28 Ocak tarihinde ölenler

Ali عَلِيُّ بْن أَبِي طَالِب
Halife Emîru’l-Mu’minîn İlk İmam (Şiigörüşü)
Arapça Hüsn-ü Hatt ile “Ali Radıyallahu anhu” yazısı
Raşidun Halifeliği’nin 4. Halifesi ve Emîru’l-Mu’minîn Sünni görüşü
Hüküm süresi	22/24 Haziran 656 – 28 Ocak 661
Önce gelen	Osman
Sonra gelen	Hasan
Emîru’l-Mu’minîn ve Şii İslam’ın ilk İmamı Şii görüşü
Hüküm süresi	632-661
Sonra gelen	Hasan
Doğum	599 veya 600 Mekke, Hicaz, Arabistan
Ölüm	28 Ocak/29 Ocak 661 Kufe, Arabistan, Raşidi Hilafet
Defin	İmam Ali Türbesi olduğu sanılmaktadır.
Eş(ler)i	Fatıma-tül Zehra bint Muhammed Havle bint Ca‘fer el-Hanefiyye
Çocuk(lar)ı	Hasan
Babası	Ebu Talib bin Abdülmuttalib
Annesi	Fatıma bint Esed
Dini	İslam

Ali bin Ebu Talib (Arapça: علي بن أبو طالب‎; 21 Mart 599 veya 600, Mekke – 28 Ocak 661, Kufe),^[1][2] İslam Devleti’nin 656-661 yılları arasındaki halifesi. İslam peygamberi Muhammed’in damadı ve amcası Ebu Talib’in oğlu olan Ali, Muhammed’in İslam’a davetini kabul eden ilk erkek kişidir.^[3][4] Sünni İslam’a göre Ali, dört halifenin sonuncusu, Şii İslam’a göre ise imamların ilki ve Muhammed’in hak vârisidir. Şii ve Sünni İslam arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed’in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.^[5]

Ebu Talib ve Fatıma bint Esed’in çocukları olan Ali, Kabe’de doğan tek insan olup,^[5] İslam Peygamberi’nin himayesinde büyümüştür.^[5] Muhammed’e vahiy geldiğinde ise, onun davetini kabul eden ilk erkek olan Ali, hayatını İslam’a adamıştır.^[1][6][7][8] Peygamberin emri üzerine hicret gecesi onun yatağına yatan ve emanetleri sahiplerine ileten Ali, kısa bir süre içinde peygamberin ardından Medine’ye gitmiş, burada İslam Peygamberi’nin kızı Fatıma ile^[5] evlenmiştir. Medine döneminde başlayan ilk küçük çaplı savaşlardan başlayarak neredeyse katılmadığı hiçbir savaş olmaması hasebiyle, savaşçılığı ve cesareti ile bilinen Ali, üçüncü halife Osman bin Affan’ın öldürülmesinin ardından halk tarafından halifeliğe getirilmiştir.^[9][10]

Ali diğer bir kısım dini kişiliklerle birlikte “Ali kültü”nün merkezi kişiliğini oluşturur.^[11] Rivayet kültürüne dayalı eserlerde, Ali bilhassa ilmi, cesareti, imanı, dürüstlüğü, adanmışlığı, sadıklığı, cömertliği ve şefkati ile anılmakta olup, batıni Sufi gelenekler için en önemli mistik figürdür. Özellikle, tefsir, fıkıh ve dini düşünce alanındaki üstünlüğü kabul görür.^[12]

Ali’nin annesi, Muhammed’in dedesi olan Abdülmuttalib (Şeybe)’in kardeşi olan Esed bin Haşim’in kızıdır. Abdülmuttalib öldüğünde, Muhammed’e annelik eden onu koruyup kollayan ve İslâm Peygamberi’nin ilk eşi Hatice bint Hüveylid’in ardından Müslüman olan ikinci kadındır.

