Davutpaşa Lisesi
Kuruluş	1485
Ülke	Türkiye
Şehir	İstanbul
İlçe	Fatih
Türü	Anadolu lisesi
Müdür	Ceyda Çakıroğlu
Müdür yardımcısı	Ayşegül Karadağ Hamide Özdemir Baştuğ Feyzullah Akgündüz
Eğitim dili	Türkçe
Yabancı dil(ler)	İngilizce Fransızca
Sınıflar	29
Öğrenci sayısı	1119
Öğretmen sayısı	58
Resmî sitesi	DPAL
Okul renkleri	turuncu  kahverengi
Koordinat	41°00′21″K 28°56′15″D

Davutpaşa Anadolu Lisesi (DPAL) ya da eski adıyla Davutpaşa Lisesi, İstanbul Fatih’te yer alan lisedir. İstanbul’un ilk Türk okuludur ve aynı zamanda kuruluş tarihi itibarıyla Türkiye’nin en eski ikinci okuludur.

1485 yılında II. Bayezid’in sadrazamı olan Davut Paşa tarafından Davud Paşa Külliyesi içinde sıbyan mektebi olarak kuruldu. İstanbul’un ilk Türk okulu ve Galatasaray Lisesi’nden sonra Türkiye’de faaliyetlerine devam eden en eski ikinci okuldur. Süreç içerisinde Osmanlı eğitim sistemindeki değişimlerle beraber niteliği değişerek farklı adlandırmalar yapıldı. 25 Şubat 1847’de açılan ilk rüştiye mektebi yine bu okul oldu. Davudpaşa Taş Mektebi ve Nazperver Kadın Mektebi olarak da bilinen bu sıbyan mektebinin rüştiyeye çevrilmesine dönemin Maarif Vekili Kemal Efendi izin verdi ve kendisi okulda öğretmenlik görevinde de bulundu. Rüştiye’de 1866 yılında 81, 1867’de 78, 1871’de 97, 1872’de 72 öğrenci bulunmaktaydı.

Rüştiye döneminde okul kubbeli bir taş mektepten oluşmaktaydı. Yıldız Sarayı Fotoğraf Albümü’nde yer alan fotoğrafta, mektebin sekizgen bir kasnak üzerine oturan alçak kubbesi ve cephesinde çift sıra halinde düzenlenmiş ikişer sivri kemerli penceresi olduğu görülmektedir. İstanbul Ansiklopedisi‘nde yer alan anonim bir çizimde ise mektebin çift kubbeli olduğu görülmektedir.

1893’te Maarif Vekaleti tarafından merkez rüştiye haline getirildi. 1894 yılında meydana gelen depremde okulun sokak tarafına bakan kısmı hariç büyük bir bölümü yıkıldı ve 3 katlı ve kubbesiz olarak yeniden inşa edildi; 4 Temmuz 1895’te açılışı gerçekleşti. Okulun 1894 tarihli kitabesinde yapının II. Abdülhamid tarafından yaptırıldığı yazılıdır. 1896’da Davud Paşa Camii arkasındaki 1732 metrekareye karşılık gelen bostanın rüştiye bahçesi olarak kullanılmasına karar verildi ve okul alanı genişledi.

Okul kitabesindeki yazı Asrında şâh-ı âlemin olmakta mülkü pür-ziyâ / Bulmakta ilm ü maʻrifet devrinde her dem iʻtilâ Yaptı bu âlî mektebi lutfiyle ol şâh-ı cihân / Şevketle etsin pâyidâr tahtında zât-ı Kibriyâ Tâhir kulu târîhini yazdı bu mısraʻla hemân / “Gir besmeleyle mektebe Sultân Hamîde kıl duâ” – Hicri 1311

Günümüz Türkçesiyle karşılığı Âlemin şahı olan padişahın devrinde devleti aydınlık olmakta ve devrinde ilim ve marifet her an yükselmektedir. O cihan padişahı, lütfuyla bu yüce mektebi yaptı; yüce Allah onu tahtında azametle payidar eylesin. Tahir kulu bu mısra ilederhal tarihini yazdı: “Mektebe besmeleyle gir ve Sultan Abdülhamid’e dua et.” – Miladi 1893-94

Okul 1913 yılında “sultani” (lise) statüsüne geçti. Birkaç yıl sonra en az 58 öğrencisi Çanakkale Savaşı’na katılmak üzere cepheye alındı.

Cumhuriyet dönemine gelindiğinde erkek ortaokulu, 1955 sonrası karma ortaokul ve 1969 sonrasında ise lise olarak eğitim verdi. Lise günümüzde 3 kattan oluşan bir bina ve 3 katlı ve yüksek tavanlı sınıfları barındıran binada eğitim vermektedir. Okul 2013-2014 eğitim öğretim yılına gelindiğinde genel liseden Anadolu lisesi statüsüne geçmiştir ve 1969’dan beri Davutpaşa Lisesi olan adı Davutpaşa Anadolu Lisesi olarak değişmiştir.

Okulun kuruluş yıldönümleri geleneksel olarak mayıs ayında kutlanır.

• Mekteb-i Sübyan (1485)
• Rüştiye Mektebi (1847)
• Merkez Rüştiyesi (1893)
• Davutpaşa Sultanisi (1913)
• Davutpaşa Erkek Ortaokulu (1924)
• Davutpaşa Karma Ortaokulu (1955)
• Davutpaşa Lisesi (1969)
• Davutpaşa Anadolu Lisesi (2013)

Okulun mevcut olarak resmi bir marşı yoktur ancak okul mensuplarının bireysel girişimleri olmuştur. Bunlardan en eskisi, tarihi belli olmayan ancak 1913-1924 tarih aralığına tarihlenebilecek, “Davutpaşa Sultânîsi Marşı” adıyla yazılmış bir marştır. Cüneyd Kosal arşivinden günümüze ulaşan nota kağıdında “İlim Ordusuyuz Senden Alırız Nur” dizeleriyle başlayan Osmanlıca marşın bestecisi İzzettin Servet Bey’dir, güftesi okulun 7. sınıf öğrencilerinden Sıtkı Efendi’ye aittir, usûlü Sofyan, makamı ise rasttır.

Bir diğer marş okulun 500. yıl etkinlikleri kapsamında yazılmıştır. Davutpaşa Lisesi 500. yıl etkinlikleri 11 Mayıs 1985’te özel etkinliklerle kutlanmış; okul müzik öğretmeni ve matematik mühendisi Abdülcabbar Aktaş Davutpaşa Lisesi Marşı‘nı yazmıştır.

“

Fatihlerden armağan Bir tarihe abideyiz Beşyüzüncü yılında Davutpaşa Lisemiz Yükselirken göklere, Gençlik dolu sesimiz, Bilimin hizmetinde, Onurludur lisemiz. Bu cennet vatan için, Kan döker, can veririz. Atatürk’ün izinde, Davutpaşa lisemiz.

”

Okul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi karşısında yer almakta olup 35, 35A ve 35C İETT hatları ile doğrudan ulaşım sağlanabilmektedir. M1 ile Aksaray istasyonundan ve T1 ile Yusufpaşa, Haseki ve Fındıkzade istasyonlarına ise yürüme mesafesindedir.

Okul 29 derslikten oluşmaktadır. Spor salonu Fatih Belediyesi tarafından 2010 yılında yaptırılmıştır, voleybol ve basketbol antrenmanları ile beden eğitimi dersleri için kullanılmaktadır. Aynı zamanda okulda 1 resim sınıfı, 5 bine yakın kitap bulunan 1 kütüphane ve 1 müzik sınıfı yer almaktadır.

Okul tarihi boyunca birçok yenileme ve restorasyon işlemi geçirdi.

Daha önce ısınma için kömür kullanılan okulda 2000 yılı sonrasında doğalgaza geçildi. Okul mezunları arasında yer alan ve daha sonra mezunu olduğu okulda en uzun süreli müdürlük görevini ifa eden isimlerden olan Ahmet Semih Tabbikha döneminde okul fiziki görünüm ve durumunda iyileştirmeler yapıldı; 2003’te Davutpaşa Lisesi Mezunlar Derneği, öğrenci velileri, mezunlar ve muhtelif futbolcuların katkılarıyla yürütülen bağış kampanyasıyla 20 sınıf yenilendi, okul bahçe düzenlemelerini ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi üstlendi.

2019-2021 arasındaki büyük çaplı onarım ve güçlendirme çalışmaları İstanbul Valiliği İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) tarafından gerçekleştirildi. 2024’te eski yapının kapısında yer alan 1893 tarihli kitabesi Fatih Belediyesi Geleneksel Kargir Yapı ve Eser Atölyesi tarafından restore edildi.

Okul voleybol, futbol, kickboks ve karate gibi branşlarda ulusal ve uluslararası birçok dereceye sahiptir ve aynı zamanda Türkiye’yi temsillerde bulunmuştur. Okulun erkek voleybol takımı Türkiye Liseler Genç Erkekler Voleybol Şampiyonasını 2008, 2009 ve 2010’da olmak üzere 3 kez üst üste kazanmıştır, bu başarılar sonrasında iki kez üst üste Dünya şampiyonasına katılma hakkı elde etme başarısı göstermiştir. Beşiktaş, İBB ve Galatasaray alt yapı voleybol takımlarında oynayan oyunculardan oluşan erkek voleybol takımı 2008’de İtalya’da ve 2010’da Çin’de düzenlenen Liselerarası Dünya Şampiyonası’nda Türkiye’yi temsil etmiş; İtalya’da beşinci Çin’de ise üçüncü olarak bronz madalya kazanmıştır. Bu tarih aralığında takımı Doğan Aytekin ve İBB voleybol alt yapı antrenörü Hakkı Ertan Albayrak gibi isimler yönetmiştir.

Okulun voleybol ve karate takımları 2010’da Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi tarafından Türkiye Fair Play Ödülleri’nde Kariyer Dalı Büyük Ödülü’ne layık görülmüştür. TMOK tarafından belirtilen ödül gerekçesinde “Davutpaşa Lisesi bir spor salonu olmadan ulusal ve uluslararası düzeyde başarılara imza attı. Okulun voleybol takımı son üç yıldır üst üste Türkiye şampiyonluğunu kazanırken geçen yıl Çin Halk Cumhuriyeti’nde düzenlenen 2010 Dünya Okullar Voleybol Şampiyonası’nda üçüncü oldu. Okulun öğrencileri ayrıca kickboks ve karatede Türkiye ikinciliğini kazanırken, erkek futbol takımı da Türkiye dördüncülüğünü elde etti.” ifadelerine yer verilmiştir.

2003 yılında okulun toplamda 90 bin mezunu olduğu bilgisi verilmiştir.

