14 Martta doğanlar

Doğumlar

  • 1627 – Roelant Roghman, Hollandalı Hollanda Altın Çağı ressamı, çizimcisi ve oymacısı (ö. 1692)
  • 1641 – Hyeonjong, Joseon Krallığı’nın 18. kralı (ö. 1674)
Hyeonjong
Kral Hyeonjong
Joseon Kralı
Hüküm süresi 1659-1674
Önce gelen Hyojong
Sonra gelen Sukjong
Doğum 14 Mart 1641
Hanseong, Joseon Krallığı
Ölüm 17 Eylül 1674
Hanseong, Joseon Krallığı
Hanedan Joseon
Babası Hyojong
Annesi Kraliçe Inseon

Hyeonjong (Korece: 현종, 顯宗; 14 Mart 1641-17 Eylül 1674), Joseon Krallığı’nın 18. kralıdır. Saltanatı 1659’dan 1674 yılına kadar sürmüştür. Hükümdarlığı döneminde özellikle cenaze konularında olmak üzere çeşitli konularda siyasi gruplar arasında ağır çatışmalar belirgindi.

Kaynakça

  • “현종” (Korece). Doosan Encyclopedia.
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Jeongjong
Joseon Kralı
1659–1674
Sonra gelen:
Sukjong
  • 1681 – Georg Philipp Telemann, Alman besteci (ö. 1767)
  • 1692 – Peter Van Musschenbroek, Hollandalı bilim insanı (ö. 1761)
  • 1726 – Esma Sultan, III. Ahmed’in kızı (ö. 1788)
Esma Sultan
Doğum 14 Mart 1726
Topkapı Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 13 Ağustos 1788 (62 yaşında)
Kadırga Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Defin Eyüpsultan, İstanbul
Eş(ler)i Damat Yakup Paşa
Yusuf Paşa
Muhsinzade Mehmed Paşa
Hanedan Osmanlı Hanedanı
Babası III. Ahmed
Annesi Hanife Kadın
Dini İslam

Esma Sultan (d. 14 Mart 1726, İstanbul – ö. 13 Ağustos 1788, İstanbul), Osmanlı Padişahı III. Ahmed’in kızı, III. Mustafa ile I. Abdülhamid’in kız kardeşi.

Hayatı

Doğum

Esmâ Sultan, 14 Mart 1726’da Topkapı Sarayı’nda doğdu. Babası III. Ahmed ve annesi Hanife Kadın’dı.[1][2]

Evlilikler

1743’te kuzeni Sultan I. Mahmud Yakub Paşa ile evliliğini ayarladı. Evlilik Şubat 1743’te Kadırga Sarayı’nda gerçekleşti. Yakub Paşa aynı yıl öldü. Ölümünden sonra Adana Valisi Yusuf Paşa ile evlendi. Ölümünden sonra, 24 Haziran 1758’de Kadırga Sarayı’ndaki vezir Muhsinzade Mehmed Paşa ile evlendi.[1] 1765 ve 1768 yılları arasında Sadrazam olarak görev yaptı. 1774 yılında ölene kadar.[3][4]

Batı’yı merak ettiği söyleniyor. Uzun yıllar Türk hükûmetine askeri danışman olarak hizmet veren Macar asilzade Baron de Tott’in karısını ve kayınvalidesini aldı. Onlarla Avrupalı kadınların özgürlüğünü tartıştı ve genç yaşta kendisiyle evli olan ve ona çocuk gibi davranan yaşlı bir adamla olan memnuniyetsizliğini dile getirdi. Paşa öldü, daha sonra genç bir erkekle daha çok sevdiği için evlendi, ancak prenseslerin kocasını uzak valiliklere gönderme uygulaması onları ayrı tuttu.[5]

Özellikleri

Esma Sultan, taç devletlerini, korumaları arasında bölünen ve ajanlar ve taşeronlar tarafından yönetilen mâlikane sözleşmelerine dönüştürdü. Erkek meslektaşlarından birinin adı kendi başına yüklenici olarak göründü.[6]

Esma aynı zamanda merhum kocası Mehmed Paşa’nın Vâsıf’ın Anadolu’dan aldığı ön gelirden elde edeceği sözü vermesinden de şikayet etti. Onu hibeyi çalmakla suçladı, ona el koydu ve kendi müvekkiline devretti. Sultan’a çok yakın olduğu ve Vâsıf’ın etkili patronları olmadığı için, kendi adına müdahale edecek kimseyi bulamadığı ve iş ve gelir olmadan kaldı.[7]

Esma Sultan, Eyüp Bahariye’de Prenses Hançerli Sultan’ın konağına atandı. Ayrıca Ortaköy’de bir sahil sarayı ve Terkos’ta bir çiftlik sahibi oldu.[3]

Hayır Kurumları

Esma Sultan, 1779’da Kadırga Meydanı’ndaki namazgah yakınında merhum kocası Mehmed Paşa’nın ruhuna bir çeşme yaptırdı.[8] 1781 yılında aynı yerde kendi adına bir çeşme.[3][9]

Ölüm

Esma Sultan, 13 Ağustos 1788’de[1]‘da Kadırga Sarayı’nda altmış iki yaşında öldü ve Eyüp’teki Muhsinzade Mehmed Paşa Türbesi’ne gömüldü.[10]

  • 1742 – Ağa Muhammed Han Kaçar, İran Şahı ve Kaçar Hanedanı’nın kurucusu (ö. 1797)
Ağa Muhammed Şah


محمد خان قاجار

Kaçar Şahı
Hüküm süresi 1789 – 17 Haziran 1797
Önce gelen Makam Oluşturuldu
Sonra gelen Feth Ali Şah Kaçar
Doğum 14 Mart 1742
Esterabad, İran
Ölüm 17 Haziran 1797 (55 yaşında)
Şuşa, Karabağ Hanlığı
Defin Necef
Hanedan Kaçar Hanedanı
Dini Şii İslam
İmza

Ağa Muhammed Şah (Farsça: محمد خان قاجار d. 14 Mart 1742 – ö. 17 Haziran 1797), Kaçar Aşireti’nin reisi; 1794-1925 yılları arasında İran’a hakim olan Kaçar Hanedanı’nın kurucusudur. Aslen Kaçar kabilesinden Koyunlu kolunun aşiret reisiydi. Ağa Muhammed Han 1789’da İran Şahı olarak tahta çıktı, ancak Mart 1796’ya kadar resmen taç giymedi, 1794’te Zend hanedanlığından Lotf Ali Han’ı öldürmesiyle tahta çıktı. 17 Haziran 1797’de suikasta kurban gitti ve yeğeni Feth Ali Şah Tahta çıktı. Ağa Muhammed Han’ın Saltanatında başkenti Tahran (günümüzde Halen İran’ın Başkentidir) yaparak İran’ın tekrar merkezi otoriteye kavuşmasını sağladı. Gürcistan’ın bağımsızlık ilan etmesiyle Tiflis’e şiddetli bir saldırı düzenleyerek 15,000 Gürcü esir İle İran’a geri döndü.

İlk yılları

Ailesi ve Gençliği

Esterabad, Ağa Muhammed Han’ın doğduğu yer.

