 Nisan 1996 |
|
Yerine gelen | Zelimhan Yandarbiyev (vekaleten) |
İçkerya Başbakanı | |
Görev süresi 9 Kasım 1991 – 21 Nisan 1996 |
|
Yerine gelen | Zelimhan Yandarbiyev |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 15 Şubat 1944 Yalhara, Çeçen-İnguşya ÖSSC, Sovyetler Birliği |
Ölüm | 21 Nisan 1996 (52 yaşında) Gehi-Çu, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti |
Ölüm nedeni | Suikast |
Milliyeti | Çeçen |
Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi (1968—1990) Çeçen Halkının Millî Kongresi (1990—1996) |
Evlilik(ler) | Alla Dudayeva |
Bitirdiği okul | Tambov Yüksek Askeri Havacılık Okulu Gagarin Hava Kuvvetleri Akademisi |
Mesleği | General (askerî havacı), Siyasetçi, Aktivist |
Ödülleri | ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
İmzası | ![]() |
Askerî hizmeti | |
Bağlılığı | ![]() ![]() |
Branşı | Sovyet Hava Kuvvetleri İçkerya Silahlı Kuvvetleri |
Hizmet yılları | ![]() ![]() |
Rütbesi | Tümgeneral |
Komutası | 326. Ağır Bombardıman Uçağı Havacılık Tümeni (1987—1991) • (Başkomutan sıfatıyla) Çeçen ordusu (1991—1996) |
Çatışma/savaşları | Sovyet-Afgan Savaşı Birinci Çeçen Savaşı |
Cevher Musayeviç Dudayev (Çeçence: Дудин Муса-кӀант Джохар, Dudin Musa-khant Dƶoxar; Rusça: Джоха́р Муса́евич Дуда́ев; 15 Şubat 1944 – 21 Nisan 1996), Sovyet Hava Kuvvetleri generali olmuş Çeçen lider. 1991’den 1996’daki ölümüne kadar Kuzey Kafkasya’da ayrılıkçı bir bölge olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanlığını yapmıştı.
Yaşamı
Cevher Dudayev 15 Şubat 1944’te Çeçenistan’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. çocuğu olarak dünyaya geldi. 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken Kazakistan’a gönderildi. 1957’deki geri dönüşüne kadar da Çimkent şehrinde yaşadı.
Askerî kariyeri
Orta okulu eğitimini Sibirya’da tamamladı ve Tambov Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, devamında da Gagarin Hava Harp Akademisi’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanını kazandı.
SSCB hükûmeti tarafından kendisine 12 madalya verildi. Tümgeneralliğe terfi etti. Stratejik Hava Kuvvetleri’nde tümen komutanı olarak atanan ilk müslüman oldu.
1989’da Estonya’da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığında görev yaparken Baltık Ülkeleri’nde başlayan bağımsızlık hareketlerinin kuvvet kullanılarak bastırılması için Moskova’dan emir aldı ancak bu emri yerine getirmedi. Moskova bu itaatsizliği üzerine Dudayev’i ceza olarak askerî birliği ile birlikte Grozni’ye sürgüne gönderdi. Dudayev, ordudaki görevinden 1990 yılının Mayıs ayında istifa etti.
Politika kariyeri
Kasım 1990’da toplanan Çeçen Halkı Milli Kongresi’ne davet edildi ve sonradan “Çeçen Milli Kongresi” adını alan bu halk meclisinin icra heyeti başkanlığına seçildi.
19-21 Ağustos 1991’de Gorbaçov’a karşı başarısız darbe teşebbüsü sırasında darbecilerin karşısında yer aldı. Sonrasında, darbecilerle işbirliği yapan Çeçen-İnguş Cumhuriyeti hükûmetini düşürmek için başlatılan halk hareketinin başına geçti. 27 Ekim 1991’de yapılan seçimlerde %85 oranında oy alarak Çeçenistan Cumhurbaşkanlığı’na seçildi.
Cevher Dudayev, Rusya’nın 11 Aralık 1994 tarihinde Çeçenistan’a karşı başlattığı askerî harekâta karşı cihat ilan etti, Dudayev’in liderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre devam edecek çatışmalara başladı.