• Davutpaşa Anadolu Lisesinde öğrenim görenler

Okulun muhtelif kademelerinde ders vermiş kayda değer öğretmenleri:

• Mahir İz – tarih öğretmeni.
• Ali Nihad Tarlan – 1933 öncesinde lise seviyesinde edebiyat ve Fransızca öğretmeni.
• Ahmet Refik Altınay – 1917 yılı lise seviyesinde tarih öğretmeni.
• Mehmet Emin Erişirgil – lise seviyesinde felsefe öğretmeni.
• İbrahim Necmi Dilmen – 1916 öncesinde lise seviyesinde edebiyat öğretmeni.
• Mehmed Ali Nazima – ortaokul Fransızca öğretmeni.
• Mustafa Namık Çankı – 1948 yılı öncesinde ortaokul seviyesinde felsefe, içtimaiyat ve yurt bilgisi öğretmeni.
• Edip Ayel – lise seviyesinde Fransızca öğretmeni.
• Ömer İhyaeddin (Ömer İhyâüddin Efendi) – idadi seviyesinde Arapça öğretmeni.

Cumhuriyet Halk Partisi
Kısaltma	CHP
Genel başkan	Özgür Özel
Genel sekreter	Selin Sayek Böke
Parti sözcüsü	Deniz Yücel
Kurucu	Mustafa Kemal Atatürk
Kuruluş tarihi	9 Eylül 1923 (101 yıl önce) 9 Eylül 1992 (32 yıl önce) (yeniden kuruluş)
Kapanış tarihi	16 Ekim 1981
Birleşme	Hürriyet Partisi (1958) Sosyaldemokrat Halkçı Parti (1995) Yeni Türkiye Partisi (2004) Türkiye Değişim Partisi (2023)
Bölünme	Genişlet Liste
Önceli	Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti
Ardılı	Halkçı Parti (1983-1985) Sosyal Demokrasi Partisi (1983-1985) Demokratik Sol Parti (1985-günümüz)
Merkez	Çankaya, Ankara, Türkiye
Gazete(ler)	Millet Dergisi İkinci Yüzyıl Dergi
Öğrenci kolu	Halkçı Liseliler
Gençlik kolu	CHP Gençlik Kolları
Kadın kolu	CHP Kadın Kolları
Üyelik (2025)	1.531.944
İdeoloji	Sosyal demokrasi Atatürkçülük İlericilik Pro-Avrupacılık Parti içi düşünceler: Ulusalcılık Demokratik sosyalizm Sosyal liberalizm
Siyasi pozisyon	Merkez sol
Ulusal üyelik	Millet İttifakı (2018-2023)
Avrupa üyeliği	Avrupa Sosyalistler Partisi (ilişkili)
Uluslararası üyelik	Sosyalist Enternasyonal İlerici İttifak[1] Tarihsel: Radikal Enternasyonal (ilişkili)
Resmî renkler	kırmızı ve beyaz[16]
Slogan(lar)	Türkiye’nin Birinci Partisi Her Derdin Var Bir Çaresi
TBMM	134 / 600 Tüm Liste
Büyükşehir Belediye Başkanlığı	14 / 30 Tüm Liste
İl Belediye Başkanlığı	21 / 51 Tüm Liste
İlçe Belediye Başkanlığı	311 / 922 Tüm Liste
Belde Belediye Başkanlığı	62 / 390 Tüm Liste
İl Genel Meclisleri	300 / 1.282
Belediye Meclisleri	6.565 / 20.953
Seçim sembolü
Parti bayrağı
İnternet sitesi
chp.org.tr

Cumhuriyet Halk Partisi, Türkiye’de faaliyet gösteren sosyal demokrat bir siyasi partidir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan parti, Türkiye’nin en eski siyasi partisidir. Parti aynı zamanda modern Türkiye’nin kurucu partisi olarak da anılmaktadır. Logosu, Kemalizm’in temel ilkelerini temsil eden Altı Ok’tan oluşmaktadır: cumhuriyetçilik, inkılapçılık, laiklik, halkçılık, milliyetçilik ve devletçilik. Şu anda 134 milletvekili ile iktidardaki muhafazakâr Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki en büyük ikinci partidir. Partinin genel başkanı Özgür Özel, genel sekreteri Selin Sayek Böke’dir.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin kökeni, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında kurulan çeşitli direniş gruplarına dayanır; bu grupların çoğu daha önce İttihat ve Terakki Cemiyeti ile bağlantılı kişilerden oluşuyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde bu gruplar, Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti adıyla 1919’daki Sivas Kongresi’nde birleşti. 1923 yılında Halk Fırkası adıyla siyasi bir örgüt olarak kurulan parti, kısa bir süre sonra Cumhuriyet Halk Fırkası adını aldı ve Atatürk’ün ilk cumhurbaşkanı olduğu Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etti. Türkiye’nin tek parti dönemine geçmesiyle birlikte, CHP ülkede kapsamlı siyasi, kültürel, sosyal ve ekonomik reformların uygulanmasında temel araç hâline geldi.

II. Dünya Savaşı’nın ardından, Atatürk’ün halefi İsmet İnönü çok partili seçimlere izin verdi ve CHP, 1950 genel seçimlerini kaybettikten sonra iktidarı barışçıl bir şekilde devrederek tek parti dönemini sona erdirip Türkiye’nin çok partili dönemini başlattı. 1960 askeri darbesini izleyen yıllarda parti kademeli olarak merkez sol çizgiye yöneldi; bu yönelim, 1972’de Bülent Ecevit’in genel başkan olmasıyla birlikte kesinlik kazandı. CHP, dönemin diğer tüm partileriyle birlikte 1980 askeri darbesi sonrasında kapatıldı. Parti, 9 Eylül 1992’de Deniz Baykal tarafından, 1980 öncesi üyelerinin çoğunluğunun katılımıyla, yeniden ve orijinal adıyla kuruldu. 2002 yılından bu yana iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’ne karşı ana muhalefet partisi konumundadır. Parti, İlerici İttifak ve Sosyalist Enternasyonal’in tam üyesidir ve Avrupa Sosyalistler Partisi’nin ilişkili üyesidir.

İkinci grup, azınlık olsa da parlamentoda güçlü bir muhalefet oluşturdu. Lozan Antlaşması’nın kabulü nedeniyle Meclis’te baş gösteren yoğun tartışmalar üzerine Mustafa Kemal Atatürk, 9 Eylül 1923 tarihinde Dokuz Umde adı verilen siyasi programı ilan etti ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı’na verilen bir dilekçeyle kendine bağlı milletvekillerinden oluşan Halk Fırkası’nı kurdu. Mayıs 1923’te meclis, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Lozan Antlaşması’nın daha güçlü bir meclis tarafından onaylanmasını sağlamak amacıyla yeni seçimler için bir tasarı hazırladı. Halk Fırkası, 1923 seçimlerinden sonra resmi olarak kuruldu. İkinci dönem için görev yapan mecliste Lozan Antlaşması kabul edildi, cumhuriyet ilan edildi ve halifelik kaldırıldı

Partinin resmî kuruluş tarihi 11 Eylül 1923 olmasına rağmen, partinin kuruluş tarihi daha sonradan partileşme kararının alındığı 9 Eylül 1923 olarak kabul edilmiştir.

Türkiye’nin siyasi tarihinde, pratikte Cumhuriyet Halk Partisi Jön Türkler ve İttihat ve Terakki’nin devamı olarak değerlendirilmiştir. Partinin kuruluşunun ardından 1924’te, radikal devrimlere karşı çıkan muhalifler, Kâzım Karabekir liderliğinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Şeyh Said İsyanı’na karışmak ve Atatürk’e suikast planlamakla suçlandı. Başbakan İnönü, hükûmete olağanüstü yetkiler veren bir yasa sundu ve sıkıyönetim ilan edildi, CHP dışındaki tüm siyasi partiler yasaklandı, devlet onayı olmayan gazetelerin yayımlanması yasaklandı (bu yasak 1930’a kadar sürdü). Türkiye, Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurulduğu dönem dışında 1946 yılına kadar tek partili rejimde yönetildi. 1923’ten 1946’ya kadar, CHP Türkiye’yi dönüştüren kapsamlı sosyal, kültürel, ekonomik ve hukuki reformlar başlattı. Bu reformlar arasında İsviçre ve İtalyan hukuk ve ceza kanunlarının benimsenmesi, sanayileşmenin hızlandırılması, toprak reformu ve kırsal kalkınma programları, iskân kanunu, laiklik, kadınların seçme ve seçilme hakkı ve Latin harflerine geçilmesini sağlayan Harf Devrimi gibi birçok adım bulunuyordu. Bu dönemde ulus inşasına öncelik verildi. Bu süreçte milliyetçilik ilkesinin benimsenmesi, Dil Devrimi ve sözdebilimsel teorilerin (Güneş-Dil Teorisi ve Türk Tarih Tezi) ortaya konulmasıyla Türk milliyetçiliği ideolojisi yayıldı. Partinin 1927’deki ikinci olağan kongresinde, Atatürk Türk tarihindeki son on yılın belirleyiciliğine bir konuşma yaparak gençlere Cumhuriyet’i koruma çağrısında bulundu. Atatürk kişi kültünün tarihsel yazımının temelini bu anlatı oluşturduğu öne sürülmüştür. 1930-1939 yılları arasında, CHP ideolojisini netleştirdi ve “Altı Ok” duyuruldu. Bu dönemde parti tarihsel görüşlerden ayrılarak cumhuriyetçilik, milliyetçilik, laiklik, devrimcilik, halkçılık ve devletçilik ilkelerini benimsedi.

29 Mayıs 1935 tarihinde toplanan 4. Kurultay’da partinin adı, Dil Devrimi doğrultusunda Cumhuriyet Halk Partisi olarak değiştirildi. 18 Haziran 1936 tarihinde yayımlanan bir genelgeyle bütün illerde parti il başkanlığı valilikle birleştirildi. İçişleri bakanı, parti genel sekreterliği sıfatını üstlendi. 5 Şubat 1937 tarihinde yapılan anayasa değişikliğiyle, CHP’nin “Altı Ok”u Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na resmen dahil edildi.

Büyük Buhran’ın başlamasıyla birlikte, parti, Başbakan İnönü ve maliye bakanı Celal Bayar tarafından savunulan devletçi ve liberal fraksiyonlara ayrıldı. Atatürk genellikle İsmet İnönü’nün politikalarını destekledi. Türkiye’nin erken dönemde ekonomik gelişimi büyük ölçüde devlet girişimleriyle sağlandı.

Atatürk’ün ölümünden bir gün sonra, İsmet İnönü ikinci cumhurbaşkanı seçildi ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin liderliğini üstlendi. İnönü döneminde, ekonomiye devlet müdahalesi politikası benimsendi ve Köy Enstitüleri gibi kırsal kalkınma girişimleri yapıldı. Hatay Devleti referandum sonucu anavatana katıldı. İnönü, Türkiye’yi II. Dünya Savaşı’na çekmeye çalışan Müttefik ve Mihver güçlerine rağmen tarafsızlık politikası benimsedi; bu süreçte, silahlı bir güç olarak tarafsızlığı sağlamak için zorunlu askerlik ve kısıtlama önlemleri uygulandı. Savaşın ilerleyen sürecinde, Irkçılık-Turancılık Davası’yla beraber Pan-Türkistler partiden uzaklaştırıldı.

II. Dünya Savaşı’nın ardından İnönü, Türkiye’nin demokratikleşmesini sağlamaya çalıştı. Savaşın sona ermesiyle birlikte, liberal ve devletçi fraksiyonlar arasındaki tartışmalar yeniden ortaya çıktı. Dörtlü Takrir, özellikle Celal Bayar olmak üzere bazı CHP üyelerinin istifasına neden oldu; Bayar daha sonra Demokrat Parti (DP)’yi kurdu. İnönü, 1946’da çok partili genel seçim düzenleme kararı aldı. CHP 465 sandalyenin 397’sini kazandı. Demokrat Parti’nin muhalefeti ve Amerika Birleşik Devletleri’nin çabalarıyla, parti komünizme karşı bir tavır aldı ve bazı kırsal kalkınma programlarını durdurdu. 1946-1950 yılları arasındaki dönem, İnönü’nün Türkiye’yi Batı ile yakınlaştırdığı bir dönemdir. 1950 yılında gizli oy açık tasnif ilkesiyle seçimler düzenlendi. İnönü, iktidarın barışçıl bir şekilde değiştirilmesine liderlik etti. 1950 seçimlerinden bu yana, parti parlamentodaki salt çoğunluğu kazanamamıştır.

1950’lerde uygulanan çoğunluk sisteminden dolayı, DP nispeten yakın oy oranları almasına rağmen açık ara farkla meclisi kazandı. Bu durum CHP’nin 10 yıl boyunca muhalefette kalmasına neden oldu. Bu süre zarfında, parti politikaları dönüşüm geçirerek sosyal demokrasiye doğru yöneldi. İsmet İnönü, iktidarı kaybetmeden önce işçi haklarını yasalaştırdı. 1951’deki dokuzuncu kurultayda gençlik ve kadın kolları kuruldu. 1953’te sendikaların ve meslek odalarının kurulması önerildi ve partinin programına iki meclisli bir parlamento, anayasa mahkemesinin kurulması, seçim güvenliği, yargı bağımsızlığı ve işçilerin grev hakkı gibi konuların desteklenmesi eklendi.

DP ve CHP rakip olsalar da DP iktidarı çoğunlukla Kemalist politikaları sürdürdü. Ancak Demokrat Parti yönetimi iktidarının sonlarına doğru giderek otoriterleşti. İnönü, DP taraftarları tarafından defalarca linç girişimine maruz kaldı. DP hükûmeti CHP’ye ait mal varlıklarına el koydu. CHP’nin 1957 seçimlerinde muhalefet partileriyle seçim ittifakı kurmasını engellendi. Süreci takiben 27 Mayıs 1960 tarihinde Türkiye tarihinde ilk askeri darbe yapıldı. Askeri yönetim döneminde DP kapatıldı ve Başbakan Adnan Menderes idam edildi. DP’nin politikalarını izleyen siyasi oluşumlar o dönemden beri CHP’yi Menderes’in idamına ilişkin algılanan rolü nedeniyle eleştirmektedir.

CHP 1961 seçimlerinden birinci parti olarak çıktı ve DP’nin halefi Adalet Partisi ile koalisyon kurdu. Türkiye’de kurulan ilk koalisyon hükûmeti yedi ay görev yaptı. İnönü 1965 seçimlerine kadar diğer iki kere daha hükûmet kurdu. Dönemin çalışma bakanı Bülent Ecevit, işçilere grev hakkı ve toplu sözleşme hakkı tanımada etkili oldu, partideki Demokratik Sol hareketin lideri olarak, CHP’nin Ortanın solu programını benimsemesine katkıda bulundu.

İnönü’nün Ecevit’in politikalarını desteklemesinin ardından Turhan Feyzioğlu CHP’den ayrılarak Güven Partisi’ni kurdu. Ecevit’i neden desteklediği sorulduğunda İnönü “Aslında laikiz dediğimiz günden beri ortanın solundayız” şeklinde yanıt verdi. Feyzioğlu’nun ayrılmasıyla CHP 1969 seçimlerine merkez sol bir programla katıldı, ancak partiye olan algı nedeniyle benzer bir sonuç elde etti; Bu algıya göre parti öncelikle eğitimli kentsel elitlere hitap ediyordu. İnönü muhalefet lideri ve CHP’nin lideri olarak 8 Mayıs 1972’ye kadar görev yaptı, ancak 1971 Muhtırası’na yaklaşımı nedeniyle yerine kurultayda Ecevit seçildi.

Ecevit belirgin olarak sol siyasi politikaları benimsedi. 1973 seçimlerine Ecevit’in liderliğinde katılan CHP seçimlerden zaferle ayrıldı. CHP-MSP koalisyonu kuruldu. Bu dönemde Kıbrıs’a müdahale kararı alındı. 1970’lerde parti, yoğun kutuplaşma döneminde ve siyasi şiddet atmosferinde sendikalar ve solcu gruplarla ilişkilerini sağlamlaştırdı. 1977’de CHP Ecevit döneminde çok partili siyasi tarihinin en yüksek oy oranını alarak %41’i yakaladı, ancak hükûmeti kurmak için yeterli çoğunluğu sağlayamadı. Ecevit ve rakibi Süleyman Demirel siyasi istikrarsızlık döneminde sürekli ardı ardına hükûmetler kurdu. 1980 Askeri Darbesi bu durumu sona erdirdi. Bu dönemde tüm siyasi partiler kapatıldı ve önceki dönem siyasetçilerin siyaset yapması yasaklandı.

1981 yılında Cumhuriyet Halk Partisi diğer tüm siyasi partilerle beraber kapatıldı. 1981 yılında kapatılan siyasi partilerin adı ve kısaltması ile yeni siyasi parti kurulamadı. 1985’e gelindiğinde CHP’nin halefi olan Halkçı Parti (HP) ve Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) birleşerek Sosyaldemokrat Halkçı Parti’yi (SHP) oluşturdu, Bülent Ecevit’in eşi Rahşan Ecevit ise Demokratik Sol Parti’yi (DSP) kurdu. İsmet İnönü’nün oğlu Erdal İnönü ise daha sonradan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) genel başkanı oldu.

1980 öncesi siyasetçilerin siyasi yasaklarının kaldırılmasının ardından Deniz Baykal ve parti kapatılmadan önce parti yönetimini oluşturan isimler isim hakları konusundaki yasağın kaldırılmasıyla beraber Cumhuriyet Halk Partisi’ni 1992’de yeniden faaliyete geçirdi. Ayrıca parti Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla birlikte 1981 yılında Hazine’ye devredilen varlıklarını geri aldı. SHP 1995’te CHP’yle birleşti.

1991’den 1996’ya kadar SHP ve ardından CHP, DYP ile koalisyon hükûmetlerinde yer aldı. 28 Şubat Süreci’nde Necmettin Erbakan’ın başbakanlıktan istifa etmesinin ardından Baykal, Mesut Yılmaz’ın koalisyon hükûmetini destekledi. Kasım 1998’de Türkbank skandalı sırasında Mesut Yılmaz tartışmaya açılınca CHP hükûmete gensoru verdi ve koalisyonu düşürdü. 1999 genel seçimlerinde CHP %8.71 oy alarak tarihinde ilk kez baraj altında kaldı. Baykal seçim yenilgisinden kendinin sorumlu olduğunu belirterek 22 Nisan 1999’da genel başkanlıktan istifa etti.

3 Kasım 2002 genel seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde Adalet ve Kalkınma Partisi tek başına iktidara geldi. AK Parti seçimlerde %34.4 oy oranıyla 363 milletvekilliği kazanırken CHP %19.39’la 178 milletvekilliğinde kaldı. Kalan milletvekilliklerini bağımsızlar kazandı. Diğer partilerin hiçbiri %10 barajını aşamadı. Cumhuriyet Halk Partisi, 2002 seçimleriyle beraber ana muhalefet partisi oldu ve o seçimlerden beri bu konumunu korudu.

2007 cumhurbaşkanlığı seçimleri, CHP’li ve AK Partili politikacılar arasındaki gerilimlerin doruğa çıkmasıyla bir siyasi krize dönüştü. Baykal döneminde CHP, ordu ve yargının “demokratik olmayan” girişimlerine destek verdi. Cumhurbaşkanı adayı Abdullah Gül’e karşı ortaya çıkan protestolar; Gül’ün İslamcı siyaset geçmişi ve eşinin başörtüsü takması gibi popüler nedenlerle düzenlendi. CHP’nin seçimi boykot etmesiyle beraber 367 Krizi çıktı. E-muhtıra yayınlandı. Olayların ardından erken seçim kararı alındı ve Anayasa’da bazı değişiklikler yapıldı. Cumhurbaşkanının meclis tarafından değil, halk tarafından iki turlu oylamayla seçilmesi kararlaştırıldı; yedi yıl olan görev süresi beş yıla düşürülerek, iki kez seçilebilmesinin önü açıldı. Anayasa değişiklikleri, 21 Ekim 2007 tarihinde yapılan halk oylamasında, %68,95’lik kabul oyuyla yürürlüğe girdi. 28 Ağustos 2007 tarihinde Abdullah Gül Türkiye’nin 11. cumhurbaşkanı seçildi. Yemin töreni CHP ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt tarafından boykot edildi.

2002 ve 2010 yılları arasında Türkiye’de iki genel seçim ve iki yerel seçim yapılmış ve bu seçimlerin tamamında CHP %18 ila %23 arasında oy almıştır.

Baykal bir kasetin internete sızdırılmasının ardından parti genel başkanlığından istifa ettiğini açıkladı. 22 Mayıs 2010 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu yeni parti lideri olarak seçildi. Kılıçdaroğlu CHP’yi geleneksel sosyal demokrat imajına geri döndürdü ve partinin laik-muhafazakar karakterini bir kenara bıraktı. Kılıçdaroğlu, dindar seçmenler ve Kürtler arasında bir köprü kurmak üzerine politika yürüttü. Kılıçdaroğlu liderliğindeki CHP, beş seçim boyunca milletvekili seçimlerinde %22 ila %26 arasında oy aldı. Parti 2010 anayasa referandumunda “hayır” kampanyasını destekledi. Kılıçdaroğlu liderliğinde girilen 2011’deki ilk seçimde partinin desteği %25’e çıktı, ancak bu oy oranı partinin seçimleri kazanması için yeterli olmadı. Kılıçdaroğlu döneminde CHP, 2013 Gezi Parkı protestolarına büyük bir destek verdi.

İlk doğrudan cumhurbaşkanlığı seçimi olan 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi, 2013 Türkiye yolsuzluk skandalının ardından gerçekleştirildi. Recep Tayyip Erdoğan ile yarışan CHP ve MHP’nin ortak adayı Ekmeleddin İhsanoğlu %38 oy alarak seçimleri birinci turda kaybetti. Haziran 2015 genel seçimlerinde, Halkların Demokratik Partisi (HDP) barajı aşarak AK Parti’nin meclis çoğunluğunu kaybetmesine neden oldu. Seçimlerin ardından koalisyon görüşmeleri başarısız oldu. MHP, CHP liderliğindeki bir hükûmette HDP ile birlikte yer almayı reddetti. CHP ise haftalar süren müzakerelerin ardından AK Parti ile hükûmet kurmayı reddetti. Kasım ayında yapılan erken seçimde AK Parti meclis çoğunluğunu yeniden kazandı.

Kılıçdaroğlu döneminde parti, 2017 anayasa referandumunda “hayır” kampanyasına öncülük etmiştir.

2017’ye gelindiğinde, MHP’den ayrılan muhalifler İYİ Parti’yi kurdu. Kılıçdaroğlu İYİ Parti’nin seçimlere katılması için 15 milletvekili transfer ederek yeni partinin yükselişini kolaylaştırdı. 2018 genel seçiminde CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti, AK Parti ve MHP’den oluşan Cumhur İttifakı’na karşı Millet İttifakı’nı kurdu.^[51][52] CHP’nin oy oranının %22 olmasına rağmen, Millet İttifakı toplamda %33 oy aldı. CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce %30 oy alarak seçimleri ilk turda kaybetti. Millet İttifakı, CHP’nin büyük kazançlar elde ettiği 2019 yerel seçimleri için yeniden kuruldu, bu seçimde CHP’nin neredeyse %30 oy aldığı görüldü. Diğer siyasi partilerle yapılan ittifak, CHP’nin İstanbul ve Ankara’yı 25 yılın ardından kazanmasını sağladı.

Kılıçdaroğlu, 2023 cumhurbaşkanlığı seçimi için CHP ve Millet İttifakı’nın adayı olarak gösterildi. İstanbul ve Ankara büyükşehir belediye başkanları Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş, Millet İttifakı’ndaki diğer parti liderleriyle birlikte cumhurbaşkanı yardımcısı adaylığıyla kampanyaya dahil oldu. Ekonomik krize, COVID-19 pandemisinin yönetim şeklinde ve Kahramanmaraş depremlerine rağmen, Kılıçdaroğlu, ikinci turda oyların %48’ini alarak Erdoğan’a karşı seçimleri kaybetti. Millet İttifakı, iktidardaki Cumhur İttifakı’na karşı parlamentoda azınlık kaldı. Seçimden sonra düzenlenen 38. Olağan Kurultay’da, Özgür Özel, 2010’dan beri bu görevi sürdüren Kılıçdaroğlu’nu yenerek CHP’nin genel başkanı seçildi.

Özel, 5 Kasım 2023’te gerçekleştirilen kurultayda Kemal Kılıçdaroğlu karşısında 2. turda 812 oy ile CHP genel başkanı seçildi. Parti tarihinde mevcut genel başkanın aday olduğu bir kurultayda ilk kez genel başkan değişimi yapılmış oldu. 6 Kasım 2023’te Özel, “Erdoğan’ın stresini anladığını ve bundan sonra her geçen günün Erdoğan için daha zor, kendileri için daha moralli olacağını” belirterek, “Cumhuriyet Halk Partisi’nden endişe etmeye devam etsin” şeklinde bir cümle kurdu.^[55] Özgür Özel, 11 Kasım 2023 tarihinde Türkiye’de ana muhalefet partisi tarafından ilk kez kurulan ‘gölge kabine’ yapısını duyurarak I. Türkiye Gölge Kabinesi’ni MYK üyeleri arasından kurdu.

2024 yılında Özgür Özel liderliğinde parti, 46 yıl aradan sonra birinci parti oldu ve ülke genelinde 22 yıl sonra ilk kez AK Parti’yi geçti. 2024 yerel seçimlerinde parti, Hatay hariç mevcut büyükşehirlerinin hepsini korudu ve Bursa, Balıkesir, Denizli ve Manisa Büyükşehir Belediyelerini kazandı.

CHP sosyal demokrasi ve Kemalizm’i benimseyen merkez sol bir siyasi partidir. Cumhuriyet Halk Partisi, programının temel ideolojik dayanaklarının üç ana veçhesi olduğunu bunların ise: Atatürk’ün modernleşme devrimi ve altı ok ilkeleri, sosyal demokrasinin evrensel ilkeleri ve Anadolu ve Trakya’nın tarihsel birikimi olduğunu belirtmiştir. Bu kapsamda CHP kendisini “Cumhuriyet’in kurucu ilke ve değerlerine bağlı, çağdaş bir sosyal demokrat parti” olarak tanımlamaktadır.

CHP’nin resmi göç (sığınmacılar, kaçak göçmenler) politikası, Suriye’de kalıcı barışın sağlanması, Suriye’nin güvenli hale getirilmesiyle Suriyeliler’in “evlerine dönmesi” şeklindedir. Genel başkan Özel, Almanya cumhurbaşkanıFrank-Walter Steinmeier ile Almanya’nın Ankara Büyükelçiliğinde yaptığı görüşmede sorunun Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasındaki anlaşmalar ve maddi destekle ve Suriyeliler’in Türkiye’de kalması ile çözülemeyeceğini, aksine bunların sorunu daha da büyüteceğini ifade etmiştir. Özel, mevcut sığınmacı politikasını ise “hem Türkiye için hem de Batı’nın değerleri için izah edilemez olduğunu” ifade etmiştir.

Partinin yerel yönetimler politikası, 2024 yerel seçimlerinden önce 8 Mart tarihinde belediye başkan adaylarınca imzaya açılan iki ayrı taahhütname ile ortaya konmuştur. “Halkçı Belediyecilik Taahhütnamesi” ve “Yerel Yönetimlerde Eşitlik Politika Belgesi”, partinin yerel yönetimlerinde izleyeceği politikaların temel ilkelerini ortaya koymuştur. Belgelerin temelinde partinin programında belirtilen ilkeler, evrensel insan hakları ve sosyal eşitsizliğe karşı mücadele bulunmaktadır.

Altı Ok ilkelerinin muhtevası zaman içinde değişime uğramakla birlikte en son 2015 Parti Programı’nda tanımlanmıştır. Parti programında bu ilkeler şöyle tanımlanmıştır: Cumhuriyetçilik ilkesi, egemenliğin ulusta olduğunu ve milli iradenin temel alındığı bir devlet düzenini savunur. Milliyetçilik ilkesi, Türkiye’nin din, dil, ırk ve etnik köken değil, siyasal bir birlik etrafında kurulduğunu vurgular. Halkçılık ilkesi, siyasal meşruiyetin halkın iradesine dayandığını ve halkın korunması için çözümlerin halkla birlikte bulunması gerektiğini savunur. Devletçilik ilkesi, devletin halka hizmet için yapılandığını, katılımcı yönetimi ve demokratik hukuk devletini öngörür Laiklik ilkesi, din ve devlet işlerinin ayrı tutulması gerektiğini vurgular ve insan haklarının temel taşı olduğunu belirtir. Devrimcilik ilkesi, çağdaş medeniyet hedefini sürdürmeyi ve demokratik hukuk devleti kurallarına bağlı kalarak köklü değişim sürecini devam ettirmeyi amaçlar.

Cumhuriyet Halk Partisi, Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğini, Türkiye’nin NATO üyeliğini ve ittifakın genişlemesini desteklemektedir.

Parti, Sosyalist Enternasyonal ve İlerici İttifak içinde önemli bir konuma sahiptir ve Avrupa Sosyalistler Partisi’nin ilişkili üyesidir. Ayrıca parti, 2014 yılında Sosyalist Enternasyonal’i Kuzey Kıbrıs’ta bulunan Cumhuriyetçi Türk Partisi’ni tam üye olarak kabul etmeye çağırmıştır.

Partinin lideri Özgür Özel, İsrail’in Filistin halkına karşı devlet terörü uyguladığını iddia ederek, “Türk solu asla ve asla Filistin davasına uzak değildir.” şeklinde açıklamada bulunmuştur. Ayrıca, Mayıs 2024’te Filistin’i devlet olarak tanıyan Batı liderlerine mektup yazarak teşekkür etmiştir.

Altı Ok, Cumhuriyet Halk Partisi’nin temel ilkelerini temsil eden simgedir. Aynı zamanda kırmızı zemin üzerine beyaz Altı Ok simgesi partinin bayrağı olarak kullanılmaktadır. Cumhuriyet Halk Partisi’nin amblemi, yıllar boyunca değişikliklere uğramıştır. Ancak orijinal Altı Ok amblemi hiç değişmemiştir.

Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyetle Türkiye İş Bankası’nın kendine ait olan %28.1 oranındaki hissesini partiye bırakmıştır. Fakat bankanın elde ettiği gelirin CHP’ye düşen kısmı partiye değil Türk Dil Kurumu’na ve Türk Tarih Kurumu’na aktarılmaktadır. Parti sadece yönetimde söz sahibidir.

#	İsim	Portre	Görev başlangıcı	Görev bitişi	Görev süresi
1	Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938)		9 Eylül 1923	10 Kasım 1938	15 yıl, 62 gün
—	Celâl Bayar (vekil) (1883-1986)		10 Kasım 1938	26 Aralık 1938	46 gün
2	İsmet İnönü (1884-1973)		26 Aralık 1938	8 Mayıs 1972	33 yıl, 134 gün
—	Kâmil Kırıkoğlu (vekil) (1914-1979)		8 Mayıs 1972	14 Mayıs 1972	6 gün
3	Bülent Ecevit (1925-2006)		14 Mayıs 1972	30 Ekim 1980	8 yıl, 169 gün
—	Mustafa Üstündağ (vekil) (1933-1983)		30 Ekim 1980	16 Ekim 1981	351 gün
4	Deniz Baykal (1938-2023)		9 Eylül 1992	18 Şubat 1995	2 yıl, 162 gün
5	Hikmet Çetin 1937 (87-88 yaşında)		18 Şubat 1995	11 Eylül 1995	205 gün
(4)	Deniz Baykal (1938-2023)		11 Eylül 1995	22 Nisan 1999	3 yıl, 223 gün
—	Cevdet Selvi (vekil) 20 Mart 1943 (82 yaşında)		22 Nisan 1999	23 Mayıs 1999	31 gün
6	Altan Öymen 20 Haziran 1932 (92 yaşında)		23 Mayıs 1999	30 Eylül 2000	1 yıl, 130 gün
(4)	Deniz Baykal (1938-2023)		30 Eylül 2000	10 Mayıs 2010	9 yıl, 222 gün
—	Cevdet Selvi (vekil) 20 Mart 1943 (82 yaşında)		10 Mayıs 2010	22 Mayıs 2010	12 gün
7	Kemal Kılıçdaroğlu 17 Aralık 1948 (76 yaşında)		22 Mayıs 2010	8 Kasım 2023	13 yıl, 170 gün
8	Özgür Özel 21 Eylül 1974 (50 yaşında)		8 Kasım 2023	Görevde	1 yıl ve 182 gün

#	İsim	Görev	Şehir
1	Özgür Özel	Genel Başkan	Manisa
2	Selin Sayek Böke	Genel Sekreter	İzmir
3	Deniz Yücel	Parti Sözcüsü
4	Burhanettin Bulut	Genel Başkan Yardımcısı (Medya ve Halkla İlişkiler)	Adana
5	Gülşah Deniz Atalar	Genel Başkan Yardımcısı (Kültür ve Turizm Politikaları)	Ankara
6	Gamze Taşcıer	Genel Başkan Yardımcısı (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Politikaları)
7	Aylin Nazlıaka	Genel Başkan Yardımcısı (Aile Politikaları)
8	Gül Çiftçi	Genel Başkan Yardımcısı (Hukuk)
9	İlhan Uzgel	Genel Başkan Yardımcısı (Dış İlişkiler)
10	Yalçın Karatepe	Genel Başkan Yardımcısı (Hazine Politikaları)
11	Ensar Aytekin	Genel Başkan Yardımcısı (Parti Örgütü)	Balıkesir
12	Sevgi Kılıç	Genel Başkan Yardımcısı (Gençlik ve Spor Politikaları)	İstanbul
13	Gökan Zeybek	Genel Başkan Yardımcısı (Yerel Yönetimler)
14	Suat Özçağdaş	Genel Başkan Yardımcısı (Milli Eğitim Politikaları)
15	Özgür Karabat	Genel Başkan Yardımcısı (Mali İşler)
16	Volkan Demir	Genel Başkan Yardımcısı (Ticaret Politikaları)
17	Pınar Uzun Okakın	Genel Başkan Yardımcısı (Sanayi ve Teknoloji)
18	Gökçe Gökçen	Genel Başkan Yardımcısı (Adalet Politikaları)	İzmir
19	Murat Bakan	Genel Başkan Yardımcısı (İçişleri Politikaları)
20	Yankı Bağcıoğlu	Genel Başkan Yardımcısı (Savunma Sanayi Politikaları)
21	Zeliha Aksaz Şahbaz	Genel Başkan Yardımcısı (Sağlık Politikaları)	Kütahya
22	Erhan Adem	Genel Başkan Yardımcısı (Tarım ve Orman Politikaları)	Niğde
23	Ulaş Karasu	Genel Başkan Yardımcısı (Ulaştırma Politikaları)	Sivas
24	Deniz Yavuzyılmaz	Genel Başkan Yardımcısı (Enerji Politikaları)	Zonguldak

2024 yılı itibarıyla partinin YDK üyeleri:

#	İsim	Görev	Şehir
1	Turan Taşkın Özer	YDK Başkanı	İstanbul
2	Ayça Akpek Şenay	YDK Başkan yardımcısı
3	Deniz Çakır	YDK sekreteri	Ankara
4	Özgür Sağlam	YDK üyesi
5	Süleyman Bülbül		Aydın
6	Esin Fatma Temel		İstanbul
7	Aysemin Gülmez
8	Ekincan Aksoy		İzmir
9	Özkan Tice
10	Hümeyra Akkuş Sandıkcı		Kırıkkale
11	Nurdan Yücal		Konya
12	Gülsüm Filorinalı
13	Remzi Kazmaz		Muğla
14	Ali Balta		Sivas
15	İsmail Emre Telci

#	İsim	Şehir
49	Gökçe Gökçen	İzmir
50	Gülşah Deniz Atalar	Ankara
51	Baran Bozoğlu
52	Yalçın Karatepe
53	Örsan Öymen
54	Taner Demirer
55	Fethi Açıkel	İstanbul
56	Emine Uçak Erdoğan
57	Bahattin Bahadır Erdem
58	Berker Esen
59	Yankı Bağcıoğlu	İzmir
60	Armağan Erdoğan

17 Şubat 1954 tarihli CHP Genel İdare Kurulu toplantısında Suphi Baykam’ın başkanlığında Gençlik Kolları Merkez Yönetim Kurulu’nun atanmasıyla resmen kurulan ve Türkiye’nin ilk gençlik örgütlenmesi olan CHP Gençlik Kolları, ilk kurultayını 1-2 Ağustos 1961 tarihinde gerçekleştirmiştir. İlk kurulan gençlik kolları yönetiminde, daha sonra CHP Genel Başkanı ve Başbakan olacak olan Bülent Ecevit de yer almaktadır. 12 Eylül 1980 darbesine kadar 10 tane kurultay yapılmış ve darbe sonrası partinin kapatılmasıyla gençlik kolları da kapatılmıştır.

CHP’nin 2. kuruluşundan sonra da faaliyetlerine devam eden CHP Gençlik Kolları, Cumhuriyet Halk Partisi’ne bağlı gençlik yapılanması olup genel başkanlığa bağlı il ve ilçe örgütlenmesi şeklinde çalışmaktadır. Gençler arasında CHP örgütlenmesini sağlar. 17. kurultayını 1 Aralık 2024 tarihinde gerçekleştirmiş ve Kurultayda tek aday olarak giren Cem Aydın 487 oy alarak görevi önceki dönem gençlik kolları genel başkanı Gençosman Killik’ten devralarak gençlik kolları başkanı olarak seçilmiştir. 23 Aralık itibarıyla görevini Muhammed Baysal, Deniz Bozkurt, Ömer Çelik, Baran Özmetin, Irmak Bal, Özlem Ünal, Mert Aslan, Özgür Yıldırım, Recai Kılıç, Emre Tiftik, Emre Kılıç, İbrahim Erbaş, Oğulcan Çavuşoğlu, Emre Er ve 24 diğer MYK üyesi ile sürdürmektedir.

Halkçı Liseliler komisyonu, 19 Mayıs 2014 tarihinde dönemin genel başkan özel danışmanı Recep Cengiz tarafından partiye resmi olarak bağlı olmadan kurulmuştur. Kurucu genel başkanı Doğukan Kurnaz’dır. 2015’ten itibaren örgütlü bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır. Halkçı Liseliler, zaman içinde farklı dönemlere yayılan çeşitli örgütlenme ve etkinliklerle kendini göstermiştir. 2 Şubat 2023 tarihinde gerçekleştirilmiş kurultayda Bertuğ Diler oyların çoğunluğunu alarak başkan olarak seçilmiştir. 6 Şubat 2025 tarihinde gençlik kolları başkanı Cem Aydın’ın imzasıyla Sude Ulusan göreve getirilmiştir.

23 Kasım 2023 tarihinde Gençlik Kolları Genel Merkezi, 2014 yılından beridir faaliyette bulunan CHP Lise Komisyonlarının feshedilmesine ve örgütlenmenin Halkçı Liseliler (Kısaltma: Halk-Lis) adıyla kurulacak yapılanma üzerinden devam etmesine Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı Özgür Özel, gençlik kolları genel başkanı Gençosman Killik ve Halkçı Liseliler genel başkanı Bertuğ Diler ile yapılan görüşmeler sonucu resmi olarak karar vermiştir.

Kurultay	Tarih	Genel başkan	Seçim Nedeni
Sivas Kongresi	4-11 Eylül 1919	Mustafa Kemal Atatürk	ARMHC’nin kuruluşu
2. Olağan Kurultay	15-23 Ekim 1927		Başkanlık (Tüzük ve Cemiyetler Kanunu Gereği)
3. Olağan Kurultay	10-18 Mayıs 1931
4. Olağan Kurultay	9-16 Mayıs 1935
1. Olağanüstü Kurultay	26 Aralık 1938	İsmet İnönü	Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü
5. Olağan Kurultay	29 Mayıs-3 Haziran 1939		Başkanlık (Tüzük ve Cemiyetler Kanunu Gereği)
6. Olağan Kurultay	8 Haziran 1943
2. Olağanüstü Kurultay	10 Mayıs 1946		Genel başkanın çağrısı
7. Olağan Kurultay	19 Kasım 1947		Başkanlık (Tüzük ve Cemiyetler Kanunu Gereği)
8. Olağan Kurultay	29 Haziran 1950
9. Olağan Kurultay	26 Kasım 1951
10. Olağan Kurultay	22-26 Haziran 1953
3. Olağanüstü Kurultay	7 Mart 1954		Genel başkanın çağrısı
11. Olağan Kurultay	26-30 Temmuz 1954		Başkanlık (Tüzük ve Cemiyetler Kanunu Gereği)
12. Olağan Kurultay	21 Mayıs 1956
13. Olağan Kurultay	9 Eylül 1957
14. Olağan Kurultay	12 Ocak 1959
15. Olağan Kurultay	24 Ağustos 1961
16. Olağan Kurultay	14 Aralık 1962
17. Olağan Kurultay	16 Ekim 1964
18. Olağan Kurultay	18-22 Ekim 1966		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
4. Olağanüstü Kurultay	28 Nisan 1967		Genel başkanın çağrısı
19. Olağan Kurultay	18 Ekim 1968		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
20. Olağan Kurultay	3 Temmuz 1970
5. Olağanüstü Kurultay	6-7 Mayıs 1972	Kâmil Kırıkoğlu (vekil)	Genel başkanın çağrısı
6. Olağanüstü Kurultay	14 Mayıs 1972	Bülent Ecevit	İsmet İnönü’nün istifası
21. Olağan Kurultay	30 Haziran-2 Temmuz 1972		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
22. Olağan Kurultay	14 Aralık 1974
23. Olağan Kurultay	27 Kasım 1976
7. Olağanüstü Kurultay	14 Kasım 1978		Genel başkanın çağrısı
24. Olağan Kurultay	24 Mayıs 1979		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
8. Olağanüstü Kurultay	4 Kasım 1979		Genel başkanın çağrısı
25. Olağan Kurultay	9 Eylül 1992	Deniz Baykal	Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
26. Olağan Kurultay	18 Şubat 1995	Hikmet Çetin
27. Olağan Kurultay	9-10 Eylül 1995	Deniz Baykal
28. Olağan Kurultay	23-24 Mayıs 1998
9. Olağanüstü Kurultay	22-23 Mayıs 1999	Altan Öymen	Deniz Baykal’ın istifası
10. Olağanüstü Kurultay	26-27 Haziran 1999		Genel başkanın çağrısı
11. Olağanüstü Kurultay	30 Eylül-1 Ekim 2000	Deniz Baykal
29. Olağan Kurultay	30 Haziran-1 Temmuz 2001		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
30. Olağan Kurultay	23-24 Ekim 2003
12. Olağanüstü Kurultay	3 Temmuz 2004		Genel başkanın çağrısı
13. Olağanüstü Kurultay	29-30 Ocak 2005
31. Olağan Kurultay	19-20 Kasım 2005		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
32. Olağan Kurultay	26-27 Nisan 2008
14. Olağanüstü Kurultay	21 Aralık 2008		Genel başkanın çağrısı
33. Olağan Kurultay	22-23 Mayıs 2010	Kemal Kılıçdaroğlu	Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
15. Olağanüstü Kurultay	18-19 Aralık 2010		Genel başkanın çağrısı
16. Olağanüstü Kurultay	26 Şubat 2012
17. Olağanüstü Kurultay	27 Şubat 2012
34. Olağan Kurultay	17-18 Temmuz 2012		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
18. Olağanüstü Kurultay	5-6 Eylül 2014		Genel başkanın çağrısı
35. Olağan Kurultay	16-17 Ocak 2016		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği)
36. Olağan Kurultay	3-4 Şubat 2018
19. Olağanüstü Kurultay	9[94]-10 Mart[95] 2018		Genel başkanın çağrısı[95][96]
37. Olağan Kurultay	25-26 Temmuz 2020		Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu gereği)
38. Olağan Kurultay	4-5 Kasım 2023	Özgür Özel
20. Olağanüstü Kurultay	6-9 Eylül 2024		Genel başkanın çağrısı[97][98]
21. Olağanüstü Kurultay	6 Nisan 2025

#	Adı	Görevi	Görev başlangıcı
1	Özgür Özel	Grup Başkanı	2 Haziran 2023
2	Gökhan Günaydın	Grup Başkanvekili
3	Ali Mahir Başarır
4	Murat Emir		18 Nisan 2024

Seçim	Lider	Seçim sonuçları			Sandalye		Hükûmet
		Oy sayısı	%	±	#	±
1927	Mustafa Kemal Atatürk	Bilinmiyor	100,0 (#1)	Yeni	335 / 335	Yeni	IV. İnönü (1927-1930) V. İnönü (1930-1931)
1931		Bilinmiyor	100,0 (#1)		287 / 317	48	VI. İnönü
1935		Bilinmiyor	100,0 (#1)		401 / 428	114	VII. İnönü (1935-1937) I. Bayar (1937-1938) II. Bayar (1938-1939) I. Saydam (1939)
1939	İsmet İnönü	Bilinmiyor	100,0 (#1)		466 / 470	65	II. Saydam (1939-1942) I. Saracoğlu (1942-1943)
1943		Bilinmiyor	100,0 (#1)		488 / 492	22	II. Saracoğlu
1946		4.150.000~	85,4 (#1)	14,6	397 / 465	91	Peker (1946-1947) I. Saka (1947-1948) II. Saka (1948-1949) Günaltay (1949-1950)
1950		3.176.561	39,45 (#2)	45,9	69 / 487	328	Ana muhalefet
1954		3.161.696	35,36 (#2)	4,09	31 / 541	38	Ana muhalefet
1957		3.753.136	41,09 (#2)	4,73	178 / 610	147	Ana muhalefet
1961		3.724.752	36,74 (#1)	4,35	173 / 450	5	VIII. İnönü (1961-1962) IX. İnönü (1962-1963) X. İnönü (1963-1965)
1965		2.675.785	28,75 (#2)	7,99	134 / 450	39	Ana muhalefet
1969		2.487.163	27,37 (#2)	1,38	143 / 450	9	Ana muhalefet (1970-1971) I. Erim (1971) II. Erim (1971-1972) Melen (1972-1973)
1973	Bülent Ecevit	3.570.583	33,30 (#1)	5,93	185 / 450	42	Ana muhalefet (1973-1974, 1974-1977) I. Ecevit (1974)
1977		6.136.171	41,38 (#1)	8,08	213 / 450	28	Ana muhalefet (1977-1978, 1979-1980) II. Ecevit (1977) III. Ecevit (1978-1979)
1995	Deniz Baykal	3.011.076	10,71 (#5)	30,67	49 / 550	164	Muhalefet
1999		2.716.096	8,71 (#6)	2,00	0 / 550	49	Seçim barajının altında kaldı
2002		6.114.843	19,39 (#2)	10,68	178 / 550	178	Ana muhalefet
2007		7.300.234	20,88 (#2)	1,49	112 / 550	65	Ana muhalefet
2011	Kemal Kılıçdaroğlu	11.155.972	25,98 (#2)	5,11	135 / 550	23	Ana muhalefet
2015 (Haziran)		11.518.139	24,95 (#2)	1,03	132 / 550	3	Ana muhalefet
2015 (Kasım)		12.111.812	25,32 (#2)	0,37	134 / 550	2	Ana muhalefet
2018		11.271.240	22,64 (#2)	2,68	146 / 600	12	Ana muhalefet
2023		13.802.183	25,35 (#2)	2,70	169 / 600	23	Ana muhalefet

Seçim	Aday	Turlar			Sonuç
		Oy sayısı	%	Son tur
1923	Mustafa Kemal Atatürk	158 / 333	47.44% (#1)	1.	Seçildi
1927		288 / 316	91.1% (#1)
1931		289 / 317	91.1% (#1)
1935		386 / 399	96.7% (#1)
1938	İsmet İnönü	348 / 399	87.2% (#1)
1939		249 / 413	60.2% (#1)
1943		435 / 455	65.6% (#1)
1946		388 / 465	83.4% (#1)
1950		66 / 487	13.5% (#2)		Seçilemedi
1954		27 / 541	5.0% (#2)
1966	Cevdet Sunay AP-CHP ortak adayı	461 / 634	72.7% (#1)	1.	Seçildi
1973	Fahri Korutürk AP-CGP-CHP ortak adayı	365 / 450	81.1% (#1)	15.
1993	İsmail Cem	27 / 450	6.0% (#4)	3.	Seçilemedi

Seçim	Aday	Birinci tur			İkinci tur		Sonuç
		Oy sayısı	%	±	Oy sayısı	%
2014	Ekmeleddin İhsanoğlu MHP-CHP ortak adayı	15.587.720	38.44% (#2)	Yeni	—	—	Seçilemedi
2018	Muharrem İnce	15.340.321	30.64% (#2)	7,80	—	—	Seçilemedi
2023	Kemal Kılıçdaroğlu Millet İttifakı ortak adayı	24.595.178	44.88% (#2)	14,24	25.504.724	47.82% (#2)	Seçilemedi

Seçim	Lider	Belediye Meclisleri			Belediye Başkanlığı
		Oy sayısı	%	±	Oy sayısı	%	#	±
1930	İsmet İnönü	Bilinmiyor	(#1)	Bilinmiyor	Bilinmiyor	(#1)	478 / 502	Yeni
1950		570.606	37,50 (#2)	Bilinmiyor	Bilinmiyor	Bilinmiyor	248 / 626	223
1963		3.458.972	36,22 (#2)	0,83	1.062.432	35,7 (#2)	337 / 1.045	91
1968		2.542.644	27,90 (#2)	8,32	994.938	30,7 (#2)	289 / 1.252	48
1973	Bülent Ecevit	3.708.687	37,09 (#1)	9,19	1.716.302	39,6 (#1)	551 / 1.640	48
1977		5.161.426	41,73 (#1)	4,64	2.682.282	45,7 (#1)	714 / 1.730	262
1994	Deniz Baykal	1.297.371	4,61 (#7)	37,12	869.921	4,4 (#7)	65 / 2.695	649
1999		3.487.483	11,08 (#6)	6,47	3.227.096	13,8 (#5)	376 / 3.200	311
2004		5.883.696	18,23 (#2)	7,15	4.988.427	20,7 (#2)	467 / 3.193	91
2009		9.229.936	23,08 (#2)	4,85	7.960.562	24,7 (#2)	523 / 2.903	56
2014	Kemal Kılıçdaroğlu	11.493.758	25,62 (#2)	2,54	11.008.961	26,45 (#2)	232 / 1.381	291
2019		13.218.754	28,57 (#2)	2,95	12.868.053	29,81 (#2)	252 / 1.389	20
2024	Özgür Özel	15.791.979	37,7 (#1)	9,13	17.391.548	37,77 (#1)	433 / 1.389	181

Seçim	Lider	Bölge(ler)	Oy sayısı	%	Sandalye
1951	İsmet İnönü	Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bitlis, Bursa, Çanakkale, Denizli, Eskişehir, Gümüşhane, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kırşehir, Muğla, Sinop, Sivas, Zonguldak	687.668	38,68 (#2)	2 / 20
1966		Hatay	36.096	33,88 (#2)	0 / 1
1968		Adana, Urfa, Çorum, Diyarbakır, İstanbul	295.069	28,13 (#2)	0 / 5
1975	Bülent Ecevit	Amasya, Bursa, Eskişehir, Niğde, Urfa, Zonguldak	409.387	37,98 (#2)	1 / 6
1979		Konya, Manisa, Edirne, Muğla, Aydın	367.317	29,33 (#2)	0 / 5
2003	Deniz Baykal	Siirt	8.972	13,08 (#2)	0 / 3

Seçim	Aday	Seçim sonuçları			Not
		Oy sayısı	%	±
2019 İstanbul	Ekrem İmamoğlu	4.742.082	54,22 (#1)	5,45	Ekrem İmamoğlu, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına seçildi. 1989 yılında belediyeyi kazanan SHP’nin ardından CHP ilk kez İstanbul’u kazandı.

Seçim	Lider	Seçim sonuçları			Sandalye
		Oy sayısı	%	±	#	±
1961	İsmet İnönü	3.734.285	37,0 (#1)	Yeni	36 / 150	Yeni
1964		1.125.783	40,8 (#1)	3,8	19 / 51	17
1966		877.066	29,6 (#2)	11,2	13 / 52	6
1968		899.444	27,1 (#2)	2,5	13 / 53
1973	Bülent Ecevit	1.412.051	33,6 (#1)	6,5	25 / 52	12
1975		2.281.470	43,4 (#1)	9,8	25 / 54
1977		2.037.875	42,3 (#1)	1,1	28 / 50	3
1979		1.378.224	29,2 (#2)	13,1	12 / 50	16

• 
  1992-2015 yılları arasında kullanılan logo
• 
  2000 yılında kullanılan logo
• 
  2014-2016 yılları arasında kullanılan logo
• 
  2015-2024 yılları arasında kullanılan logo
• 
  2015-2024 yılları arasında kullanılan logo (yatay)
• 
  100. yıl logosu
• 
  Günümüzde kullanılan logo
• 
  Günümüzde kullanılan logo (yatay)
• 
  Günümüzde kullanılan logo (beyaz)
• 
  Günümüzde kullanılan logo (beyaz yatay)

Anneler Günü
Annesinin Anneler Günü’nü kutlayan bir kız
Ülke	Birçok ülke
Türü	Tarihsel
Tarih	Ülkeler arası değişir
Bağlantılı günler	Babalar Günü, Dünya Çocuk Günü

Anneler Günü, anneleri anmak ve onurlandırmak amacıyla bütün dünyada farklı zamanlarda kutlanan özel gün.

Anneler günü, anneleri onurlandıran özel bir gündür. Değişik günlerde ve değişik ülkelerde kutlanır. Bu günde anneler çeşitli hediyeler alır. Bu günü farklı ülkelerdeki insanlar yılın farklı günlerinde kutlarlar.

Anneler günü geleneği, Antik Yunanların Yunan mitolojisindeki pek çok tanrı ve tanrıçanın annesi olan Rhea onuruna verdikleri yıllık ilkbahar festivali kutlamalarıyla başlar. Antik Romalılar da ilkbahar festivallerini İsa’nın doğumundan 250 yıl öncesinden ana tanrıça Kibele onuruna kutluyorlardı.

ABD’de Anna Jarvis’in kaybettiği kendi annesi için 1908 yılında başlattığı anma günü, 1914 yılında Kongre’nin onayıyla Amerika Birleşik Devletleri çapında genişledi.

Anneler Günü Dünya’da farklı günlerde kutlanır. En yaygın şekliyle Mayıs ayının ikinci haftasında kutlanır.^[3]

Olay	Tarihler	Ülke
Şubat’ın ikinci Pazar günü	11 Şubat 2024 9 Şubat 2025 8 Şubat 2026	Norveç
30 Şevat (30 Ocak-31 Mart arası bir zaman)		İsrail
	3 Mart	Gürcistan
	8 Mart	Arnavutluk  Azerbaycan  Belarus	Bosna-Hersek  Bulgaristan	Karadağ Kazakistan	Kırgızistan  Kuzey Makedonya	Laos  Moldova	Romanya Sırbistan
İlkbahar Ekinoksu	21 Mart	(Genel olarak her Arap ülkesi)  Bahreyn  Birleşik Arap Emirlikleri	Filistin Irak  Katar	Kuveyt Lübnan  Mısır	Suudi Arabistan  Sudan	Suriye  Umman	Ürdün Yemen
Büyük Perhiz’in dördüncü Pazarı	10 Mart 2024 30 Mart 2025 15 Mart 2026	Birleşik Krallık  İrlanda  Nijerya
	25 Mart	Slovenya
Ermeni Apostolik Kilisesi’ne göre Müjde Bayramı ile aynı gün	7 Nisan	Ermenistan (Annelik ve Güzellik Günü, Ermenice: Մայրության և գեղեցկության օր)
Vaisakha (IAST: Vaiśākha, Sanskrit: वैशाख) ayındaki Amavasya (Sanskrit: अमावस्या)	19 Nisan ile 19 Mayıs arası	Nepal (Mata Tirtha Aunsi)
Mayıs’ın ilk Pazar günü	5 Mayıs 2024 4 Mayıs 2025 3 Mayıs 2026	İspanya  Litvanya	Macaristan Portekiz
	8 Mayıs	Güney Kore (Ebeveynler Günü (Korece: 어버이날 Oğboğinayl))
	10 Mayıs	El Salvador  Guatemala	Meksika
Mayıs’ın ikinci Pazar günü	12 Mayıs 2024 11 Mayıs 2025 10 Mayıs 2026	ABD  Almanya  Anguilla  Aruba  Avustralya  Avusturya  Bahamalar  Bangladeş  Barbados  Belçika  Belize  Bermuda	Bonaire  Brezilya  Brunei  Bulgaristan  Curaçao  Çin  Çekya  Danimarka  Ekvator  Estonya  Filipinler  Finlandiya	Gana  Grenada  Güney Afrika  Hırvatistan  Hindistan  Hollanda  Honduras  Hong Kong  İsviçre  İtalya  İzlanda  Jamaika	Japonya  Kanada  Kıbrıs Cumhuriyeti  Kolombiya  Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti  Küba[5]  Letonya*  Malta  Malezya  Myanmar	Pakistan  Peru [6]  Porto Riko  Saint Lucia  Saint Vincent ve Grenadinler  Singapur  Sint Maarten  Slovakya  Surinam  Şili	Tayvan  Trinidad ve Tobago  Türkiye  Ukrayna  Uruguay  Venezuela  Yeni Zelanda  Yunanistan  Zimbabve
15 Mayıs		Paraguay
Mayıs’ın son Pazar günü	26 Mayıs 2024 25 Mayıs 2025 31 Mayıs 2026	Cezayir  Dominik Cumhuriyeti  Fas	Fransa (Pantkot’a rastlıyorsa Haziran’ın ilk Pazarı)  Fransız Antilleri (Pantkot’a rastlıyorsa Haziran’ın ilk Pazarı)	Haiti  İsveç	Mauritius  Tunus
	26 Mayıs	Polonya
	27 Mayıs	Bolivya
	30 Mayıs	Nikaragua
	1 Haziran	Moğolistan (Anneler ve Çocuklar günü)
Haziran’ın ikinci Pazar günü	9 Haziran 2024 8 Haziran 2025 14 Haziran 2026	Lüksemburg
	14 Haziran	Afganistan
Haziran’ın son Pazar günü	30 Haziran 2024 29 Haziran 2025 28 Haziran 2026	Kenya
	12 Ağustos	Tayland (Kraliçe Sirikit Kitiyakara’nın doğum günü)
Assumption Day	15 Ağustos	Anvers ( Belçika)	Kosta Rika
	14 Ekim	Belarus
15 Ekim veya takip eden ilk iş günü	15 Ekim 2024 15 Ekim 2025 15 Ekim 2026	Malavi
Ekim’in üçüncü Pazar günü	20 Ekim 2024 19 Ekim 2025 18 Ekim 2026	Arjantin (Día de la Madre)
Kasım’ın son Pazar günü	24 Kasım 2024 30 Kasım 2025 29 Kasım 2026	Rusya
	8 Aralık	Panama
İran takvimi: 25 Azar (Anne ve çocuk vakfı)	16 Aralık	İran
	22 Aralık	Endonezya

Darüşşafaka Eğitim Kurumları
Slogan	Eğitimde Fırsat Eşitliği
Kuruluş	1863 Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye 1865 Darüşşafaka İdadisi
Ülke	Türkiye
Şehir	İstanbul
İlçe	Sarıyer
Müdür	Ebru Arpacı (Genel müdür) Nilüfer Kavaklı (Lise müdürü) Şule Uyar (Ortaokul müdürü)
Eğitim dili	İngilizce, Türkçe
Yabancı dil(ler)	İngilizce (zorunlu), Almanca, Fransızca
Öğrenci sayısı	1000[2]
Adresi	Darüşşafaka Cad. No.14 Maslak, Sarıyer 34457
Resmî sitesi	[1]
Okul renkleri	Yeşil, Siyah, Beyaz

Darüşşafaka, İstanbul’da kuruluşu 1863 yılına dayanan parasız, yatılı, karma öğretim kurumudur.

Türkiye’nin eğitim alanındaki ilk sivil toplum kuruluşu olarak 1863 yılında faaliyete geçen Darüşşafaka Cemiyeti tarafından kurulmuştur. Kelime anlamı “Şefkat yuvası” olan kurumda, babası veya annesi hayatta olmayan, maddi olanakları yetersiz, sınavla seçilmiş öğrencilere dokuz yıllık, tam burslu, yatılı öğrenim verilmektedir.

Okulun temeli, 30 Mart 1863 tarihli dönemin padişahı Sultan Abdülaziz’in fermanı ile kurulan ve Osmanlı Devleti’nde eğitim alanındaki ilk sivil toplum hareketi sayılan “Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye“nin (İslamî Tedrisat Cemiyeti) Kapalıçarşı’daki çırakları eğitmek için yürüttükleri çalışmalara dayanmaktadır. Bu çalışmaların başarılı olması üzerine eğitimin kapsamı değiştirilmiş ve okul, Fatih’te inşa edilen binasında 1873 yılında eğitime başlanmıştır.

Eğitim içeriği kuruluşundan itibaren çağın gereklerine göre değişen ve kimi zaman telgraf mühendisi, kimi zaman öğretmen yetiştiren bir okul işlevi gören bu kurumdan 1873-1884 yılları arasında mezun olanlar yüksekokul mezunu sayılmıştır. Günümüzde okul, eğitimi Maslak’taki binasında sürdürmektedir, lise bölümü “Özel Darüşşafaka Lisesi” adını taşır ve kolej statüsündedir. Öğrencilere sunduğu eğitim ve sosyal imkanlar açısından ülkenin en iyi eğitim kurumlarından birisi kabul edilir.

Darüşşafaka Giriş Sınavı, her yıl mayıs veya haziran ayında Türkiye genelinde düzenlenir. Annesi veya babası hayatta olmayan, ailesinin maddi durumu yetersiz, ilkokul dördüncü sınıf öğrencisi olan, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, sağlık veya diğer yönlerden yatılı okula kabulünde sakınca bulunmayan her çocuk Darüşşafaka giriş sınavına başvurabilmektedir. Başvurular her yılın ocak ayında alınmaya başlar.

Darüşşafaka öğrencilerinin eğitim, barınma, beslenme, kıyafet, sağlık, kitap, kültürel aktiviteler, cep harçlığı gibi yaşam giderleri ve üniversite eğitimini sürdüren Darüşşafaka mezunlarına sağlanan burslar Darüşşafaka Cemiyeti tarafından karşılanır.

Bir sivil toplum kuruluşu olan Darüşşafaka Cemiyeti varlığını hayırsever kişi, kurum ve kuruluşların bağışlarıyla sürdürmektedir .Cemiyetin destekçileri arasında Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım ile kız kardeşi Makbule Atadan ve manevi kızı Nebile İrdelp, ünlü yazar Sait Faik Abasıyanık gibi kişiler ile Türkiye İş Bankası gibi kurumlar yer almıştır.

Darüşşafaka’nın temelinde, Osmanlı döneminde Müslümanların kurduğu ilk eğitim-öğretim derneği olan “Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye” yatar. Bu kuruluşun başlıca hedefi “‘‘Osmanlı toplumunda İslam unsurunun, modern yaşamın gerektirdiği bilgilerle donatılarak gelişmesi”‘dir.

Dâire-i Askeriyye rûznâmçecisi Yusuf Ziya Bey’in (sonradan Paşa – Maliye Nazırı, Yusuf Ziya Paşa), Ahmet Muhtar Bey (sonradan Paşa – Sadrazam, Gazi Ahmet Muhtar Paşa), Vidinli Tevfik Bey (sonradan Paşa, Vidinli Tevfik Paşa), Sakızlı Es’at Bey (sonradan Paşa – Sadrâzam, Sakızlı Esat Paşa) ve Trabzonlu Ali Nâki Efendi (sonradan Trabzon mebusu, Şeyh-ül Mebusin) gibi kişilerle birlikte kuruluş başvurusunu yaptıkları Cemiyet-i Tedrisiye-i İslâmiye, Hicrî 21 Şevval 1280 – Rumî 18 Mart 1280 – Milâdî 30 Mart 1864 (kurumun resmî kabulüne göre 30 Mart 1863) tarihli Padişah fermanı ile onaylanmasından sonra çalışmalarına başladı. İlk girişimleri, Beyazıt, Koska’da Valide Mektebi (Emetullah Kadın Mektebi)’ni açmak idi. Bu girişim Ebubekir Paşa Mektebinde şube açılarak ilerletildi.

İlk gelirini Çarşı’da bulunan 105 dükkânın kirasının bağışlanmasıyla oluşturan cemiyet, zamanla devletin, yüksek devlet memurlarının, esnafın ve halkın değişik kesimlerinden pek çok vatandaşın yaptığı bağışlarla gitgide büyüdü. Cemiyetin gelişmesiyle birlikte daha büyük ölçekli bir okulun kurulması gündeme alındı. Seçenekler arasından Fransa’daki “Prytanéé Militarie De La Fleshe” denemesi örnek alınarak, kız-erkek İslam yetimlerinin eğitim görecekleri Darüşşafaka kuruldu. 28 Haziran 1873’te eğitime başladı. Tanzimat devinde, rüştiyelerin nitelikli memur yetiştirmekte yetersiz kaldığı görüşünden hareketle açılan bir dizi üst kademe okuldan birisi odu. Mezunlar, yüksekokul mezunu kabul edilmekte idi.

Okulun kurulduğu Tanzimat döneminde “Osmanlılık” yeniden yorumlanmakta idi. “Yeni Osmanlılar”, başta eğitim olmak üzere tüm alanlarda gayrımüslim halklarla rekabete girişmişlerdi. Osmanlı uyruklu Rum Ortodoks, Ermeni ve Yahudi toplumuna ait yaklaşık 10.000 okulda eğitim hükûmetin denetimi dışında sürmekteydi. Devlet, denetimi dışında kalan bu okulların olumsuz etkilerinden korunmak ve sivil bürokrasinin iyi eğitilmiş insan gücü ihtiyacını karşılamak için bir eğitim örgütlenmesi yaygınlaştırdı ve denetimi dışında kalan eğitim kuruluşlarına sınırlamalar getirdi. Denetim dışındaki gayrımüslim okulların öğrenci seçimlerine getilen kısıtlamalar, Osmanlı okullarında ön eğitim şartı uygulaması, izinsiz açılan misyoner okullarının kapatılması, Müslüman çocuklarının yabancı ve azınlık okullarında eğitim görmesinin teşvik edilmesi gibi uygulamalar, toplumun gayrımüslim unsurlarının direnciyle karşılaştı. İşte bu tarihsel çerçevede Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye’nin dönem için özgün bir model olan Darüşşafaka’yı kurması, beklenen bir çözüm getiriyordu. Bu model, eğitimde fırsat eşitliğini hedefleyen sosyal dayanışmacı yönüyle ülkenin tarihinde bir ilktir.

Fatih’te inşa edilen okul binası, devletten halka yaygın bir bağışla gerçekleştirildi. Mimarı, Ohannes Kalfa idi. O yıllarda eski konaklar ve kışla binaları okul olarak kullanılırdı. Yaptırılan Bina, okul olarak tasarlanmış ilk yapılardan birisi oldu. Mimarisi, kız ve erkek öğrencilerin bir arada okumasına olanak sağlayacak şekilde düzenlendi. Kız ve erkek öğrenciler için iki ayrı giriş yapıldı. Ancak karma sisteme geçiş, çok daha sonra gerçekleştirilebildi, 29 Haziran 1873’te “Darüşşafakat’ül İslamiye” adıyla kapılarını parasız, yatılı ve özel statülü olarak açtı.

Okul 1974’e kadar sadece erkek öğrencilere hizmet verdi. Eğitim, 1994 yılına kadar Fatih’teki binada sürdürüldü. Binanın bulunduğu araziye 1953 (mimarı Emin Onat) ve 1973 yıllarında birer bina daha inşa edildi. Bu üç binanın bulunduğu kampüs, 1994 yılında Ziraat Bankası’na satıldı. Okul, Maslak’ta yeni bir binaya taşındı. Günümüzde Fatih’teki okul arazisi ve binası Hazine’ye devredilmiş ve Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsis edilmiştir^[7]

Darüşşafaka 1873’te belli bir eleme yöntemiyle öğrenci alımına başladı ancak öğrencilerin okula nasıl seçildikleri bilinmemektedir.

Öğrencilerin %63’ünün İstanbul kökenli idi ve büyük oranda okulun yakın çevresi olan Fatih ve Eminönü semtlerinden gelmekteydi. Ancak %20’ye varan bir oranda da özellikle 19. yüzyılda Osmanlı hâkimiyetinden çıkmış olan bölgelerden gelenlerin yoğunlaştı. Bu öğrencilerin okula giriş tarihleri genellikle Balkanlardaki askeri yenilgileri takip etmiştir.

Darüşşafaka’nın Anadolu ve uzak Osmanlı eyaletlerinden seçilen öğrenciler %40’a yakın bir oran oluşturmaktadır. Memleketlerinden, aile ve sosyo-kültürel ortamlarından büyük ölçüde kopan bu çocuklar Darüşşafaka’ya kuvvetle bağlanmaktaydı. Bu bağlılık okula yüklenen işlev ve hedeflere bağlılık olarak devam etmiştir. Böylece bir anlamda bürokrasinin insan kaynakları bu sadık gençler tarafından garantilenmiş olmaktadır. Bu yönleriyle Darüşşafaka modeli kimilerince klasik “devşirme” yöntemine benzetilir.

Darüşşafaka, cumhuriyetin kurulması ile hızlanan sosyo-ekonomik değişime uyum sağlayarak toplumsal işlevini devam ettirdi. Cumhuriyet dönemindeki en önemli değişim 1955 yılında İngilizce tedrisata geçilmesi ve 1971’de kız öğrencilerin de kabul edilmeye başlanması oldu.

Okul, ilk mezunlarını 1881 yılında verdi. 1881-1927 döneminde mezunlarının %25’i telgraf ve posta nazırlıklarında, %15’i öğretmen olarak, %13’ü de gümrüklerde görevlidir. Hükümet, Düyun-u Umumiye örgütünün muhalefetine karşın gümrük sisteminde reformlar gerçekleştirmek üzere çalışmalara girişmiş; reformların uygulanmasında bürokratlara düşen payın önemini düşünerek seçkin bir kadrolaşmaya gitmiştir. Darüşşafakalılar bu kadrolaşma içinde de yoğun olarak yer almışlardır.

Telgraf, imparatorluğa 1854’te Kırım Savaşı ile birlikte girmiş, 1860 yılında hayatı kısa süren “Telgraf Mülazım Mektebi” kurulmuştu. 1880’de telgrafçıların, en gelişmiş eğitim kurumları olan Galatasaray ve Darüşşafaka’da yetişmesi hedeflenmiş, ancak Galatasaray’ın elit kökenli öğrencileri telgraf memuru olmaya yanaşmayınca Darüşşafaka aynı yıl programına elektrik derslerini dahil etmiş, matematik ve fizik eğitimine ağırlık vererek iki yıl içinde telgraf fen mektebine dönüşmüştür.

Zamanla ilk ve orta öğretim kurumları yaygınlaşarak tüm imparatorluğu kaplar hale gelmişti. En çok gereksinim duyulan mesleklerden biri de öğretmenlik idi. Bu dönemde Darüşşafaka, öğretmen yetiştiren bir okul (muallimhane) haline dönüştü.

Kısacası Osmanlı devrinde Darüşşafakalılar, sivil bürokrasi neye gereksinim duyduysa oraya yönlendirilmiş ve nitelikli kadrolarda istihdam edilmişlerdir.

Mezunlar, “telgrafçılık ve gümrükçülük” örneğinde olduğu gibi bir tercih zorlaması olmaksızın, ön plana çıkan meslek dallarına eğilim gösterdiler. Özel sektörde veya kendi hesabına çalışanların oranı 1928-1961 döneminde %46’ya, 1962-1986 döneminde ise %80’e ulaştı. Özel ve kamu sektöründe üst kademe yöneticisi konumundaki Darüşşafakalıların oranı, giderek özel sektöre kaydı. Ekonomi, işletme, pazarlama, bankacılık gibi ekonomik gelişmelere paralel olarak ön plana çıkan alanlarda çalışanların oranı 1928-1961 dönemi mezunlarında %17 iken, 1962-1986 döneminde bu oran %30’a çıktı.

• 1863-1864 Cemiyet-i Tedrisiye-i İslâmiye’nin kuruluşu
• 1865 İlk eğitim-öğretim çalışmaları
• 1871-1873 Darüşşafaka’nın Kuruluşu ve Eğitim-Öğretime Başlaması
• 1903 CTİ’nin kapatılması ve Darüşşafaka’nın Maarif Nezareti’ne bağlanması
• 1908 Darüşşafaka Mezunin Cemiyeti’nin (Darüşşafakalılar Derneği) kuruluşu
• 1909 Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye’nin yeniden kuruluşu ve Darüşşafaka’nın Maarif Nezareti’nden geri alınışı
• 1914 Darüşşafaka Terbiye-i Bedeniyye Kulübü’nün (Darüşşafaka SK Derneği) kuruluşu
• 1935 Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye adının “Türk Okutma Kurumu” olarak değiştirilmesi
• 1953 Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye / Türk Okutma Kurumu adlarının “Darüşşafaka Cemiyeti” olarak değiştirilmesi
• 1955 Darüşşafaka’da fen ve matematik derslerinin İngilizce olarak okutulmaya başlanması
• 1964 Darüşşafaka’da yoksul-yetim çocuklarla birlikte babalı yoksul çocukların da okutulmaya başlanması
• 1971 Darüşşafaka’ya kız çocuklarının da alınması
• 1977 Darüşşafaka’ya babalı yoksul çocukların alınmasının durdurulması
• 1994 Darüşşafaka’nın Fatih Çarşamba’daki tarihî bina’dan Maslak’taki kampüse taşınması
• 2012 Yapılan tüzük değişikliğiyle annesi hayatta olmayan çocuklara da giriş hakkı tanınması

Darüşşafaka Cemiyeti, 1997’den itiabaren bağışçıları için huzurevi projeleri geliştirmektedir. 1997’de Yakacık Rezidansı, ardından Maltepe, Şenesenevler ve Urla’da açtığı rezidansları bağışçılarının hizmetine sunmuştur.

• Namık Kemal
• Ahmet Mithat Efendi
• Selim Sırrı Tarcan
• Yahya Kemal Beyatlı
• Yavuzer Çetinkaya