Ağa Muhammed Han, 1742’de Astarabad’da dünyaya geldi. O Kaçar Aşiretinin Koyunlu (Kovanlıda denir) koluna mensuptur. Kabilenin farklı kolları vardır; bunlardan en önemlisi olan Develi kolu, Koyunlu koluyla sıklıkla mücadele etti. Ağa Muhammed Han ise Koyunlu kolunun Lideri Olan Muhammed Hasan Hanın en büyük oğlu ve II. Tahmasb emriyle öldürülen Feth Alinin Torunuydu. Ağa Muhammed Han’ın öz ve üvey kardeşlerinin ismi: Hossein Qoli Khan, Morteza Qoli Khan, Mostafa Qoli Khan, Reza Qoli Khan, Jafar Qoli Khan, Mehdi Qoli Khan, Abbas Qoli Khan and Ali Qoli Khan. Nader Şah 1747’de ölmesiyle, yönetimin Afşarlıların elinden çıkması, Muhammed Hasan’ın Astrabad’da müstakil bir yönetim kurması, Nadir Şah’ın yeğeni Adil Şah’ın Meşhedden ayrılıp Astrabadın kontrolünü ele geçirmesiyle son buldu. Ancak Muhammed Hasan’ı yakalayamadı, lakin Adil Şah Ağa Muhammed Han’ı ele geçirmeyi başardı, İlk önce öldürmeyi düşündüyse de. Daha sonra Ağa Muhammed’i öldürmeyip Hadım ettirdi. Sarayda görevlilere verilen ‘’ağa’’ unvanını aldı.

Muhammed Hasan’ın Ölümü

Geçen 10 yıl boyunca, Afşar Hanedanı İç savaş ve Afgan Emiri Ahmed Şahın istilası’yla Horasan’a Çekildi. Bu süreçte, Muhammed Hasan, Peştun Lideri Azad Han Afgan ve Zend hükümdarı Kerim Han’a karşı, Nadir Şah’ın eski imparatorluğunun batı kısmının hakimiyeti için savaştı. Ancak, 1759’da bir Zend ordusuna yenildi, ve taraftarları tarafından ihanete uğrayarak, Savadkuh’lu Muhammed Han tarafından öldürüldü. Ağa Muhammed Han’ın Hadım olmasından dolayı, Kovanlıların başına kardeşi olan Hüseyin Kuli Han geçti. Kısa bir süre sonra Astarabad’ı Kerim Han ele geçirerek, Hüseyin Han Develu’yü Kaçarların başına geçirdi. O esnada, Ağa Mohammed Han ve kardeşi Hossein Qoli Khan bozkır’ı terk etti. Bir yıl sonra, Ağa Muhammed Han, Astarabad’a karşı bir saldırı düzenledi, ancak kaçmak zorunda kalarak, Eşref’e ulaşmayı başardıysa da, ele geçirildi ve Tahran’a rehine olarak, Karim Han’a gönderildi. Çok Geçmeden Hüseyin Kuli Han’da yakalandı.

Kerim Han Yanında

Kerim Han Kalesi, Zend Hanedanı’nın sarayı, Ağa Muhammed Han’ın tutulduğu yer.

Kerim Han, Ağa Muhammed Han’a Yanında kaldığı zaman boyunca ona merhametli davrandı, Onun akrabalarını ikna etmelerini sağlayarak silahlarını bıraktırdı. Daha sonra Kerim Han onları Damghan’a yerleştirdi. 1763 yılında Ağa Muhammed Han ve Hüsyin Kuli Han Zand başkentine gönderilerek, Kerim Han’ın haremin bir parçası olan Halası Hatice Begüm’ün yaşadığı Şiraz’a yerleştirildi. Anneleri kent valisinin kızkardeşi olması nedeniyle, Ağa Muhammed Han’ın diğer kardeşleri Murtaza Kuli Han ve Mustafa Kuli Han’ı Astarabad’da yaşamaya devam ettiler. Kalan kardeşleri Kazvin’e gönderildi. Ağa Muhammed, Kerim Han’ın Sarayında esir olmaktan ziyade misafir olarak görüldü. Ayrıca, Kerim Han da Ağa Muhammed Han’ın siyasi bilgisini kabul etti ve tavsiyelerinde devletin menfaatleri konusunda ısrarcı olduğunu belirtti. Ağa Muhammed Han, efsanevi İranlı Kral Afrasiyab’ın akıllı danışmanı olan “Piran-e Viseh ” olarak çağrıldı. Bu dönemde Ağa Muhammed Han’ın iki kardeşi de Qazvin’den Şiraz’a gönderildi. Şubat 1769’da Karim Khan, Hüseyin Kuli Han’ı Damghan valiliğine atadı. Hossein Qoli Khan Damgan’a vardığında, hemen Develu ve diğer kabilelerle babasının intikamını almak için şiddetli bir çatışma başlattı. 1777’de Findarisk yakınlarında Yamut ve bazı Türk kabilesi tarafından öldürüldü. 1 Mart 1779’da Ağa Muhammed Han avlanırken, Karim Han’ın altı aylık hastalıktan sonra öldüğü Hatice Begum tarafından bildirildi.

İktidara yükselme (1779-1789)

Mazandaran ve Gilan’ın fethi

Kuzey İran’ın Haritası.

Ağa Muhammed Han ona bir grup sadık takipçiyle birlikte Tahran’a gitti. Bu arada, Şiraz’de insanlar kendi aralarında savaşıyordu. Ağa Muhammed Han Tahran’da, Develu klanının şefleriyle bir araya gelerek barış yaptı. Babasının cesedinin tutulduğu Şah Abdül Azim tapınağını ziyaret etti. İlk iş olarak Koyunlu Aşireti arasın’da hâkimiyetini kurdu, daha sonra Mazandaran Eyaleti’ne gitti. Burada Kardeşleri olan Rıza Kuli ve Murtaza Kuli 2 eylülde mağlup ederek, bölgeyi ele geçirdi. Bu arada, Murtaza Kuli Astarabad’a kaçtı ve burada kendisine güç topladı. Aynı zamanda Zend prensi Ali Murad han Zend, Azad Khan Afgan oğlu Mahmud han’ın emri altındaki bir Zend ve Afgan birliklerini Mazandaran’a gönderdi, Ağa Muhammed Han’ın kardeşi Cafer Kuli han üstüne gelen birliği püskürtmeyi başararak. Ağa Muhammed Han, Feth Ali Kuli ve Hüseyin Kuli ile birlikte, şimdiler Mazandaran’ın başkenti olan Babol’de konumlarını sağlamlaştırdı. Daha sonra Ağa Muhammed Han, Kumis, Semnan, Damgân, Şahrud ve Bastam’ı ele geçirdi. Ayrıca, Gilan hükümdarı Hidayetullah Han’ı da vasalı yaptı. Bundan sonra Semnan’da kardeşi Ali Kuli’ye, şehirlerin fethi konusundaki yardımlarından dolayı ödüllendirdi.