Cevher Dudayev, 21 Nisan 1996’da Rus bir senatörle telefonda görüşürken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer güdümlü savaş uçağı füzesiyle öldürüldü. Ölümünün ardından Rus asıllı eşi Alla Dudayeva, Cahar Dudayev’in mücadelesini anlatan “Milyon Birinci” isimli kitabını yazdı. Kitap, Türkçeye de çevrildi. Kitap, ismini Reuters ile yaptığı röportajda söylediği, “Çeçenlerin bir milyon generali var, ben milyon birinciyim” sözünden almıştı.
- 1998 – Jean-François Lyotard, Fransız filozof (d. 1924)
- 2003 – Nina Simone, Amerikalı şarkıcı, piyanist ve insan hakları savunucusu (d. 1933)
- 2006 – Telê Santana, Brezilyalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1931)
- 2010 – Juan Antonio Samaranch, İspanyol spor adamı (d. 1920)
- 2011 – Harold Garfinkel, Amerikalı sosyolog ve filozof (d. 1917)
- 2011 – Sofía Silva Inserri, Venezuelalı manken (d. 1929)
- 2013 – Chrissy Amphlett, Avustralyalı şarkıcı (d. 1959)
- 2015 – John Moshoeu, Güney Afrikalı futbolcu (d. 1965)
- 2016 – Prince, Amerikalı müzisyen (d. 1958)
- 2017 – Enrico Medioli, İtalyan senarist (d. 1925)
- 2018 – Verne Troyer, Amerikalı oyuncu, komedyen ve dublör sanatçısı (d. 1969)
- 2019 – Hannelore Elsner, Alman oyuncu ve moda tasarımcısı (d. 1942)
- 2019 – Steven Golin, Amerikalı film ve televizyon yapımcısı (d. 1955)
- 2019 – Ken Kercheval, Amerikalı oyuncu (d. 1935)
- 2020 – Abdürrahim El-Keib, Libyalı politikacı (d. 1950)
- 2020 – Donald Kennedy, Amerikalı bilim insanı, gazeteci, bürokrat ve akademisyen (d. 1931)
- 2020 – Teruyuki Okazaki, Japon karateci (d. 1931)
- 2020 – Jacques Pellen, Fransız caz gitaristi (d. 1957)
- 2020 – Laisenia Qarase, Fijili siyasetçi (d. 1941)
- 2020 – Florian Schneider-Esleben, Alman elektronik dans müziği sanatçısı ve pop şarkıcısı (d. 1947)
- 2021 – Mercedes Colás de Meroño, Arjantinli isnan hakları aktivisti (d. 1925)
- 2021 – Myriam Colombi, Fransız tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1940)
- 2021 – Thomas Fritsch, Almana aktör ve seslendirme sanatçısı (d. 1944)
- 2021 – Marian Kosiński, Polonyalı profesyonel futbolcu ve teknik direktör (d. 1945)
- 2021 – Lea Dali Lion, Eston şarkıcı, müzisyen ve söz yazarı (d. 1974)
- 2021 – Joe Long, Amerikalı müzisyen (d. 1932)
- 2021 – Annie Steiner, Cezayirli aktivist (d. 1928)
- 2022 – Renate Holm, Alman-Avusturyalı aktris ve opera sanatçısı (d. 1931)
- 2022 – Aydın İlter, Türk asker (d. 1930)
- 2022 – Mwai Kibaki, Kenya Cumhuriyeti’nin üçüncü devlet başkanı (d. 1931)
- 2022 – Jacques Perrin, Fransız aktör, film yapımcısı ve yönetmeni (d. 1941)
- 2022 – Cynthia Plaster Caster, Amerikalı heykeltıraş (d. 1947)
- 2023 – Trilochan Kanungo, Hint siyasetçi (d. 1940)
Tatiller ve özel günler
- Bahailik – Rıdvan festivalinin ilk günü
- Fırtına : Sitte-i Sevr’in Başlangıcı