Ali’nin babası, Kureyş’in liderliğini babası Abdülmuttalib’den devralan Ebu Talib idi. Ebu Talib, dedesinin ölümü sonrası kimsesiz kalan Muhammed’i himayesine aldı ve 43 yıl himayesini sürdürdü. Muhammed peygamberliğini ilan ettiğinde Kureyş, Ebu Talib’in ölümüne değin, kendinden çekinmiş ve Muhammed’e zarar vermeye cesaret edememişlerdir.

II. Yezîd
Arapça Hüsn-ü Hatt ile “Yezîd” yazısı
9. Emevî Halifesi
Hüküm süresi	720 – 724
Önce gelen	Ömer bin Abdülaziz
Sonra gelen	Hişâm bin Abdülmelik
Doğum	687 Şam, Suriye
Ölüm	724 İrbid, Suriye
Eş(ler)i	Ümmü’l-Ḥaccac bint Muḥammed bin Yusuf es-Sekafiyye Sude bint Abdullah bin Amr bin Osman
Tam adı Yezîd bin Abdülmelik
Hanedan	Emevî Hanedanı
Babası	Abdülmelik
Annesi	Atike bint Yezid
Dini	Sünnî İslâm

II. Yezîd, (Arapça: يزيد بن عبد الملك) Yezîd bin Abdülmelik (687 – 724), dokuzuncu Emevî halifesidir. 720 yılında kuzeni olan halife Ömer bin Abdülaziz’in ölümü ile halife olmuş ve böylece kardeşlerinin halifelik üzerindeki haklarını tekrar ortaya çıkarmıştır. Daha önceki halifelerden Abdülmelik’in halifelik yapan üçüncü oğludur. Şam’dan uzakta Hazarlara karşı sefer yapmakta iken 724 yılında ölmüştür. Ancak ölüm haberi Şam’a geç ulaştığından kardeşi Hişâm bin Abdülmelik 724 yılında Emevî halifesi olmuştur.

II. Yezîd 724’te veremden öldü. Yerine kardeşi Hişâm bin Abdülmelik Emevî halifesi oldu.

Şarlman Fransızca: Charlemagne Latince: Carolus Magnus Almanca: Karl der Grosse
İmparator Şarlman Ressam: Albrecht Dürer (1511-1513 arası)
Frankların kralı
Hüküm süresi	9 Ekim 768 – 28 Ocak 814
Taç giymesi	9 Ekim 768 Noyon
Önce gelen	Kısa Pepin
Sonra gelen	Dindar Ludwig
İtalya Lombardlar kralı
Hüküm süresi	10 Temmuz 774 – 28 Ocak 814
Taç giymesi	10 Temmuz 774 Pavia
Önce gelen	Desiderius
Sonra gelen	Dindar Ludwig
Kutsal Roma İmparatoru
Hüküm süresi	25 Aralık 800 – 28 Ocak 814
Taç giymesi	25 Aralık 800 Aziz Petrus Bazilikası, Roma
Önce gelen	İlk İmparator
Sonra gelen	Dindar Ludwig
Çocuk(lar)ı	En önemlileri: Pepin Kambur Charles: Franklar Kralı Pepin: Lombardlar Kralı Dindar Ludwig: Kutsal Roma İmparatoru
Hanedan	Karolenj Hanedanı
Babası	Kısa Pepin
Annesi	Bertrada Laonlu
Dini	Katolik

Şarlman (Fransızca: Charlemagne, Almanca: Karl I. der Große, Latince: Carolus Magnus veya Karolus Magnus) (d. yaklaşık 2 Nisan 748 – ö. 28 Ocak 814, Aachen), Frank ve Lombard kralıdır. Karolenj Devleti’ni imparatorluk statüsüne yükselten hükümdardır. Batı Avrupa’nın büyük bir kısmını birleştirmiştir, büyük askeri başarılara imza atmış, din ve eğitim alanlarında oldukça önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Endülüs, İtalya ve İngiltere’deki kültürleri ve sistemleri öğrenmiştir. Kültürün inşa edilmesine büyük önem vermesi sebebiyle Latince bilen din adamları ve bilginlerden Roma döneminin hukuk ve edebiyat eserlerinin kopyalanmasını istemiştir. Çok sayıda kütüphane ve Scriptorium’lar inşa ettirmiştir. Düşünürleri yeni eserler yazmaya teşvik etmiştir. Şarlman’ın arzusu doğrultusunda hukuk, teoloji, bilim, müzik, sanat, tarih konularını ihtiva eden birçok eser kaleme alınmıştır. Bu dönemde, Frank Krallığı’nın başkenti Aachen, kültür merkezi haline gelmiştir. Ayrıca kamu idaresi ve finansal kaynağa yönelik reformlar yapmıştır. Tarihçilerin belirttiğine göre Şarlman‘ın hükümdarlığını kapsayan dönem erken bir tür rönesans dönemine işaret etmektedir, adı geçen bu dönem Karolenj Rönesansı olarak adlandırılır.

Ölümünün ardından sağladığı toprak bütünlüğüne rağmen, ardılları tarafından toprak bütünlüğü kaybedilmiş ve parçalara bölünmüştür. Bu bölünmenin sonucunda yeni krallıklar ortaya çıkmıştır.

VIII. Henry
İngiltere kralı
Hüküm süresi	21 Nisan 1509 – 28 Ocak 1547 (38 yıl)
Taç giymesi	24 Haziran 1509 (17 yaşında)
Önce gelen	VII. Henry
Sonra gelen	VI. Edward
Doğum	28 Haziran 1491 Greenwich
Ölüm	28 Ocak 1547 (55 yaşında) Whitehall Sarayı, Londra
Defin	Windsor Sarayı
Eş(ler)i	VIII. Henry’nin Altı Eşi  Aragonlu Catherine  Anne Boleyn  Jane Seymour  Clevesli Anne  Catherine Howard  Catherine Parr
Çocuk(lar)ı	I. Mary I. Elizabeth VI. Edward Catherine Carey (gayrimeşru) Henry Carey (gayrimeşru) Henry Fritzroy (gayrimeşru)
Hanedan	Tudor Hanedanı
Babası	VII. Henry
Annesi	Yorklu Elizabeth
Dini	Hristiyan

VIII. Henry (28 Haziran 1491 – 28 Ocak 1547), 22 Nisan 1509’dan 1547’deki ölümüne kadar İngiltere kralıydı. Henry, yaptığı ilk evlilik olan Aragonlu Catherine ile yaptığı evliliği iptal ettirme çabalarıyla tanınır. Papa VII. Clemens ile böyle bir fesih konusunda yaşadığı anlaşmazlık, Henry’nin İngiliz Reformasyonu’nu başlatmasına ve İngiltere Kilisesi’ni papalık otoritesinden ayırmasına yol açtı. Kendisini İngiltere Kilisesi’nin Yüce Başkanı olarak atadı ve papa tarafından aforoz edildiği manastırları feshetti.

Henry, İngiltere Anayasası’na radikal değişiklikler getirerek kraliyet gücünü genişletti ve papalığın üstünlüğüne karşı kralların ilahi hakkı teorisini başlattı. Muhalefeti bastırmak için sık sık vatana ihanet ve sapkınlık suçlamalarını kullandı ve suçlananlar genellikle resmî bir yargılama olmaksızın idam edildi. Siyasi amaçlarının çoğunu başbakanları aracılığıyla gerçekleştirdi; bu bakanlardan bazıları onun gözünden düştüklerinde sürgüne gönderildi ya da idam edildi. Thomas Wolsey, Thomas More, Thomas Cromwell ve Thomas Cranmer onun yönetiminde önemli rol oynadılar.

Henry, manastırların feshedilmesinden ve Reform Parlamentosu yasalarından elde edilen gelirleri kullanan savurgan bir harcamacıydı. Daha önce Roma’ya ödenen parayı kraliyet gelirine dönüştürdü. Bu kaynaklardan gelen paraya rağmen, kişisel savurganlığı ve özellikle Fransa kralı I. François, Kutsal Roma İmparatoru V. Karl, İskoçya kralı V. James ve Arran Kontu ve Guise’li Mary yönetimindeki İskoç naipliği ile yaptığı masraflı ve büyük ölçüde verimsiz savaşlar nedeniyle sık sık mali yıkımın eşiğine geldi. Kraliyet Donanmasını genişletti, 1535 ve 1542 Galler Yasaları ile Galler’in İngiltere’ye ilhakını denetledi ve 1542 İrlanda Tacı Yasası’nın ardından İrlanda kralı olarak hüküm süren ilk İngiliz hükümdarı oldu.

Henry, VII. Henry ve Yorklu Elizabeth’in üçüncü çocukları ve ikinci oğullarıydı. Henry’nin altı kardeşinden sadece üçü hayatta kaldı, Mary Tudor, Arthur Tudor ve Margaret Tudor. Henry, 1494 yılında York Dükü ilan edildi.

1502 yılında ağabeyi Arthur ani bir şekilde bilinmeyen bir sebepten öldü. 1509 yılında VII. Henry ölünce 22 Nisan 1509’da tahta VIII. Henry geçti. Birkaç ay sonra ise ölen ağabeyinin karısı Aragonlu Catherine ile evlendi.

V. Paulus
V. Paulus portresi Ressam:Cravaggoio
Doğum	Camillo Borghese 17 Eylül 1552 Roma, Papalık Devletleri, (günümüzde İtalya)
Ölüm	28 Ocak 1621 (68 yaşında) Roma, Papalık Devletleri, (günümüzde İtalya)
Etkin yıllar	16 Mayıs 1605 – 28 Ocak 1621
Yerine geldiği	XI. Leo
Yerine gelen	XV. Gregorius
Din	Hristiyanlık (Katolik)

Papa V. Paulus (İtalyanca: Paulo V; İngilizce ve Fransızca: Paul V), asıl adı Camillo Borghese (17 Eylül 1552 Roma, Papalık Devletleri, (günümüzde İtalya)– 28 Ocak 1621 Roma, Papalık Devletleri), 16 Mayıs 1605 – 28 Ocak 1621 döneminde papa.

15 Eylül 1552’de Sienna şehrinden Roma’ya göçmüş ve orada yerleşmiş olan soylu Borghese sülalesinin bir mensubu olarak doğdu. Camillo Borghese yüksek eğitim için İtalya’nın o zaman çok prestijli yüksek eğitim kurumları olan Perugia Üniversitesi ve Padova Üniversitesi’nde hukuk eğitimi yaptı. Papalık hukuk alanında çok yetenekli olduğu için Papalık devletinin yüksek idarecilik hiyerarşisi içinde hukukçu olarak kariyerde ilerledi. 1596’da Papa VIII. Clemens tarafından Sant’Eusibio Kardinali olarak atandı ve Roma Şehir Papazı yapıldı. Bu görevde iken sekreteri Niccolò Alamanni oldu. Bundan sonra cemaatle yakından ilişkisi olmayan isimsel papazlık unvanları taşıdı: 1597-15099 döneminde Jesi Piskoposu; 1602-1605 döneminde San Crisogno Kardinali; 1599-1602 döneminde Santi Giovanni e Paolo Kardinali unvanlarını taşıdı. Bu dönemlerde İtalyan Katolik Kilisesi ve İtalyan Cumhuriyetleri arasında çıkan çeşitli anlaşmazlıklara hiç karışmadan tarafsız bir tutum aldı.

1605’te Papa XI. Leo öldüğünde kurulan papa seçimi Kardinaller Konsil’inde bulunan hizipler birbirleriyle mücadeleye girdikleri zaman Borghese’nin tarafsızlığı ve dinsel doktrin işlerinde de bir diplomat gibi esnek değil de gayet katı hukukçu olarak tutumu onun papa seçilmesine büyük destek oldu.