Ruslarla İlk Çarpışması, Gilan Sorunu, Kuzey Irak-ı Acemin Fethi

1781’de İran’la Asya’ya uzanan bölgelerle ticaret yapabilmek için ticaret yolu kurmak isteyen Rus İmparatorluğu, Marko Ivanovich Voinovich’in komutasında Gürgan’ın sahiline bir elçi göndererek, Eşref’teki ticaret ağı kurmak istemiştir. Ağa Muhammed Han ise talebi reddetmiş, Voinoviç reddini önemsemedi ve Ashurada adasında geçici bir yerleşim kurmaya devam etti. Hiçbir gemisi olmaya Ağa Muhammed Han, adayı geri alamadı; o sırada Voinovich’i ve bazı adamlarını kandırıp Astarabad’da çağırarak Voinovich’in ve adamlarını Ashurada’yı terk etmelerine kadar esir tuttu. Bir yıl sonra Ağa Muhammed Han, Gilan’ı işgal etti, çünkü Gilan hükümdarı Hidayetullah Zend Hanedanı’na tabi olmuştu. Hidayetullah daha sonra barış yapmak için Mirza Sadeq ve Ağa Sadık Lahiji adlı iki diplomatı, Ağa Muhammed’e gönderdi. Bir önlem olarak da Şirvan’a gitti. Diplomatlar, Gilan’ın başkenti Resht’e baskın düzenleyen ve servetlerini ele geçiren Ağa Muhammed Han’la uygun bir barış yapamadı. Kardeşi Cafer Kuli Han’ı, Irak-ı Acemin kuzeyini fethetmek üzere gönderdi.Sonra Zend Ordusunu Rey(Şimdilerde Kereç) bozguna uğratıp Kazvin’i ele geçirdi. Sonra Zencen’e yürüyerek burayı ele geçirdi. 1783’te Ağa Muhammed Han, Zand kontrolünde olan bir şehir olan Tahran’ı kuşattı. Kuşatma sırasında şehirde çıkan veba, Ağa Muhammed Han’ın Ordugahına yayılınca kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı.

Zend Hanedanı’nın Mazenderan’da Kısa Süren Hakimiyeti

Ertesi yıl Ali Murad Han, Ağa Muhammed Han’ın önceki yılda Tahran’a yaptığı saldırıya misilleme yaparak, oğlu Üveyis Han’ı Mazandaran’a büyük bir orduyla göndermesiyle, halk hızlıca teslim oldu. Ağa Muhammed Han ve birkaç destekçisi Astarabad’a kaçtı ve burada şehri mümkün olduğu kadar sağlamlaştırmaya çalıştı. Bu arada, Murtaza Kuli bağlılığını değiştirerek Zend Hanedanı’na hizmet etmeye başladı. Ali Murad Han akrabası Muhammed Zahir Han’ın komutasında Astarabad’a bir ordu gönderdi ve şehri kuşattı. Ağa Muhammed Han Bir kuşatma durumu olasılığıyla önceden erzak temin etmişti. Askerleri, her gün kuşatmacıların hakimiyetini sınırlandırmak için kırsal alanda atık kalmaya çalıştılar. Bu sonunda kuşatmacıların durumunu sürdürülemez hale getirdi ve Ağa Muhammed Han kenti terk etmelerine izin verdi. Muhammed Zahir Han, Karakum Çölüne doğru kaçtı ancak Ağa Muhammed Han’ın müttefikleri tarafından Yamutta yakalandı. Adamlarından sadece birkaçı hayatta kalmayı başardı. Bu arada, Ağa Muhammed Han, Eşref yakınlarındaki bir Zend garnizonunu mağlup etti ve daha sonra Sari’ye doğru yürüdü. Kasım 1784’ün başında Ağa Muhammed Zand kuvvetlerini Mazenderan’dan attı.

Cafer Han Zend’le İlk Savaşı

Bu arada Ali Murad Han başka bir Zend birliklerini yetiştirmişti, kuzeni Rüstem Han Zend’in emri altında Mazandaran’a gönderdiği ordu, Ağa Muhammed Han tarafından bozguna uğratıldı. Ali Murad Han 11 Şubat 1785’te öldü. Ağa Muhammed Han ölümünden haberdar olduğunda, onu yakalamak için Tahran’a gitmişti. Kente vardığında, buranın sakinleri kapıları hızla kapattı ve kapıyı yalnızca İran Şahı için açacaklarını söyledi, Onlara göre Ali Murad Han’dan sonra Cafer Han Zend idi. Böylece Ağa Muhammed Han, İran’ın Şahı olarak tanınmak için Cafer Han’ı yenmeye mecbur kaldı. Bunun üzerine çabucak İsfahan’a yürüdü. Cafer Han adamlarını, Ağa Muhammed Han’ın şehre doğru ilerlemesini durdurmak için gönderdi, ne varki hiçbir direniş olmaksızın Kum’a çekildiler. Daha sonra, Cafer Han, Keşan yakınlarındaki orduyu yenen Ağa Muhammed Han’a karşı daha büyük bir Zend ordusu gönderdi ve Şiraz’a kaçtı. Agha Muhammed İsfahan’a gelerek, burada Zend hazinesi ve Cafer Han’ın hareminden kalan şeyleri ele geçirdi. Böylece Kaçar birlikleri şehri yağmaladı. 1785 yılının yaz aylarında Ağa Muhammed Han, kenti Irak-I Acem’teki seferleri için merkez seçti ve Bahtiyari Reislerini hâkimiyeti altına aldı. Ardından Tahran’a gitti ve yönetime eski bir Zend komutanını atadı. Tahran’a geldiğinde, şehir sonunda ona teslim oldu. Aynı zamanda adamları Hemedan’ı ele geçirdi ve birçok Kürt ve Türk aşiretlerini Kaçar yönetimine bağladı. 12 Mart 1786’da Ağa Muhammed Han, Tahran’ı başkent yaptı. Şehrin o zamana kadar 15.000-30.000 kişilik bir nüfusu vardı. Bu dönemde, Ağa Muhammed Han kendisini İran’ın şahı olarak görüyor; ancak “Şah” unvanından kaçınıyordu. Ağa Muhammed Han’ın Kuzey İran’da bulunduğu sırada, Cafer Han hızlı bir şekilde İsfahan’a yürüdü ve şehri yeniden ele geçirdi. Daha sonra Keşan ve Kum’a birlikler gönderdi, Hemedan’a doğru yürüdü. Ancak yerel aşiret reisleri, arasından Hüsrev Han ve Muhammed Hüseyin Han Karagözlü tarafından yenilerek İsfahan’a çekildi. Agha Muhammed Han, Zendlilerin İsfahan’ı ve çevresini istila etmesini öğrendiğinde, hızla şehre doğru ilerledi ve böylece Cafer Han, Şiraz’a geri dönmek zorunda kaldı. Aga Muhammed Han sonra Şehrin Valisi olarak Cafer Kuli Han’ı atadı. Bununla birlikte, Zencen valisi kısa süre sonra ayaklandı ve Ağa Muhammed Han’ı kuzeye geri dönerek buradaki isyanı bastırdı.

