Asporça Hatun

Bizans imparatoru 3. Andranikos'un kızıdır. Orhan Bey'in ikinci izdivacıdır. Asporça Hâtun Orhan Gâzi'ye, Ä°brahim adı verilen bir ÅŸehzade dünya'ya getirmiÅŸtir .As­porça Hâtun'un, müslüman olduÄŸuna ve ne ad aldığına dâir bir kayıt bulunmamakla beraber, 1323 senesinde tanzim et­tirdiÄŸi vakfiyede yaptırdığı binalara ve eserlere oÄŸlunu müte­velli tâyin ettiÄŸi biliniyor. Ayrıca Asporça Hâtun Fatma adı verilen bir sultan da dünyaya getirmiÅŸtir. 

Osmanlı'da hayır iÅŸlerinde kadınların etkisi gözle görülür derecede büyük. O dönemlerden günümüze ulaÅŸan ilk vakfiyenin bir kadına ait olması da bunun en önemli örneklerinden.

Bu eser Bizans Ä°mparatoru 3. Andronikos Palaiologos'un kızı olan ve Orhan Gazi ile evlenen Asporça Hatun'a ait. Vakfiye 1323'te düzenlendi. Vakfedilen mülklerin gelirlerine iliÅŸkin de bazı ÅŸartlar konuldu. Bunlar ise ÅŸöyle sıralanıyor:

"Pazartesi ve cuma geceleri üç hafızın Asporça Hatun ve çocuklarına Kur'an okuması, Ramazan ve Kurban bayramlarında fakirlere yemek dağıtılması, her yıl okunacak mevlidin kendisi ve çocuklarının ruhuna bağışlanması, kandil gecelerinde kandillerin yakılması."

H. 723 Ramazan ayı baÅŸlarında (Eylül 1323) düzenlenmiÅŸ Asporça Hatun vakfiyesine göre, o tarihte Osman bey hayatta idi. Orhan gazi beyliÄŸe geliÅŸ tarihi Rebîülevvel 724’tür (Mart 1324). Osman beyin ölümü de bu iki tarih arasında olmalıdır. Orhan gazi beyliÄŸin başına geçince Bizans Bitinyası’nın iki büyük merkezi Bursa ve Ä°znik üzerindeki kuÅŸatmayı sıkılaÅŸtırdı. 726 (1326) baharında bütün kuvvetleriyle Bursa önüne gelip ÅŸehrin teslim olmasını istedi. Bursa tekfuruyla uzlaşılan teslim ahidnâmesinin maddeleri ÅŸunlardır: 1. Åžehre giren Osmanlı askerleri halka zarar vermeyecek (yaÄŸma olmayacak, esir alınmayacak). 2. Gitmek isteyenler mallarıyla Osmanlı askerlerinin himayesinde ÅŸehri terk edecek. 3. Teslimde Orhan Bey’e 30.000 altın ödenecek. Bursa tekfuru ÅŸehri terk edince ÂşıkpaÅŸazâde’ye göre, “Pınarbaşı’nda Ahî Hasan burc üzerinde muhkem durdu, ondan sonra Müslümanlar koyuldular” (2 Cemâziyelevvel 726/6 Nisan 1326)

Orhan Bey’in Ä°lhanlı sikkeleri tipinde para bastırdığı bilinmektedir. Ona ait beÅŸ tip sikke tesbit edilmiÅŸtir (Zhukov, tür.yer.). Orhan bey döneminde bir vezir idaresinde bürokrasinin oluÅŸtuÄŸu iddiaları da açıklama ister. Osman bey ve Orhan bey zamanında verilmiÅŸ vakıflar, 723 (1323) tarihli Asporça Hatun vakfiyesi ve 724 (1324) tarihli Mekece vakfiyesi, bürokratik uygulamaların Orhan bey babası zamanında baÅŸladığını kanıtlar.

Kaynak : devletialiyyei.com