Papalığının ilk önemli karar Trent Ekümenik Konsil’in aldığı karara uyarak Kilise hiyerarşisi içinde taşrada kilise unvanı taşıyanların hemen Roma’dan ayrılarak kendilerine verilmiş olan mevkilerin bulunduğu yöreye gitmelerini emretmek oldu.

V. Paul’ün papa olarak çok sıkı hiç değişmez doktriner tutumu 17. yüzyıl başında Katolik Kilisesi’nin hiç tolerans sağlamayan görüşüne örnek olarak tarihlere geçen Katolik Kilisesi ile bir bilim insanı olan Galileo Galilei arasındaki çatışmalarda açıkça görülmektedir. Papa V. Paul kilise doktrini olarak kainat sisteminin dünya merkezi olarak dönmesi doktrinine karşı olan Kopernik tarafından ortaya atılan güneş merkezli sistemin savunucusu olan Galileo’ya Papa V. Paul bir kardinali vasıtası ile bu fikirlerden vazgeçmesini tavsiye etmiş bu güneş merkezli teorilerin savunmasını yasakladığını bildirmiştir. 1606’da Papa V, Paul Galileo ile şahsen bir konuşma yapmış ve ihtarlarını yenilemiştir. Bundan sonra 1616’da Papa V. Paul ve Katolik Kilisesi Galileo’nun açıkladığı Kopernik teorilerini Engizisyon Mahkemesi kararı ile yasaklamıştır. Bu teoriler ile bulguları açıklayan ve yeni çözümleme neticelerini sunan makaleler ve kitaplara da sansür koymuştur. Bundan sonra Galileo yıllarca yeni teoriler hakkında susmuştur.

Papa V. Paul 28 Ocak 1621’de Vatikan Quirinal Papalık Sarayı’nda bir kalp krizinden öldü.

Çerkes Mehmet Paşa IV. Murad saltanatının devlet idaresinin Valide Kösem Sultan’ın elinde olduğu ilk dönemlerinde 3 Nisan 1624 – 28 Ocak 1625 tarihleri arasında dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Çerkes asıllıdır. Enderun’da yetişmiştir.^[1] Önce padişah silahtarı olmuştur. Saraydan çıkması 1618’de Şam Beylerbeyliği’ne atanması ile olmuştur. Sonra 1621’de İstanbul’a gelmiş ve kubbe veziri olarak Divan-ı Hümayun’da görev yapmıştır.

3 Nisan 1624’te Kemankeş Ali Paşa sadrazamlıktan azledilip idam edilmesinden sonra sadrazam olarak görevlendirilmiştir. Bu sırada, önce II. Osman’ın intikamı almak üzere isyan eden eski Erzurum valisi Abaza Mehmet Paşa Orta Anadolu’ya gelmişti. Abaza Mehmed Paşa’yı tenkil için serdar olan Sadrazam önce Konya ve Niğde’yi bu Celali isyancılarının elinden kurtarmıştır. Sonra 3 Eylül 1624’te Abaza Mehmed Paşa’yı Kayseri yakınında Karasu Köprüsü Muharebesi’nde mağlup etmiştir. Bu hadiseler yaşanırken doğuda da İran’la savaş devam etmekteydi. Çerkes Mehmed Paşa, İran’a karşı serdar-ı ekrem olarak da görevlendirmişti. O kış ertesi yıl yapılması planlanan İran seferine hazırlık yapmak için Tokat’a gelmiştir. Burada 28 Ocak 1625’te hastalanıp öldü.

Naaşı İstanbul’a getirilmiş ve Bayezid Camii mezarlığına gömülmüştür.

Uzunçarşılı’ya göre

orta derecede iktidarlı, hamiyetli ve iyi ahlaklı bir vezir olarak tanınmıştır.