Cafer Han Zend’le İkinci Savaşı ve Tahta Çıkışı

Bir süre sonra Taki Han (Yezd’in Yöneticisi) adlı başka bir yerel yönetime sahip olan yerel bir hükümdar Cafer Han’ı yenerek ele geçirdiği zenginlikle, Kaçar bölgelerini işgal etti ve İsfahan’a yürüdü. Bunun üzerine Ağa Muhammed Han güneye doğru giderek. 1788’de İsfahan’da Cafer Kuli Han’la bir araya geldi ve bir süre sonra Taki Han’a Kaçar hâkimiyetini kabul ettirdi ve sonra dağlara kaçan bazı Kâşkay kabilelerini cezalandırdı. Daha sonra Ağa Muhammed Şiraz’a yaklaştı ve burada Cafer Han’ı şehir dışına yenmeyi umdu, çünkü kalenin savunması güçlü olduğu için zapt etmesi güçtü. Ne var ki Ağa Muhammed Han sebebiyle Cafer Han şehirden çıkmadı. Ağa Muhammed Han, İsfahan’a geri döndü ve orada Cafer Kuli Han’ın yerine İsfehan valisi olarak kardeşi Ali Kuli’yi tayin ettikten Sonra Tahran’a gitti. Cafer Han, İsfahan ve çevresi için bir saldırı daha hazırlamak için bir ordu oluşturmaya başlaması, Agha Muhammed Han ile bir kez daha kuzeye inmeye mecbur etti. Ali kuli, bunu öğrenmesiyle, İsfahan’ın güneyindeki bir şehir olan Kumişah’a bir grup aşiret gönderdi. Bununla birlikte, Cafer han onları kolayca yenmeyi başarmasıyla. Ali Kuli, Kaşan’a çekildi. Bunu öğrenen Ağa Muhammed Han, hızla İsfahan’a doğru yürüdü ki, Cafar Han’ın bir kez daha Şiraz’a çekildi. Ağa Muhammed Han tekrar Şiraz’a saldırmak yerine Tahran’a döndü. Cafer Han, 23 Ocak 1789’da öldürüldü, taht çıkmak için savaşan birkaç Zand prensi arasında dört aylık süren bir iç savaşa başladı. Mayıs ayında Cafer Han’ın oğlu Lutf Ali Han, bu iç savaşta galip çıktı. Bu dönemde de Ağa Muhammed Han’ın tahta çıkmasıyla (ancak taç giymemiştir) yeğeni Baba Han’ı (daha sonra Feth Ali Şah Kaçar olarak anılacaktır) vârisi olarak atandı. Böylece 1789 hükümdarlığı başladı.

Saltanatı (1789–1797)

Lutf Ali Han’la savaşı, Ailesiyle İhtilafı ve Azerbaycan’a ilk saldırısı

Şiraz’a ilk saldırı ve Cafer Kuli Han Kaçar ile ihtilafı

Şimdi Zand hanedanı Cafer Han Zend’in yönetiminden çıkması, Ağa Muhammed Han, Şiraz’ı kuşatmak için bir fırsat olarak gördü. Şehre doğru yaklaşırken Lutf Ali Han tarafından saldırıya uğradı. 25 Haziran 1789’da bir savaş yapıldı, Lutf Ali Han’ın Şiraz’a çekilmesi ve ardından Ağa Muhammed Han’ın onu takip etmesi ve şehri kuşatmasıyla sonuçlandı. Kuşatma 7 Eylül’e kadar sürdü. Bir kamp kurdu ve Tahran’a geri döndü ve burada devam eden Nowruz’un sonuna kadar kaldı. 17 Mayıs 1790’da Ağa Muhammed Han bir kez daha Şiraz’a doğru yürüdü. Fars’a ulaştığında, Bihbahan valisi otoritesini kabul etti. Ağa Muhammed Han, daha sonra kendisini Kaçar Hanedanı’nın en büyük mirasçısı olarak gördüğü ve Cafer Kuli Han’la ihtilaf düştü. Ardından Ağa Muhammed Cafer Kuli Han’ı idam ettirdi.

Azerbaycana Saldırısı

Lutf Ali Han, Kerman’da sorun yaşamasıyla, Böylelikle Ağa Muhammed Han Azerbaycan’a özgürce odaklanabilmesine olanak verdi. Baba Han’ı Irak-I Acem valiliğine atadı ve 1791 ilkbaharında Azerbaycan’a yürüdü. Talış Hanlığını Kaçar otoritesini kabul ettirmek için göreceli Süleyman Han Koyunluyu gönderdi, Tarum’a gitti. Ağa Muhammed Han daha sonra Sarab’a gitti ve burada Sarab Hanlığı’na boyun eğdirdi. Ardabil’e giderek Ardabil Hanlığını ele geçirerek şehrin tapınağını ziyaret etti. Sonunda kendisine karşı direnişe geçen Karadağ Hanlığın’a gitti. Donboli soylularından olan Hüseyin Kuli Donboli’yi Hoy ve Tebriz’in valiliğine atadı.

Farsın Fethi

Ağa Muhammad Han (oturan) ve Başbakan’ı Hacı İbrahim Şirazi (ayakta)

Agha Muhammed Han Azerbaycan’ı fethederken Lutf Ali Han, İsfahan’a saldırma fırsatı buldu. Ancak Şiraz’ın gözde valisi Hacı İbrahim Şirazi, Lutf Ali Han’ın bir darbe yapmak için şehirde yokluğunu beklerken, Zand hükümdarı generali olan kardeşi Muhammed Hüseyin Şirazi, diğer birçok birlikle birlikte müttefik oldu. Lutf Ali Han, Şiraz’a doğru hızlıca gitti, ama şehre geldiğinde halk kapıyı açmayınca. Dağlara çekilip ve Şiraz’ı ele geçirecek kadar büyük bir ordu toplamaya başladı. Hacı İbrahim daha sonra kendisine kabul ettiği takdirde kendisine 3.000 kısrak vermeyi teklif eden ve Fars’ın vermeyi taahhüt ederek Muhammed Han’a bir elçi gönderdi. Ağa Muhammed Han, Fars’a geldiğinde Hacı İbrahim’i bütün vilayetin valisi olarak atadı ve adamlarından birisini Lutf Ali Han’ın ailesini Tahran’a götürüp, Zand ailesinin mülklerini almaya gönderdi. Dahası, Baba Han’a, gerektiğinde Hacı İbrahim’e yardım etmeye hazır olmak için Şiraz yakınlarındaki bir garnizon kurmasını emretti.

Lutf Ali Han ile Ağa Muhammed Han Savaşırken.

Bu arada Lutf Ali han, Hacı İbrahim tarafından gönderilen orduyu mağlup ederek Kazerun kalesini eline geçirdi. Daha sonra Şiraz’ın dışındaki kırlara yürüdü ve şehri açlıktan öldürmeye çalıştı. Bir süre sonra, Kacar ordusu Lutf Ali han’ın adamlarına saldırdı ve Lotf Ali han’ın kendisi savaşa katılmaya karar verinceye kadar Kaçar ordusu yenildi. Ağa Muhammed Han bu konuyu öğrendiğinde Hacı İbrahim’in kuvvetlerini güçlendirmek için 7 bin atlı gönderdi ve yakınlardaki garnizondan kalan Kaçar kuvvetlerine aynı şeyi yapmak için emir verdi. Lotf Ali Khan, takviyelerin Şiraz’a gelmesine izin vererek, Hacı ibrahim kuvvetleri güçlendiği anda Şiraz’tan çıkacaklarını ve bir meydan muharebesi yapacaklarını inanarak bekledi. Tahmininde doğru olan Lutf Ali Han Kısa sürede Şiraz’ın batısında, Hacı İbrahim’i yeneceği bir savaş gerçekleşti. Daha sonra, 5 Haziran 1792’de Lutf Ali han adamlarıyla, az bir kuvveti olan Ağa Muhammed Han’ın Persepolis yakınlarındaki kampında cesur bir gece baskını düzenledi. Ancak Ağa Muhammed Han’ın orada olmadığına kanarak mağlubiyete uğradı. İki sene sonra, Krtsanı Savaşı ile Doğu Gürcistan’ı ve Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya’daki diğer ana bölgeleri İran’a geri kazandırınca, aynen Nadir Şah’ın altmış yıl önce yaptığı gibi Shahanshah’ lığını(Kralların Kralı) Mugan ovasında ilan etti.

