Napolyon Bonapart |
I. Napolyon, Jacques-Louis David'in resmi (1812)
|
Fransa İmparatoru |
Hüküm süresi |
18 Mayıs 1804 - 11 Nisan 1814 20 Mart 1815 - 22 Haziran 1815 |
Taç giymesi |
2 Aralık 1804 |
Sonra gelen |
II. Napolyon |
İtalya kralı |
Hüküm süresi |
17 Mart 1805 - 11 Nisan 1814 |
Taç giymesi |
26 Mayıs 1805 |
|
EÅŸ(ler)i |
Joséphine de Beauharnais (e. 1796; b. 1810) Marie Louise (e. 1810) |
Çocuk(lar)ı |
II. Napolyon |
Hanedan |
Bonapart Hanedanı |
Babası |
Carl Bonapart |
Annesi |
Letizia Ramolino |
DoÄŸum |
15 AÄŸustos 1769 Korsika, Fransa |
Ölüm |
5 Mayıs 1821 (51 yaşında) Longwood, Saint Helena, Britanya İmparatorluğu |
Defin |
Les Invalides, Paris, Fransa |
Dini |
Roma KatoliÄŸi |
İmza |
|
Napoléon Bonaparte |
|
Bağlılığı |
Fransa Krallığı |
Hizmet yılları |
1789-1804 |
Rütbesi |
General |
Komuta ettiÄŸi |
Topçu birliÄŸi |
SavaÅŸları/Çatışmaları |
Fransız Devrim Savaşları |
Madalyaları |
|
Sonraki iÅŸi |
Fransa İmparatoru |
İmza |
|
Napolyon'un anne ve babası
Napolyon, Toulon kuşatmasında
5 Ekim 1795'teki Paris'teki sokak çatışmaları
Lonato Muharebesi, 3-4 AÄŸustos 1796
Fructidor Darbesi canlandırma, 1802
Büyük Gize Sfenksi önünde Napolyon Bonapart
Nil Muharebesi'nde Fransız Bayrak gemisi
Orient infilak ediyor
Taç giyme törenindeki kostümü ile
"Le Sacre de Napoléon", Notre Dame Katedrali'nde düzenlenen törende eÅŸi Joséphine de Beauharnais'ye taç giydiren Napolyon (1808, Jacques-Louis David, Louvre Müzesi)
Napolyon'un Elba Adasına sürgüne gönderiliÅŸini anlatan
Modern kahramanın yolculuÄŸu baÅŸlıklı resim, Elba ile Fontainebleau istikametlerini gösteren yön tabelasının önünde eÅŸeÄŸin sırtında oturan I. Napolyon, bir elinde kırık kılıcı ve diÄŸeriyle eÅŸeÄŸin kuyruÄŸunu tutmaktadır. MarÅŸ çalan iki davulcu onu takip etmektedir (J. Phhilips, Londra, Mayıs 1814)
Napolyon Saint Helena'da sürgün
Napolyon Bonapart (Fransızca: Napoléon Bonaparte; İtalyanca: Napoleone Bonaparte; 15 AÄŸustos 1769, Korsika - 5 Mayıs 1821), Fransız asker ve politikacı. Birinci Napolyon olarak 1804'ten 1814'e kadar (ve 1815'te kısa süreliÄŸine) Fransa İmparatoru.
Gerek Fransız Devrim SavaÅŸları gerekse Napolyon SavaÅŸları sırasında Fransa'ya önderlik ettiÄŸi gibi tüm Avrupa’yı da etkilemiÅŸ bir komutandır. Sözü edilen savaÅŸların ve girdiÄŸi çatışmaların büyük bölümünü kazanmış, 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirmiÅŸtir. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon’un savaÅŸları dünyanın her yerinde askerî okullarda ders olarak okutulmaktadır ve kendisi Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden bir tanesidir.
Napolyon bir devlet adamı olarak tüm Fransa'da ve Avrupa'da büyük liberal reformlar uyguladı. Yönetimi sırasında bir halk eÄŸitim sistemi kurmuÅŸ, feodalizmin kalıntılarını ortadan kaldırmış, Yahudi (bknz. Napolyon ve Yahudiler) ve diÄŸer dini azınlıkları özgürleÅŸtirmiÅŸ, geliÅŸmekte olan orta sınıfın yasalar önünde eÅŸitliÄŸini saÄŸlamış ve dini otoritelere karşı devletin gücünü merkezileÅŸtirmiÅŸtir. En kalıcı hukuki baÅŸarısı, DoÄŸu Asya'da Japonya'dan, Kuzey Amerika'da Québec'e kadar dünyadaki hukuk sistemlerinin dörtte birine çeÅŸitli ÅŸekillerde uyarlanmış olan Napolyon Kanunlarını hazırlatmasıdır.
Adanın Ceneviz Cumhuriyeti’nden Fransa’ya geçtiÄŸi yılın ertesinde Korsika’da, Toskana asıllı soylu ve görece mütevazı bir İtalyan ailenin oÄŸlu olarak dünyaya gelmiÅŸti. Fransız ordusunda topçu subayı olarak çalıştığı sırada gerçekleÅŸen Fransız Devrimi’ni 1789’da ortaya çıkışından itibaren destekleyip doÄŸum yeri Korsika’ya yayılması için çalıştı ve 1793’te adadan sürgün edildi. İki yıl sonra (“cumhuriyet takvimi”ne göre 13 Vendémiaire günü) Paris çetelerini topa tutarak Fransız hükûmetini çöküÅŸten kurtaran Napolyon, henüz 26 yaşında iken İtalya seferi için hazırlanmış Fransız ordusunun komutanlığına getirildi. Genç komutan 1796'da Joséphine de Beauharnais ile düÄŸününün hemen ardından Birinci Koalisyon güçleri üzerine sefere çıktı. Bu ilk seferinde elde ettiÄŸi kesin zaferler sayesinde tüm Avrupa’da tanındı. İtalya seferinden sonra 1798'de Osmanlı Devleti’nin bir vilayeti olan Mısır’a askeri bir sefer düzenledi. Bu sefer sırasında Memlük beylerini yenerek Osmanlı toprağını iÅŸgal etti ancak elinde tutmayı baÅŸaramadı. Bu askeri sefer sırasında Napolyon ordusundaki askerler tarafından yapılan keÅŸifler sayesinde modern Mısırbilim baÅŸlatmıştır.
Fransa’da devrimden sonra kurulmuÅŸ olan yönetim (Direktuvar), Mısır’dan Fransa’ya dönen Napolyon ile destekçilerinin gerçekleÅŸtirdiÄŸi 18 Brumaire Darbesi ile çökmüÅŸ ve Fransa’da Konsüllük idaresi kurulmuÅŸtur. Napolyon, Konsüllük idaresinin ilk konsülü olarak atandı ve Fransa üzerindeki siyasi hakimiyetini kademeli olarak arttırdı. BirleÅŸik Krallık ile Amiens AntlaÅŸması imzalayarak 1802'de Fransız Devrim SavaÅŸları'nı sonlandırdı. Nihayet 1804'te Fransız Senatosu tarafından “Fransa İmparatoru” olarak ilan edildi.
Kıta Ablukası'ını geniÅŸletmek umuduyla İber Yarımadası'ını iÅŸgal eden imparator Napolyon, 1808'de kardeÅŸi Joseph Bonaparte'ı İspanya kralı ilan etti. İspanyollar ve Portekizliler BirleÅŸik Krallık'ın desteÄŸi ile isyan ettiler. Yarımada Savaşı (İspanyol Bağımsızlık Savaşı) adıyla bilinen savaÅŸ 6 yıl sürmüÅŸ ve acımasız bir gerilla savaşı olarak tarihe geçmiÅŸtir. SavaÅŸ, Fransa’nın yenilgisi ile sonuçlandı. 1808'de Avusturya da Fransızlara karşı ayrı bir mücadele baÅŸlatmıştı. Avusturyalıları Wagram Muharebesi'nde yenen Napolyon, Fransa’ya karşı oluÅŸturulan BeÅŸinci Koalisyon'u dağıttı. BeÅŸinci Koalisyon Savaşı’nı sonlandıran Schönbrunn AntlaÅŸması (1809)'nın ardından eÅŸi Josephine’den boÅŸanıp II. Franz'ın kızı Avusturya Prensesi Marie Louise'i ile evlendi (1810).
Napolyon, Roma İmparatorluÄŸu devrinden beri bu denli büyük bir siyasi birleÅŸme yaÅŸamamış olan Avrupa'da 1811'den sonra 70 milyonun üzerinde insana hükmetmiÅŸtir. ÇeÅŸitli ittifaklar ve akrabalık iliÅŸkileri kurarak stratejik pozisyonunu korudu. Fransa’da yeni bir aristokrat sınıfı oluÅŸturmanın yanı sıra Devrim sırasında ülkeden sürgün edilmiÅŸ asillerin de dönmelerine olanak vermiÅŸtir.
Polonya milliyetçiliÄŸinin tırmandırdığı gerilim ve Kıta Ablukasının ekonomik etkilerinden ötürü Rusya ile iliÅŸkilerin yeniden gerilmesi üzerine Napolyon, kıta ablukasını güçlendirmek amacıyla 1812 yılında Rusya'ya sefer düzenledi (bknz: Napolyon'un Rusya Seferi) ve bu sefer Fransızlar açısından büyük bir felaket ile sonuçlandı. 1813 yılının baÅŸlarında Rusya ve Prusya, Fransa'ya karşı güçlerini birleÅŸtirdi ve aynı yılın sonlarında Altıncı Koalisyon'a Avusturya da katıldı. 1813 Ekiminde müttefik ordusu Napolyon'u Leipzig Muharebesi'inde yenilgiye uÄŸrattı. Müttefikler 1814’te Fransa'ya bir saldırı baÅŸlatıp Paris'i ele geçirdiler ve Nisan 1814'te Napolyon'u tahttan feragat etmeye zorladılar. İmparator, Elba adasına sürgün edildi. Bourbon Hanedanlığı tekrar baÅŸa geçti ve Fransızlar devrimden itibaren ele geçirdiÄŸi bölgelerin çoÄŸunu kaybetti. Napolyon Åžubat 1815'te Elba adasından kaçıp Fransız hükûmetinin başına geçmeyi baÅŸardıysa da kendisini yeniden koalisyon güçleri ile savaÅŸta buldu. Bu yeni koalisyon Temmuz ayında Waterloo Muharebesi'inde onu kesin bir yenilgiye uÄŸrattı. İngilizlere teslim olan Napolyon, gözlerden uzak bir yerde Saint Helena adasında hapse gönderildi. 51 yaşında 1821 yılında mide kanserinden öldü. Cenazesi yakıldı ve vefatı tüm Avrupa'da büyük bir ÅŸok ve üzüntü ile karşılandı. 15 Aralık 1840 tarihinde bir milyon kiÅŸinin ÅŸahitliÄŸi ile külleri Paris'e, hâlen bulunduÄŸu Les Invalides'e defnedildi.