KahramanmaraÅŸ

KahramanmaraÅŸ MaraÅŸ
Ä°l & BüyükÅŸehir
Sloganlar:  "MaraÅŸ bize mezar olmadan, düÅŸmana gülzar olamaz!"
KahramanmaraÅŸ'ın Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Akdeniz Bölgesi
Ä°dare
• Belediye BaÅŸkanı	Hayrettin Güngör (AK Parti)
• Vali	Ömer Faruk ÇoÅŸkun
Yüzölçümü
• Toplam	14,519 km² (5.605 mil²)
Rakım	568 m (1.863 ft)
Nüfus  (2020)
• Toplam	1.168.163
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TRS)
Posta kodu	46xxx
Alan kodu	(+90) 344
Resmî site KahramanmaraÅŸ BüyükÅŸehir Belediyesi KahramanmaraÅŸ ValiliÄŸi

KahramanmaraÅŸ, eski ve halk arasındaki adıyla MaraÅŸ, Türkiye'nin Akdeniz Bölgesinde bulunan bir ili ve en kalabalık on sekizinci kentidir. KurtuluÅŸ Savaşı'nda iÅŸgale direniÅŸi nedeniyle TBMM tarafından 5 Nisan 1925'te ÅŸehre Ä°stiklal Madalyası verilmiÅŸtir. MaraÅŸ olan adı, 7 Åžubat 1973'te KahramanmaraÅŸ olarak deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir.

Geç Hitit ÅŸehri olan Gurgum’un bulunduÄŸu yerde kurulmuÅŸtur. Sistematik bir kazı yapılmamış olmasına raÄŸmen birçok Hitit anıtı bulunmuÅŸtur.

Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, seyahatnamesinde MaraÅŸ halkı için, "kelimatları lisan-ı Türkidir ve ekseriya halkı Türkmendir" der. MaraÅŸ ve çevresi baÅŸta OÄŸuzların AvÅŸar, Bayat ve Beydili boyları çoÄŸunlukta olmakla birlikte hemen hemen 24 OÄŸuz boyunun tamamı mevcuttur.

2012'de çıkarılan 6360 sayılı kanun ile büyükÅŸehir olmuÅŸtur. Aynı zamanda il sınırları içerisinde bulunan AfÅŸin - Elbistan A, B, C termik santralleri sayesinde KahramanmaraÅŸ, Türkiye'nin elektrik ihtiyacının %14'ünü karşılamaktadır.

Dövme dondurması, tarhanası ve biberi ÅŸehrin önemli tescilli gıdalarıdır. 2020 sonu itibarıyla 1.168.163 nüfusa sahiptir.

Etimolojisi

Erken DemirbÇaÄŸ ve Geç Hititler döneminde baÅŸkent olarak kullanılmış, Luvilere Kurkuma ve Asurlurlar içinse Markas olarak bilinen bir antik kent'idi. MÖ 711 yılında Asurlular tarafından fethedilmiÅŸ ve adı resmî olarak Markas'a deÄŸiÅŸtirilmiÅŸ. KahramanmaraÅŸ'ın KurtuluÅŸ Savaşı'ndan önceki adı MaraÅŸ'tır. KurtuluÅŸ Savaşı'ndan sonra Ä°stiklal Madalyası ile ödüllendirilmiÅŸ, daha sonra ise TBMM'nin kararıyla 7 Åžubat 1973'te 'Kahraman' unvanı verilmiÅŸtir. Aynı zamanda MaraÅŸspor'un ismi de KahramanmaraÅŸspor olarak deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir.

Tarihçe

Tekir Vadisi, Döngel Köyündeki maÄŸaralarda yapılan araÅŸtırmalarda ele geçen buluntular yörede insan yerleÅŸiminin Üst Paleolitik ÇaÄŸda baÅŸladığını; Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç ÇaÄŸlarında da sürdüÄŸünü göstermektedir. 2009 yılında KahramanmaraÅŸ merkezde yapılan kazılar esnasında da M.S. 300-400 yıllarına ait olan Germanicia Antik Kenti'ne dair birtakım mozaikler bulunmuÅŸ ve üzerlerinde çalışmalara baÅŸlanmıştır.

Asur yazıtlarında adı "Markasi" veya "Markas" olarak geçen ÅŸehir, bir Geç Hitit devleti olan Gurgum Krallığı'nın baÅŸkenti oldu. MÖ 711 yılında Asurlular tarafından Gurgum Krallığı ilhak edilince, Markas vilayet merkezi yapıldı. Daha sonra Persler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Memluklular, DulkadiroÄŸulları ve Osmanlılar ÅŸehre hakim olmuÅŸlardır.