  • 1804 – Johann Strauss I, Avusturyalı besteci (ö. 1849)
  • 1820 – II. Vittorio Emanuele, Sardinya Krallığı’nın Kralı (ö. 1878)
II. Vittorio Emanuele
Sardinya Kralı
Hüküm süresi 23 Mart 1849 – 17 Mart 1861
Önce gelen Carlo Alberto
İtalya kralı
Hüküm süresi 17 Mart 1861 – 9 Ocak 1878
Sonra gelen I. Umberto
Doğum 16 Mart 1820
Palazzo Carignano, Torino, Sardinya Krallığı
Ölüm 9 Ocak 1878 (57 yaşında)
Roma, İtalya Krallığı
Defin Pantheon, Roma, İtalya Krallığı
Eş(ler)i Maria Adelaide
Rosa Vercellana
Çocuk(lar)ı Maria Clotilde, Napoléon Prensesi
I. Umberto
I. Amadeo
Oddone, Montferrat Dükü
Maria Pia, Portekiz Kraliçesi
Tam adı
Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia
Hanedan Savoy Hanedanı
Babası Carlo Albert
Annesi Maria Theresa of Austria
Dini Roma Katoliği
İmza

II. Vittorio Emanuele (14 Mart 1820 – 9 Ocak 1878), 1849-1861 yılları arasında Sardinya Krallığı’nın kralı, 1861 yılından ölene kadar İtalya Krallığı’nın ilk kralıydı. İtalyanca Padre della Patria (Vatan Babanın babası) adıyla anılır.

Vittorio Emanuele Sardinya Kralı Carlo Alberto’nun büyük oğludur. 1820 yılında Torino’da doğdu. 1849 yılından babasının Novara Savaşında aldığı büyük bir yenilgi üzerine tahta çıktı. Camillo Benso’yu başbakanlığa atadı. İtalya’nın birleşmesi fikrinin simgesi haline geldi. İtalya’nın birleşmesi için Avrupa’nın diğer ülkelerinin desteğini kazanmak amacıyla Sardinya Krallığı’nı Rusya’ya karşı Kırım Savaşı’na soktu.

Giuseppe Garibaldi’nin bağımsızlık savaşını destekledi. 17 Mart 1861 tarihinde İtalya kralı ilan edildi. 20 Eylül 1871’de Roma’ya girerek, kenti başkent ilan etti. Papa tarafından aforoz edildi. 1878 yılında öldü ve yerine oğlu I. Umberto kral ilan edildi.

  • 1821 – Jens Jacob Asmussen Worsaae, Danimarkalı arkeolog ve tarihöncesici (ö. 1885)
  • 1827 – George Frederick Bodley, Britanyalı mimar (ö. 1907)
  • 1835 – Giovanni Schiaparelli, İtalyan astronom (ö. 1910)
  • 1836 – Jules Joseph Lefebvre, Fransız portre ressamı (ö. 1911)
  • 1844 – I. Umberto, İtalya Kralı (ö. 1900)
I. Umberto
İtalya kralı
Hüküm süresi 9 Ocak 1878 – 29 Temmuz 1900
Önce gelen II. Vittorio Emanuele
Sonra gelen III. Vittorio Emanuele
Doğum 14 Mart 1844
Torino, Sardinya Krallığı
Ölüm 29 Temmuz 1900 (56 yaşında)
Monza, İtalya Krallığı
Defin Pantheon, Roma, İtalya Krallığı
Eş(ler)i Savoylu Margherita
Tam adı
Umberto Ranieri Carlo Emanuele Giovanni Maria Ferdinando Eugenio di Savoia
Hanedan Savoy Hanedanı
Babası II. Vittorio Emanuele
Annesi Maria Adelaide
Dini Roma Katoliği
İmza

I. Umberto (14 Mart 1844 – 29 Temmuz 1900), Savoya dükü ve İtalya kralı (1878-1900).[1]

Eksiksiz bir askeri eğitimden geçtikten sonra ilk kez 1866’da Avusturya’ya karşı savaştı.[1] İtalyan ordusu Haziran 1866’da Custoza Muharebesi’nde dağıldığında soğukkanlı ve kararlı önderliğiyle birliklerini kurtararak büyük ün kazandı. Nisan 1868’de kuzeni olan Savoia prensesi Margherita Teresa Giovanna’yla evlendi. 9 Ocak 1878’de tahta çıktı. Meşruti rejime saygı göstermesi, İtalya’daki farklı siyasi ve bölgesel ögeleri bağdaştırma çabası sol güçlerin kuşkularını yatıştırdı. Ama gene de kişisel yetkilerini otoriter bir anlayışla kullanıyordu. Bu yetkilerine dayanarak İtalya’nın Almanya ve Avusturya-Macaristan’la Üçlü İttifak’a girmesini sağladı (20 Mayıs 1882).[1] Dahası, ülkesinin kaynaklarının kısıtlılığına karşın silahlanma yarışına katıldı ve Afrika’da sömürgeci maceralara katıldı.

Fransa’yla 1888’de girişilen gümrük savaşı ciddi ekonomik sorunlara yol açtı. İtalya’nın 1896’da Adowa Muharebesi’nde Etiyopya’ya yenilmesi ise İtalyan sömürgeciliğinin sonunu getirdi.[1] Umberto tırmanan toplumsal huzursuzluk karşısında 1898’de sıkıyönetim ilan etti ve özellikle Milano’da şiddetli bir baskı politikası uygulamaya başladı. Kargaşanın doruğunda New Jersey’li Gaetano Bresci adında bir anarşist tarafından öldürüldü.

  • 1847 – Castro Alves, Brezilyalı şair (ö. 1871)
  • 1853 – Ferdinand Hodler, İsviçreli ressam (ö. 1918)
  • 1854 – Paul Ehrlich, Alman bilim insanı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1915)
  • 1854 – Thomas R. Marshall, ABD’nin 28. Başkan Yardımcısı (ö. 1925)
  • 1854 – Alexandru Macedonski, Rumen şair, romancı, oyun yazarı ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1920)
  • 1859 – Leonardo Bistolfi, İtalyan heykeltıraş (ö. 1933)
  • 1874 – Anton Philips, Hollanda’da Philips Electronics’in kurucusu (ö. 1951)
  • 1876 – Lev Berg, Rus coğrafyacı, biyolog ve ihtiyolog (ö. 1950)
  • 1879 – Albert Einstein, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1955)
  • 1882 – Wacław Sierpiński, Polonyalı matematikçi (ö. 1969)
  • 1886 – Firmin Lambot, Belçikalı bisiklet yarışçısı (ö. 1964)
  • 1887 – Abdülhak Şinasi Hisar, Türk romancı ve yazar (ö. 1967)
  • 1894 – Vladimir Triandafillov, Sovyet komutan ve teorisyen (ö. 1931)
  • 1903 – Mustafa Barzani, Kürt politikacı (ö. 1979)
  • 1905 – Raymond Aron, Fransız sosyolog ve filozof (ö. 1983)
  • 1906 – Fazıl Küçük, Kıbrıslı Türk politikacı ve gazeteci (ö. 1984)
  • 1906 – Ulvi Cemal Erkin, Türk besteci (ö. 1972)
  • 1908 – Maurice Merleau-Ponty, Fransız filozof (ö. 1961)
  • 1911 – Akira Yoshizawa, Japonlu origami uzmanı (ö. 2005)
  • 1912 – Cliff Bastin, İngiliz eski millî futbolcudur (ö. 1991)
  • 1914 – Ali Tanrıyar, Türk hekim, siyasetçi ve spor adamı (ö. 2017)
  • 1920 – Memduh Ün, Türk yönetmen (ö. 2015)
Memduh Ün
Doğum Arif Memduh Ün
14 Mart 1920
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 16 Ekim 2015 (95 yaşında)
Bodrum, Muğla, Türkiye
Ölüm sebebi Akciğerlerinde sıvı birikmesi, yüksek tansiyon ve yaşa bağlı organ yetmezliği
Milliyet Türk
Vatandaşlık  Türkiye
Eğitim Vefa Lisesi, İstanbul
Meslek Futbolcu, oyuncu, senarist, yapımcı, yönetmen
Etkin yıllar 1948-2005
Evlilik
Cahide Şen
(e. 1949; ö. 2015)
Partner(ler) Fatma Girik
(1958-2015)
Çocuk(lar) Sevda Ün
Uğur Ün
Ödüller Tüm Liste
Dosya:MemduhUn-FotoOrhanToraman.jpg
Memduh Ün

Arif Memduh Ün (14 Mart 1920, İstanbul – 16 Ekim 2015, Muğla), Türk futbolcu, sinema yönetmeni, oyuncu,[1] kurgucu, senarist, yapımcı, öğretim görevlisi ve Onursal Profesör.[2]

1947-2005 yılları arasında yapımcı olarak 124, yönetmen olarak 72, oyuncu olarak ise 48 filme imza atmıştır.[3]

İlk yılları ve eğitimi

1920’de İstanbul Kasımpaşa’da dünyaya geldi.[4][5] Babası polis Mustafa Ün, annesi bir deniz yüzbaşısının kızı olan Makbule Ün’dür.[4]

1937’de Vefa Lisesinden mezun oldu.[6] 1938 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki eğitimini üçüncü sınıfta bıraktı.

Ortaokulda futbolla tanışan ve Langa Genç Takımı’nda futbol oynayan Ün, 1940-1942’de BJK Beşiktaş’ta yer aldı. 1941 yazında Ankara Demirspor’da oynadı. Takımı 1942-43 sezonunda Ankara ligi şampiyonu oldu.[5] Askerliğini 1946’da Ankara’da tamamladıktan sonra İstanbulspor takımının antrenmanlarına katıldı, ardından İETT Futbol Takımı’na geçti. Futbol hayatı devam ederken bir yandan da Eskişehir Şeker Fabrikası’nda, TCDD’de ve Elektrik İdaresinde memurluk yaptı.

1947’de amatör oyuncularla çalışmak isteyen yapımcı Hürrem Erman’ın “Damga” filminde oynaması teklifi üzerine Turhan Ün takma adıyla bu filmde oyuncu olarak yer aldı.[3] 1949’da Cahide Şen ile evlendi. Bu evlilikten bir oğlu, bir kızı dünyaya geldi[4]

Sahne hayatı

İETT’de memurluk yapmayı sürdüren Ün, 1949’da Karadeniz Postası filmi ile ikinci kez oyunculuk yapma fırsatı yakaladı.[5] Ardından arkadaşı Arşavir Alyanak ile birlikte senaryosunu yazdıkları Hayat Acıları (1951) adlı filmi çekerek ilk yapımcılık deneyimini gerçekleştirdi. Arşavir ve Ün, ticari başarı sağlayan bu filmin bütün haklarını Ceylan Film’e satarak kendi yapım şirketleri olan Yakut Film’i (1951) kurdular.[3] 1954’e kadar Yakut Film’in ve başka şirketlerin filmlerinde oyunculuk yapmaya devam eden Ün, 1954’te yönetmenliğe geçti.[3] İlk filmi Düşman Aşıklar’ın uğradığı ticari başarısızlık ile hayal kırıklığı yaşadı. Ertesi yıl melodram kalıbına uygun temalar kullanarak yaptığı Yetim Yavrular ile başarıyı yakaladı ve 1959’a kadar koyu melodram filmleri yapmayı sürdürdü.[3] Bu dönemdeki filmlerinin çoğunda Muhterem Nur başrol oyuncusu olarak rol aldı.

Ün, 1958’de Üç Arkadaş filmiyle melodram kalıbının dışına çıkarak sinema dilini değiştirdi. Film, Türkiye sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul edildi.[3] Bu filmdeki başarısı sayesinde Film Dostları Derneği’ne davet edilen sanatçı, Türk sinemasının önemli yönetmenleri arasına katıldı. Bu dönemde Fatma Girik’le yaşamaya başladı ve çiftin birlikteliği hayat-boyu devam etti.[4]

1960 yılında çektiği Ayşecik filmi ile Türkiye sinema tarihinin çocuk yıldızlar dönemini başlattı. Ayşecik’le kazandığı başarının ardından Arşavir Alyanak ile Yakut Film’de ortaklığı sona erdi ve Uğur Film‘i kurdu.[3] Gişe garantisi olan filmler üretmeye yönelen Memduh Ün, yıldız oyunculara uygun filmler üretti. Ayhan Işık ile polisiye ve komedi filmleri, Fatma Girik ile güçlü erkeksi kadın tipleri üzerinden filmlere çevirdi.

1960’ta Be-ya Film adına çektiği ve Edmond Morris’in Tahta Çanaklar adlı oyunundan uyarladığı Kırık Çanaklar, 2. Türk Film Festivali’nde “En İyi Yönetmen” ve “En İyi Film” ödüllerini aldı. Daha sonra yerli ve yabancı uyarlamalara yönelerek Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Green, William Irish, Peride Celal gibi edebiyatçıların eserlerini sinemaya uyarladı.[6] Kemal Tahir’in senaryosunu yazdığı Namusum İçin’i yönetti. Film, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı.

1970’li yıllarda yönetmenlikten çok yapımcı kimliği ile filmler üretti. Ağrı Dağı Efsanesi (1975) filmi ile 13. Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yapımcı ödülü aldı. 1980’li yıllarda Kemal Sunal filmlerinin yapımcılığını üstlendi.

1990 yılında kendisi finanse ederek çektiği ilk film olan Bütün Kapılar Kapalıydı filmini çekerek daha önceki filmlerinde görülmeyen bir konu ve sinematografiye yöneldi. Bunu Gün Ortasında Karanlık ve pek çok ödül alan Zıkkımın Kökü filmleri izledi. Yönetmenliğini üstlendiği son film Sinema Bir Mucizedir (2005) oldu ancak rahatsızlığı nedeniyle filmi tamamlayamayıp Tunç Başaran’a devretti.

Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Sinema sanatçısı Memduh Ün 16 Ekim 2015 tarihinde tedavi gördüğü Bodrum’da 95 yaşında öldü.[7]

Filmografisi

Yıl Yapım Diyaloglar Kurgu Oyuncu Senarist Yapımcı Yönetmen Müzik Not(lar) Yıl Yapım Diyaloglar Kurgu Oyuncu Senarist Yapımcı Yönetmen Müzik Not(lar)
1948 Damga Evet 1971 Zehir Hafiye Evet
1949 Karadeniz Postası Evet 1971 Önce Sev Sonra Vur Evet
1951 Hayat Acıları/Gülnaz Evet Evet Evet 1972 Murat İle Nazlı Evet Evet Evet
1952 Onu Ben Öldürdüm Evet Evet Evet 1972 Para Evet Evet Evet
1953 Uç Baba Torik Evet Evet Evet 1972 Sezercik Aslan Parçası Evet Evet
1953 Aşk Izdırabtır Evet 1972 Battal Gazi’nin İntikamı Evet
1954 Yaban Kız Evet Evet Evet 1972 Çöl Kartalı Evet
1955 Öp Babanın Elini Evet Evet Evet Evet 1972 Leyla ile Mecnun Evet
1955 Yetim Yavrular Evet Evet Evet Evet 1972 Namus Evet
1955 Günahkar Baba Evet Evet 1972 Acı Yudum Evet
1955 Düşman Aşıklar 1972 Evlat Evet
1956 Piç / Kahpe Dünya Evet Evet Evet 1972 Feryat Evet
1956 Zeynep’ın İntikamı Evet Evet 1973 Gönülden Yaralılar Evet Evet
1956 Ana Hasreti Evet Evet Evet 1973 Toprak Ana Evet Evet
1957 Yetim Ömer Evet Evet Evet Evet 1973 Kara Orkun Evet Evet
1957 Bir Serseri Evet Evet Evet 1973 Battal Gazi Geliyor Evet
1957 Zeynebin Aşkı/Güllü Fatma Evet Evet Evet 1973 Yanaşma Evet
1958 Çoban Kızı Evet Evet 1973 Ezo Gelin Evet
1958 Sokak Çocuğu Evet Evet 1973 Hazreti Ömer’in Adaleti Evet
1958 Üç Arkadaş Evet Evet 1974 Battal Gazi’nin Oğlu Evet
1958 Ayşe’nin Çilesi Evet 1974 Önce Vatan Evet
1958 Murada Ereceğiz Evet 1974 Talihsiz Yavrum Evet
1958 Ana Hasreti/Dertli Ana Evet 1975 Ağrı Dağı Efsanesi Evet Evet Evet
1960 Mahallenin Sevgilisi Evet Evet Evet 1975 Cellat Evet Evet Evet
1960 Ateşten Damla Evet Evet 1975 Kadınım Evet
1960 Ayşecik Evet Evet 1975 İnsan Avcısı Evet
1960 Ölüm Peşimizde Evet Evet 1975 Çapkın Hırsız Evet
1960 Kırık Çanaklar Evet 1975 Kılıç Aslan Evet
1960 Namus Uğruna Evet 1975 Kokla Beni Melahat Evet
1960 Ölüm Perdesi Evet 1976 Bulunmaz Uşak Evet Evet
1961 Avare Mustafa Evet Evet Evet 1976 Hasip ile Nasip Evet
1961 Güneş Doğmasın Evet Evet 1976 Korkusuz Cengaver Evet
1961 Boş Yuva Evet Evet 1976 İntikam Meleği / Kadın Hamlet Evet
1961 Yasak Aşk Evet Evet 1976 Taksi Şoförü Evet
1961 Seviştiğimiz Günler Evet Evet 1976 Darbe Evet
1962 Belalı Torun Evet Evet 1976 Delicesine Evet
1962 Akasyalar Açarken Evet 1977 Bir Tanem Evet
1962 Kısmetin En Güzeli Evet 1977 Akrep Yuvası Evet Evet
1962 Üç Tekerlekli Bisiklet Evet Evet 1977 Ana Ocağı Evet Evet
1962 Rıfat Diye Biri Evet 1977 Hakanlar Çarpışıyor Evet
1962 Ayşecik Yavru Melek Evet 1977 Altay’dan Gelen Yiğit Evet
1963 Bire On Vardı Evet Evet Evet 1977 Cemil Dönüyor Evet
1963 Çapkın Kız Evet Evet 1977 Yıkılmayan Adam Evet
1963 Yavaş Gel Güzelim Evet Evet Evet 1978 Cevriyem Evet Evet
1963 Aşk Hırsızı Evet 1978 Gelincik Evet
1964 Halk Çocuğu Evet Evet 1978 Yaşam Kavgası Evet
1964 Kanun Karşısında Evet Evet 1978 Derdim Dünyadan Büyük Evet
1964 Öp Annemin Elini Evet Evet 1979 Bekçiler Kralı Evet Evet
1964 Ağaçlar Ayakta Ölür Evet Evet 1979 İstanbul 1979 Evet Evet
1964 Dağ Başını Duman Almış Evet Evet 1979 Umudumuz Şaban Evet
1964 Kırk Küçük Anne Evet 1979 Kanun Gücü Evet
1964 Erkek Ali Evet 1979 Köşe Kapmaca Evet
1964 Kalbe Vuran Düşman Evet 1979 Vah Başımıza Gelenler Evet
1964 Keşanlı Ali Destanı Evet 1980 Devlet Kuşu Evet Evet Evet Evet
1964 İstanbul’un Kızları Evet 1980 Gol Kralı Evet Evet
1965 Yıldız Tepe Evet Evet Evet 1980 Zübük Evet
1965 Namusum İçin Evet 1981 Kanlı Nigar Evet Evet
1965 Kırık Hayatlar Evet Evet 1982 Kaçak Evet Evet
1965 Namusum İçin Evet Evet 1982 Gülsüm Ana Evet Evet
1965 Canım Sana Feda Evet 1982 Doktor Civanım Evet Evet
1965 Yasak Sokaklar Evet 1982 Yürek Yarası Evet Evet
1965 Canın Cehenneme Evet 1982 Yaşamak Seninle Güzel Evet
1965 Veda Busesi Evet 1983 Kılıbık Evet
1966 Aslan Pençesi Evet Evet 1983 Çarıklı Milyoner Evet Evet
1966 Fakir Çocuklar Evet Evet 1984 Postacı Evet Evet
1966 Vahşi Sevda Evet Evet 1984 Ortadirek Şaban Evet Evet
1966 Altın Çocuk Evet 1984 Ömrümün Tek Gecesi Evet
1966 Erkek Ve Dişi Evet Evet 1984 Sokaktan Gelen Kadın Evet
1966 Üç Korkusuz Arkadaş Evet Evet 1984 Dağınık Yatak Evet
1966 Karakolda Ayna Var Evet 1985 Gurbetçi Şaban Evet
1966 Kanunsuz Yol Evet 1985 Katma Değer Şaban Evet
1967 Aslan Yürekli Kabadayı Evet Evet Evet 1985 Kahreden Gençlik Evet
1967 Yaprak Dökümü Evet Evet Evet 1985 Paranın Esiri Evet
1967 Zilli Nazife Evet Evet 1986 Garip Evet Evet Evet Evet Evet
1967 Son Gece Evet 1986 Oğlum Oğlum Evet Evet
1967 Son Gece Evet Evet 1986 Deli Deli Küpeli Evet
1967 Kız Kolunda Damga Var Evet 1986 Vazife Uğruna Evet
1967 Serseri Evet 1987 Gönül Dostları Evet Evet Evet Evet
1968 İlk ve Son Evet Evet Evet 1987 Kiracı Evet
1968 Vuruldum Bir Kıza Evet Evet 1987 Yakışıklı Evet
1968 Köroğlu Evet 1987 Yeniden Doğmak Evet
1969 İnsanlar Yaşadıkça Evet Evet Evet 1988 Bıçkın Evet
1969 Büyük Yemin Evet Evet 1988 Bu Devrin Kadını Evet
1969 Ölmüş Bir Kadının Mektupları Evet Evet 1988 Öğretmen Evet
1969 Vatan ve Namık Kemal Evet 1988 Bir yudum insan-Ayhan Işık Evet
1969 Boş Beşik Evet 1989 Zehir Hafiye Evet
1970 Kara Peçe Evet Evet 1989 Polis Dosyası Evet
1970 Dağların Kartalı Evet 1990 Bütün Kapılar Kapalıydı Evet Evet Evet Evet
1970 Meçhul Kadın Evet 1990 Gün Ortasında Karanlık Evet Evet
1970 Şoför Nebahat Evet 1992 Zıkkımın Kökü Evet Evet
1970 Aşk Ve Tabanca Evet 1992 Düş Gezginleri Evet
1970 Beyaz Güller Evet 1995 Yer Çekimli Aşklar Evet
1971 Üç Arkadaş Evet Evet Evet Evet 1995 Ona Sevdiğimi Söyle Evet
1971 Satın Alınan Koca Evet Evet 2005 Sinema Bir Mucizedir Evet Evet Evet Evet
1971 Battal Gazi Destanı Evet 2007 Salih Tozan Belgeseli Evet
1971 Kerem İle Aslı Evet 2008 İzzet Günay Belgeseli Evet
1971 Umutsuzlar Evet