MaraÅŸ'a KurtuluÅŸ Savaşı sırasında halkın gösterdiÄŸi direniÅŸten dolayı 7 Åžubat 1973'ten itibaren TBMM tarafından Kahramanlık unvanı verilerek adı KahramanmaraÅŸ olarak deÄŸiÅŸtirildi.

11. yüzyılın sonlarında Anadolu'ya kesin olarak yerleÅŸen Türklerin egemenliÄŸinde kaldı. 1243'te MoÄŸol Ä°ÅŸgaline uÄŸrayan MaraÅŸ,II.Anadolu Beylikleri devrinde DulkadiroÄŸulları'nın oldu.12 Haziran 1515 tarihinde TurnadaÄŸnMuharebesi ile Osmanlı egemenliÄŸine geçen MaraÅŸ, 1515-1919 yılları arasında Osmanlı egemenliÄŸinde kaldı.Mütareke Döneminde önce Ä°ngilizler, sonra Fransızlar tarafından iÅŸgal edildi.

KurtuluÅŸ Savaşı dönemi

KahramanmaraÅŸ'ın Türk KurtuluÅŸnSavaşı'ndaki yeri özellikle Türk Fransız Cephesi ve MaraÅŸ Savunması maddelerinde daha detaylı olarak anlatılmaktadır.

Cumhuriyet dönemi

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile KahramanmaraÅŸ'ta sınırları il mülki sınırları olan büyükÅŸehir belediyesi kuruldu ve 2014Türkiye yerel 0seçimlerinin ardından büyükÅŸehir belediyesi çalışmalarına baÅŸladı.

CoÄŸrafya

KahramanmaraÅŸ'ın merkezi Ahir Dağı'nın eteklerine kurulmuÅŸtur. Bu yüzden ÅŸehir merkezi engebelidir. Åžehrin merkezi dışında kalan bazı bölgeler düzlük olsa da geneli engebeli bir yapıya sahiptir. KahramanmaraÅŸ iklim yapısında diÄŸer illerden farklıdır. Çünkü KahramanmaraÅŸ'ın il haritası onu 3 bölgeye birden sokmaktadır. Bu sebeple deÄŸiÅŸken bir iklime sahiptir ancak genelde Akdeniz iklimi hakimdir. KahramanmaraÅŸ'ın bulunduÄŸu bölge ÅŸehir merkezi o bölgede olduÄŸundan Akdenizdir. DiÄŸer ÅŸehirlerle konumu ise yukarıdaki görseldeki gibidir.

Ä°klim

KahramanmaraÅŸ iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	18,7	22,4	29,2	36,0	38,0	42,0	45,2	44,4	41,3	37,2	28,9	24,0	45,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	9,2	10,9	15,8	21,1	26,7	31,8	35,5	35,9	32,4	25,9	17,6	11,1	22,8
Ortalama sıcaklık (°C)	4,9	6,4	10,6	15,4	20,3	25,2	28,3	28,5	25,2	19,0	11,7	6,7	16,8
Ortalama en düÅŸük sıcaklık (°C)	1,3	2,2	5,7	9,8	14,1	18,8	22,1	22,1	18,3	12,8	6,9	3,1	11,4
En düÅŸük sıcaklık (°C)	−9	−9,6	−7,6	−1,8	5,0	10,3	15,6	15,7	8,6	0,0	−5,6	−7,6	−9,6
Ortalama yağış (mm)	129,1	114,4	98,2	74,4	41,1	6,6	1,1	0,9	8,9	47,5	83,5	126,4	732,1
Kaynak: Meteoroloji Genel MüdürlüÄŸü

Nüfus

Güncel Nüfus DeÄŸerleri TÜÄ°K 4 Åžubat 2021 verileri

KahramanmaraÅŸ il nüfusu: 1.168.163 (2020 sonu). Ä°lin yüzölçümü 14.519  km²'dir. Ä°lde  km²'ye 80 kiÅŸi düÅŸmektedir. (YoÄŸunluÄŸun en fazla olduÄŸu ilçe: 190 kiÅŸi ile DulkadiroÄŸlu’dur)

Ä°lde yıllık nüfus artış oranı %1,22 olmuÅŸtur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düÅŸük ilçeler: OnikiÅŸubat (% 2,28)- Ekinözü (-% 2,08)

04 Åžubat 2021  TÜÄ°K verilerine göre 11 Ä°lçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 709 mahalle bulunmaktadır.

20120 yılı sonunda KahramanmaraÅŸ ili ve ilçelerinin yerleÅŸim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
Ä°lçe	Nüfus 2019	Nüfus 2020	Fark	N.Artışı %	Mah.Say.	Alanı  km2	YoÄŸunluk
AfÅŸin	80.447	80.980	533	0,66	66	1.502	54
Andırın	32.503	32.377	-126	-0,39	57	1.202	27
ÇaÄŸlayancerit	23.133	23.292	159	0,69	17	470	50
DulkadiroÄŸlu	222.673	223.277	604	0,27	103	1.176	190
Ekinözü	11.221	10.988	-233	-2,08	21	656	17
Elbistan	141.534	142.778	1.244	0,88	93	2.201	65
Göksun	52.255	52.136	-119	-0,23	72	1.942	27
Nurhak	12.279	12.399	120	0,98	15	1.028	12
OnikiÅŸubat	431.848	441.681	9.833	2,28	137	2.429	182
Pazarcık	69.097	69.686	589	0,85	84	1.253	56
TürkoÄŸlu	77.112	78.569	1.457	1,89	44	660	119
KahramanmaraÅŸ	1.154.102	1.168.163	14.061	1,22	709	14519	80

KahramanmaraÅŸ il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Åžehir - Kır
1965	438.423	30		%24     105.090 333.333     %76
1970	528.982	26	%21	%31     165.056 363.926     %69
1975	641.480	22	%21	%34     220.710 420.770     %66
1980	738.032	19	%15	%38     281.382 456.650     %62
1985	840.472	18	%14	%41     342.428 498.044     %59
1990	892.952	19	%6	%46     407.215 485.737     %54
2000	1.002.384	18	%12	%53     536.007 466.377     %47
2007	1.004.414	18	%0	%58     584.726 419.688     %42
2008	1.029.298	18	%2	%58     598.471 430.827     %42
2009	1.037.491	18	%1	%58     605.531 431.960     %42
2010	1.044.816	18	%1	%61     636.828 407.988     %39
2011	1.054.210	18	%1	%62     656.783 397.427     %38
2012	1.063.174	18	%1	%64     675.589 387.585     %36
2013	1.075.706	18	%1	%100           %0
2014	1.089.038	18	%1	%100           %0
2015	1.096.610	18	%1	%100           %0

Ekonomi

Sanayi

KahramanmaraÅŸ, iki resmî ve iki de özel OSB'ye sahiptir. Özellikle tekstil ve iplik sanayiinde Türkiye ve OrtadoÄŸu'da önde gelen bir merkez durumuna gelmiÅŸtir. Åžehirdeki 5. OSB'nin yapımına karar verilmiÅŸ olup çalışmalar sürmektedir. Tomsuklu mevkiine yapılacak yeni OSB yaklaşık 25 bin dekar (dönüm) geniÅŸliÄŸinde olacak ve bu büyüklüÄŸü ile Türkiye'nin en büyük sanayi OSB'si olacaktır.

Barajlar

• Sır Barajı(EÜAÅž SIR HES)
• Menzelet Barajı
• Kartalkaya Barajı
• Ayvalı Barajı
• Kılavuzlu Barajı
• Adatepe Barajı

Kültür

Uludaz Tepesi

KahramanmaraÅŸ sınırları içerisindeki Uludaz Tepesi Türkiye'de en çok uÄŸur böceÄŸi kolonisini barındırmaktadır. Bu bölgede 2007 yılından beri amatör daÄŸcılar ve profesyonel daÄŸcılık kulüpleri tarafından ve belediyenin desteÄŸi ile Uludaz UÄŸur Böcekleri Festivali düzenlenmektedir.

Mutfak

En çok bilineni dondurmasıdır. Dondurmasının yanı sıra biberi ezmesi, tarhanası, kurabiyesi, çemeni, çöreÄŸi ve köpük sucuÄŸu da KahramanmaraÅŸ'ta sıkça tüketilen lezzetler olup hediyelik olarak il dışına götürülmektedir.

Edebiyat

KahramanmaraÅŸ, yüzyıllar boyu önemli ÅŸairler yetiÅŸtirmiÅŸ ve edebiyatımıza en çok katkıda bulunmuÅŸ illerden biridir. Hâlen ÅŸiirin ve ÅŸairlerin baÅŸkenti olarak anılmaktadır. Son yıllarda KahramanmaraÅŸ'ta baÅŸlayan Åžiir Festivallerinde ünlü ÅŸair ve yazarlar ÅŸiir dinletileri sunmakta, vefat etmiÅŸ olan KahramanmaraÅŸlı ÅŸairler anılmaktadır. Son olarak TRT'de iki sezon yayınlanmış Yedi Güzel Adam adlı dizi TRT'nin ve KahramanmaraÅŸ milletvekillerinin de desteÄŸiyle KahramanmaraÅŸta çekilmiÅŸtir. Dizi, aynı yıllarda MaraÅŸ Lisesinde okumuÅŸ olan ve Türk edebiyatının 1960-80'li yıllarına damga vurmuÅŸ yedi ÅŸair ve yazarı anlatmaktadır.

Ağız

Türkçenin KahramanmaraÅŸ ilinde kullanılan ÅŸivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, iki ayrı grupta yer alır:

Geleneksel Giyim Tarzı

Erkekler: Keçe Külah, PoÅŸu, Gömlek, DöÅŸlük, Aba, Åžalvar,Yemeni, Postal, Ham Çarık, Çorap, Bel poÅŸusu, Palaska.

Kadınlar: Fes, Tülbent (yazma, ÅŸifon), Bindallı, Ä°ç GöyneÄŸi (içlik), Fistan (Boydan), Cepken (yelek), Üç etek, Ä°ki etek, Åžalvar, Yemeni, Edik, Ham Çarık, Kemer, Önlük, Takılar. 

Kütüphaneler

KahramanmaraÅŸ'ta Belediyelere, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na ve KahramanmaraÅŸ sütçü Ä°mam Üniversitesi bünyesinde olmak üzere kütüphaneler bulunmaktadır.

 

Turizm

Åžehir merkezinde ve etrafında turistik alanlar bulunmaktadır. Germanicia Antik Kenti ve Taban Mozaikleri, Karahöyük, Ufacıklı Köyü Kalıntıları, Yassı Höyük (Tanır Köyü), KaÅŸanlı Köyü Kabartması, Pazarcık-Turunçlu Köyü Kalıntıları, Eshab-ı Kehf Külliyesi, KahramanmaraÅŸ Kalesi, Hurman Kalesi, Meryemçıl (Gaben) Kalesi, Azgıt (Yeniköy) Kalesi, Babikli Kalesi, Hastırın Kalesi, Anacık Kalesi, Kız Kalesi ,Haznadarlı Camii (Duraklı Camii), MaraÅŸ Ulu Camii (Cami-i Kebir), Hatuniye Camii, AfÅŸin Ulu Camii ,Elbistan Ulu Camii ,Himmet Baba Camii ve Türbesi, Ä°klime Hatun Mescidi, TaÅŸ Medrese, TaÅŸhan, Kuruhan, Katiphanı bu alanların başında gelmektedir. Åžehrin birçok yerinde park, anıt, müze, kafe, restoran ve maÄŸaza bulunur.

Panoramik manzarasının görülebileceÄŸi bir mekân için Teras Cafe’ye gidilmelidir. 

Yönetim

Ä°lçeler

Merkezi Yönetim

BüyükÅŸehir illerinde Merkezi yönetim Vali, Ä°l Müdürleri ve Ä°l Danışma Kurulundan oluÅŸur.

KahramanmaraÅŸ, bir ‘büyükÅŸehir’dir. Bu özelliÄŸine göre yönetimi belirlenmiÅŸtir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve CumhurbaÅŸkanı tarafından atanır.

BüyükÅŸehir yapılan illerde, Ä°l Genel Meclisi, yetki ve görevlerini BüyükÅŸehir Belediye Meclisi’ne devretmiÅŸ ve kaldırılmıştır.

KahramanmaraÅŸ Valisi Ömer Faruk COÅžKUN, 9.06.2020/274 sayılı kararla Osmaniye Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler KahramanmaraÅŸ'ın ilçeleri sayfasında gösterilmiÅŸtir.

Yerel yönetim

BüyükÅŸehir Belediyelerinde Yerel yönetim, BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı, BüyükÅŸehir Belediye Meclisi ve BüyükÅŸehir Belediye Encümeni'nden oluÅŸur.

Yerel yönetimi temsil eden BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluÄŸu ile seçilir. Yerel seçimlerde Ä°lçe Belediye BaÅŸkanı ve Ä°lçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluÅŸur. Ä°lçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (baÅŸkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de BüyükÅŸehir Belediye Meclisi oluÅŸur. Bu mecliste ilçe belediye baÅŸkanları da yer alır. Meclisin baÅŸkanı BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı'dır.

BüyükÅŸehir belediye encümeni, belediye baÅŸkanının baÅŸkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceÄŸi beÅŸ üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye baÅŸkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceÄŸi beÅŸ üyeden oluÅŸur.(5216 saylı kanun 16.madde)

BüyükÅŸehir yapılan illerde, Ä°l Genel Meclisi, yetki ve görevlerini BüyükÅŸehir Belediye Meclisi’ne devretmiÅŸ ve kaldırılmıştır.

KahramanmaraÅŸ BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı, 1965-Göksun doÄŸumlu Hayrettin Güngör (AK PARTÄ°), 31 Mart 2019 seçimlerinde %67,60 oy oranıyla seçilmiÅŸtir.

Ä°lçe belediyeleri, 2019 Türkiye yerel seçimleri'ne göre, üç deÄŸiÅŸik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 9'u AK PARTÄ°, 1'i CHP ve 1'i MHP'li belediye baÅŸkanıdır.

KahramanmaraÅŸ BüyükÅŸehir Belediye Meclisi üye sayısı 61’dir (BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı, 11 ilçe belediye baÅŸkanı ve 49 üye) Bunların 51’i AK PARTÄ°, 4'ü CHP, 3’ü, MHP ve 3'ü Ä°YÄ° P.'dir

Altyapı

Ulaşım

KahramanmaraÅŸ Akdeniz Bölgesinin doÄŸusunda bulunmakta ve hem kara hem de demir yolu ulaşımında güneyden ve Akdeniz'den gelen yolları doÄŸuya ve kuzeye baÄŸlayan önemli bir noktadır.

Birçok ilden otobüs seferlerinin bulunduÄŸu otobüs terminali kent merkezindedir.Yeni otobüs terminali kent merkezine 4 Km uzaklıktadır.

Kahramanmaraş tren istasyonu ile demiryolu ulaşımı sağlanmaktadır.

Türk Hava Yolları Ä°stanbul (Atatürk Havalimanı) - KahramanmaraÅŸ arasında haftanın her günü direkt karşılıklı günlük 2 sefer haftada 14 sefer düzenlemektedir.THY ile birlikte PEGASUS havayolları da haftanın 4 günü Ä°stanbul (Sabiha Gökçen Havalimanı) - KahramanmaraÅŸ arasında karşılıklı sefer düzenlemektedir. Ayrıca Anadolu Jet ile Ankara-KahramanmaraÅŸ arasında haftanın her günü direkt karşılıklı seferler ile havayolu ulaşımı saÄŸlanmaktadır.

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
Ä°lçe	KuruluÅŸ Yılı	Alanı km²	Rakım mt.	Merkeze km	UlaÅŸan Yollar
AfÅŸin	1944	1.502	1.237	143	-19=>46-02
Andırın	Cumh.önce	1.202	1.047	81	-04=>46-51, 46-78
ÇaÄŸlayancerit	1987	470	1.103	64	-04 (K.maraÅŸ)=>46-01,   -03=>02-57
DulkadiroÄŸlu	2012	1.176	538	3	-K13=>  -01
Ekinözü	1990	656	1.282	174	-19 (Elbistan)=>46-07
Elbistan	Cumh.önce	2.201	1.139	158	-19, 46-07
Göksun	Cumh.önce	1.942	1.347	89	-03,   -19, 46-78
Nurhak	1990	1.028	1.401	201	-20=>46-03
OnikiÅŸubat	2012	2.429	558	5	-04
Pazarcık	Cumh.önce	1.253	750	46	-02
TürkoÄŸlu	1960	660	488	23	-04,   -01
KahramanmaraÅŸ	Cumh.önce	14.520	562

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, KahramanmaraÅŸspor A.Åž. 2. Ligi 14.sırada tamamladı. Futbol BAL'da 1920 MaraÅŸspor ve ElbistanBld.spor yer aldılar. Voleybol erkekler 2.ligde 1920 MaraÅŸspor 1.lige çıkarken, K.maraÅŸ 15 Temmuz SK ligden ihraç edildi. Futbol kadınlar liginde K.maraÅŸ Anadolu GS, grup 1.si olmasına raÄŸmen, play-off'da baÅŸarılı olamadı.

Ziraat Türkiye Kupası'nda KahramanmaraÅŸspor, 5.turda Alanyaspor'a elendi.   

Önemli spor tesisleri: 12 Åžubat Stadyumu (14.600), Osman Sayın Spor Salonu (1.000), Batıpark Karakucak GüreÅŸ Sahası (2.500), 12 Åžubat Yüzme Havuzu (750).

KardeÅŸ ÅŸehirler

•  AÄŸrı, Türkiye
•  Açe, Endonezya
•  Salyan, Azerbaycan
•  Mingeçevir, Azerbaycan
•  Jackson, ABD
•  Houston, ABD
•  Nalçik, Rusya

•  Silyana, Tunus
•  Cazin, Bosna Hersek

Kaynak : Wikipedia.org