Ödülleri

1961: Türk Filmleri Yarışması – En İyi Yönetmen – Kırık Çanaklar
1966: 3. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Yönetmen – Namusum İçin
1969: 6. Altın Portakal Film Festivali – En İyi 3. Film – İnsanlar Yaşadıkça
1990: 3. Ankara Film Festivali – En İyi İkinci Film – Bütün Kapılar Kapalıydı
1998: 35. Altın Portakal Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
2007: Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema – Sinema Onur Ödülü
  • 1923 – Diane Arbus, Amerikalı fotoğraf sanatçısıdır (ö. 1971)
  • 1925 – Tarık Minkari, Türk cerrah ve yazar (ö. 2010)
  • 1926 – Neriman Altındağ Tüfekçi, Türk Halk Müziği solisti ve ilk kadın şefi (ö. 2009)
  • 1928 – Frank Borman, ABD’li test pilotu, iş adamı, çiftlik sahibi ve NASA astronotu
  • 1929 – Bob Goalby, Amerikalı profesyonel golfçü (ö. 2022)
  • 1933 – Michael Caine, İngiliz oyuncu ve Akademi Ödülü sahibi
  • 1933 – Quincy Jones, Amerikalı orkestra şefi, besteci, müzisyen ve yapımcı (ö. 2024)
  • 1934 – Eugene Cernan, Amerikalı eski deniz ve hava subayı, savaş pilotu ve NASA astronotu (ö. 2017)
  • 1934 – Leonid İvanoviç Rogozov, Sovyet tıp doktoru (ö. 2000)
  • 1934 – Manuel Piñeiro, Kübalı istihbaratçı ve politikacı (ö. 1998)
  • 1938 – Şerafettin Elçi, Türk hukukçu ve siyasetçi (ö. 2012)
  • 1938 – Árpád Orbán, Macar olimpiyat şampiyonu futbolcu (ö. 2008)
  • 1940 – Durul Gence, Türk caz müzisyeni ve orkestra şefi
  • 1940 – Metin Altıok, Türk şair ve ressam (ö. 1993)
  • 1941 – Wolfgang Petersen, Alman film yönetmeni
  • 1942 – Emin Çölaşan, Türk gazeteci ve yazar
  • 1942 – Rita Tushingham, İngiliz aktris
  • 1944 – Boris Brott, Kanadalı orkestra şefi, müzisyen, besteci ve motivasyon konuşmacısı (ö. 2022)
  • 1945 – Michael Martin Murphey, Amerikalı bir şarkıcı-söz yazarıdır
  • 1946 – Wes Unseld, Amerikalı eski basketbol oyuncusudur (ö. 2020)
  • 1947 – Jona Lewie, İngiliz şarkıcı, söz yazarı ve müzisyen
  • 1948 – Billy Crystal, Galli sinema oyuncusu
  • 1948 – Theo Jansen, Hollandalı sanatçı
  • 1950 – Rick Dees, İngiliz aktör
  • 1950 – Ahmet Kamil Erozan, Türk siyasetçi
  • 1952 – Sheila Abdus-Salaam, Amerikalı yargıç ve hukukçu (ö. 2017)
  • 1952 – Mehmet Güçlü, Türk güreşçi
  • 1957 – Franco Frattini, İtalyan siyasetçi (ö. 2022)
  • 1958 – II. Albert, Monako Prensliği’nin hükümdarı ve Grimaldi prenslik hanedanının başı
  • 1961 – Mike Lazaridis, Kanadalı iş insanıdır
  • 1965 – Aamir Khan, Hint oyuncu
  • 1967 – Gürdal Tosun, Türk tiyatro sanatçısı (ö. 2000)
  • 1968
    • Megan Follows, Kanadalı-Amerikalı oyuncu
    • Jan Sosniok, Alman oyuncu
  • 1969 – Sinan Oğan, Türk stratejik araştırmacı ve siyasetçi
  • 1972 – Kaan Dobra, Polonya asıllı Türk futbolcu
  • 1974 – Santino Marella, Kanadalı profesyonel güreşçi
  • 1975 – Steve Harper, İngiliz futbolcudur
  • 1977 – Naoki Matsuda, Japon eski millî futbolcudur (ö. 2011)
  • 1979 – Nicolas Anelka, Fransız futbolcu
  • 1979 – Chris Klein, ABD’li bir oyuncu
  • 1979 – Sead Ramoviç, Eski Bosnalı millî kaleci
  • 1982 – François Sterchele, Belçikalı futbolcu (ö. 2008)
  • 1985 – Eva Angelina, Amerikalı porno yıldızı
  • 1988 – Sasha Grey, Amerikalı porno yıldızı
  • 1988 – Stephen Curry, Amerikalı basketbolcu
  • 1989 – Colby O’Donis, Porto Riko asıllı Amerikalı R&B ve pop şarkıcısı
  • 1990 – Joe Allen, Galli millî futbolcudur
  • 1990 – Kolbeinn Sigþórsson, İzlandalı futbolcu
  • 1991 – Emir Bekrić, Sırp engelli atleti
  • 1992 – Ami Sugita, Japon millî futbolcu
  • 1992 – Mardik Mardikyan, Suriyeli milli futbolcu
  • 1994 – Ansel Elgort, Amerikalı aktör ve şarkıcı
  • 1996 – Mustafa Batuhan Altıntaş, Türk futbolcu
  • 1997 – Simone Biles, Amerikalı jimnastikçi
  • 1998 – Neslican Tay, Türk kanser aktivisti (ö. 2019)
  • 1999 – Sheldon Riley, Avustralyalı şarkıcı
  • 2008 – Abby Ryder Fortson, Amerikalı oyuncu

wikipedia.org

Ayrıca Kontrol Edin

14 Martta ölenler

Ölümler Karl Marx’ın mezar taşı (Highgate Mezarlığı, Londra) 1457 – İmparator Jingtai, Çin’in Ming Hanedanı’nın yedinci imparatoru (d. 1428) …

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir